YAŞLILIKTA SOSYAL DIŞLANMA ARAŞTIRMALARI: BİR İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2021, Sayı: 17, 197 - 213, 30.06.2021

Nilüfer Korkmaz Yaylagül , Hande Barlın , Hande Kırışık

https://doi.org/10.46218/tshd.902246

Cited By: 1

Öz

Sosyal dışlanma, sosyal, ekonomik, bireysel ve sağlıkla ilgili risklerin artma eğiliminde olduğu yaşamın yaşlılık döneminde önemli bir konudur. Türkiye’de akademik literatürde sosyal dışlanma ele alınmaya başlanmıştır. Yaşlılık, yaygınlaşmaya başlayan bir alan olmakla birlikte yaşlılıkta sosyal dışlanma üzerine çalışmalar sınırlıdır. Bu araştırmanın amacı uluslararası literatürde yaşlılıkta sosyal dışlanma çalışmalarını ele alarak bunların genel eğilimlerini, kavramsal ve yöntemsel özeliklerini ortaya koymaktır. Araştırma doküman incelemesi olup verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları araştırmalarda ele alınan konular, ölçme araçları ve kavramlar ile sosyal dışlanmanın sınırlarının nasıl çizildiği ve kavramın nasıl ele alındığı çerçevesinde oluşturulmuştur. Bu konularda tek model olmamasına karşın ele alınan konuya göre ölçme araçlarının ve operasyonel tanımlamaların da değiştiği görülmüştür. Sonuç olarak, sosyal dışlanma kavramında bir uzlaşı olmamakla birlikte genellikle sosyal dışlanmanın ana akım toplumun üyelerinin aksine, dışlanan bireylerin ekonomik, sosyal ve sivil hayata katılamama, yaşam ortamındaki bağlantılardan kopma, hizmet ve olanaklardan yararlanama gibi sorunların hepsini veya birkaçını yaşamaları durumu olarak anlaşıldığı ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal dışlanma, yaşlılık, içerik analizi

RESEARCHES ON SOCIAL EXCLUSION AT OLD AGE: A CONTENT ANALYSIS

Öz

Social exclusion emerges as an important issue at old age, where social, economic, individual and health risks tend to increase. While research on old age has been becoming widespread in Turkey, research on social exclusion at old age is still limited. With a view to fill this void, we aim to reveal general tendencies and conceptual and methodological features of the literature in English on social exclusion at old age. The document review was used and data were analysed with content analysis method. The findings of the research concentrate on subjects studied, measurement tools and concepts discussed, boundaries of social exclusion as well as the way the concepts were treated. There is no single model and measurement tools and definitions vary with the subjects discussed. We also find that, while there is no complete consensus on the concept of social exclusion, there is a general understanding that contrary individuals in the mainstream society, socially excluded individuals experience one or multiple problems associated with participation in economic, social and civic life or breaking of links with their environment (habitat) or not being able to benefit from services or opportunities.

Anahtar Kelimeler

social exclusion, old age, content analysis

Kaynakça

• Arpacı F., Bakır B. (2017). Yaşlı istismarı ve ihmali. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 691-703.
• Arslan, H. (2013). Kentsel Dönüşüm ve Sosyal Dışlanma: Narlıdere Kentsel Yenileme Projesinin Sosyal Dışlanma Ekseninde İncelenmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 16(1), 1-45.
• Ata, B., & Urman, B. (2008). Sistematik Derlemelerin Kritik Analizi. TJOD Dergi, 5, 233-240.
• Baltacı, I. K., & Bülbül, O. G. (2020) İşgücü Piyasasına Erişim Bağlamında Sosyal Dışlanma: Domlar Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 157-193.
• Barbella ,F., Barlin, H., Barstad, J., Ferreira C.C., Draulans, V., Hlebes, V., Lamura, G., Macleod C., Maskeliunas, R., Siren A. (2019). Exclusion from services in later life. In: K. Walsh and T. Scharf (series eds.), ROSEnet Briefing Paper Series: No. 4. CA 15122 Reducing Old-Age Exclusion: Collaborations in Research and Policy.
• Barlin, H., Vojvodic, K., Mercan, M.A.& Milicevic-Kalasic, A. (2021). Coping Mechanisms of Older Age Divorced and Widowed Women to Mitigate Economic Exclusion: A Qualitative Study in Turkey and Serbia. In K. Walsh, T, Scharf, S. Van-Regenmortel & A. Wanka (eds), Social Exclusion in Ageing Societies: Interdisciplinary and Policy Perspectives, Springer.
• Barnes, M., Blom, A. G., Cox, K., Lessof, C., & Walker, A. (2006). The social exclusion of older people: Evidence from the first wave of the English Longitudinal Study of Ageing (ELSA), Final report.
• Bettany-Saltikov, J. (2012). How to do a systematic literature review in nursing: a step-by-step guide. McGraw-Hill Education (UK).
• Burchardt, T., Le Grand, J., Piachaud, J (2002). Degrees of Exclusion: Developing a Dynamic, Multidimensional. Understanding social exclusion, Eds. Hills, J., Le Grand J., Piachaud, D. pp. 30-44. Oxford: Oxford University Press.
• *Burns, V. F., Lavoie, J. P., & Rose, D. (2012). Revisiting the role of neighbourhood change in social exclusion and inclusion of older people. Journal of Aging Research, 2012. *Chou, K. L. (2018). Social exclusion in old age: a validation study in Hong Kong. Aging & mental health, 22(8), 1078-1085.
• Cuadrado-Ballesteros, B., & Peña-Miguel, N. (2018). The socioeconomic consequences of privatization: An empirical analysis for Europe. Social Indicators Research, 139(1), 163-183.
• Çakır, Ö. (2008). Türkiye'de kadının çalışma yaşamından dışlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 25-47.
• Çunkuş, N., Yiğitoğlu, G. T., & Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve toplumsal dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(2), 58-67.
• *Dahlberg, L., & McKee, K. J. (2016). Living on the edge: social exclusion and the receipt of informal care in older people. Journal of aging research, 2016.
• *Dahlberg, L., & McKee, K. J. (2018). Social exclusion and well-being among older adults in rural and urban areas. Archives of gerontology and geriatrics, 79, 176-184.
• *Dahlberg, L., McKee, K. J., Fritzell, J., Heap, J., & Lennartsson, C. (2020). Trends and gender associations in social exclusion in older adults in Sweden over two decades. Archives of Gerontology and Geriatrics, 104032.
• Danyeli Güzel, Ö. (2017). Lezbiyen, Gey, Biseksüel ve Transseksüellerin Sosyal Dışlanma Deneyimleri. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dedeoğlu, S. (2011). Türkiye’de Göçmenlerin Sosyal Dışlanması: İstanbul Hazır-Giyim Sanayinde Çalışan Azerbaycanlı Göçmen Kadınlar Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 66-1.
• Erkul, A., Koca, M. (2016). Yoksul Yardımlarını Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Bağlamında Yeniden Düşünmek. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 6(3), 615-628.
• *Feng, Z., Jones, K., & Phillips, D. R. (2019). Social exclusion, self-rated health and depression among older people in China: evidence from a national survey of older persons. Archives of gerontology and geriatrics, 82, 238-244.
• *Feng, Z., Phillips, D. R., & Jones, K. (2018). A geographical multivariable multilevel analysis of social exclusion among older people in China: Evidence from the China Longitudinal Aging Social Survey ageing study. The Geographical Journal, 184(4), 413-428.
• *Fields, N., Cronley, C., Mattingly, S. P., Murphy, E. R., & Miller, V. J. (2019). “You Are Really at Their Mercy”: Examining the Relationship between Transportation Disadvantage and Social Exclusion among Older Adults through the Use of Innovative Technology. Transportation research record, 2673(7), 12-24.
• Geçgin, E. (2017). Ankara-Polatlı örneğinde sosyal dışlanma açısından mevsimlik tarım işçiliği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 3-35.
• Genç, Y., Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 8(1), 363-394.
• Genç, Y., Dalkılıç, P. (2013). Yaşlıların Sosyal Dışlanma Sendromu Ve Toplumsal Beklentileri. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science. Volume 6 Issue 4, p. 461-482, April 2013
• *Hajek, A., & König, H. H. (2018). The association between obesity and social exclusion in middle-aged and older adults: findings from a nationally representative study in Germany. BMC geriatrics, 18(1), 258.
• Hekimlier, O. (2012). Yoksulluk Mu Yoksunluk Mu? Sosyal Dışlanma Üzerine Bir Değerlendirme. Tekirdağ S.M.M.M Odası Sosyal Bilimler Dergisi, 1,1-28.
• *Hrast, M. F., Hlebec, V., & Kavcic, M. (2012). The social exclusion of the elderly: a mixed-methods study in Slovenia. Sociologicky Casopis, 48(6), 1051.
• *Hsieh, M. O., & Leung, P. (2019). Social exclusion experienced by older adults: Factors for designing healthcare settings in Taipei, Taiwan. Social work in health care, 58(4), 368-381.
• Jehoel-Gijsbers, G., & Vrooman, C. (2008). Social exclusion of the elderly: a comparative study of EU member states. Brussels: Centres for European Policy Studies. Karakaş, M. (2010). Küresel Yoksulluğun Öteki Yüzü: Yeni Yoksulluk Ve Sosyal Dışlanma. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 12(2), 1-17.
• Karataşoğlu, S., & İslamoğlu, E. (2016). Gelir seviyesi ile sosyal dışlanma ilişkisi üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(1), 12-41.
• Kneale, D. (2012). Is social exclusion still important for older people?. ILC-UK, London.
• Koca, M. (2015). Sosyal Dışlanma Sorunu Ve Asgari Gelir Desteğinin Gerekliliği. Journal of International Social Research, 8(39), 501-512.
• Korkmaz, N. (2014). Türkiye’de Yaşlılık ve Sosyal Politika: Yaşlılık Politikadan Ayrı Düşünülebilir mi?. Küreselleşme ve Yaşlılık-Eleştirel Gerontolojiye Giriş içinde. Der. Nilüfer Korkmaz, Suzan Yazıcı. Ankara: Ütopya Yayınları, 189-214.
• Korkmaz Yaylagül, N., Baş, A. (2021). Homelessness trends in ageing literature in the context of domains of social exclusion. in Social Exclusion in Later Life - Interdisciplinary and Policy Perspectives. Walsh K., Scharf, T., Van Regenmortel, S., Anna Wanka (Eds.). London: Springer. (yayına hazırlanıyor) 10.1007/978-3-030-51406-8 Küçükşen, K. (2017). Suriyeli Sığınmacı Kadınlarda Sosyal Dışlanma Algısı Üzerine Nitel Bir Çalışma. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(5), 575-587.
• Küçükşen, K., Kilci, R., Orhan, E.F., Maral, A.B. (2018). Türk Toplumunda Yaşlıların Sosyal Destek Mekanizmaları ve Sosyal Dışlanma Algısı. 1. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Kongresi.
• *Lee, J., & Cagle, J. G. (2018). Social exclusion factors influencing life satisfaction among older adults. Journal of Poverty and Social Justice, 26(1), 35-50.
• *Lee, S. Y., & Chou, K. L. (2019). Assessing the relative contribution of social exclusion, income-poverty, and financial strain on depressive symptoms among older people in Hong Kong. Aging & Mental Health, 23(11), 1487-1495.
• *Lee, Y., Hong, P. Y. P., & Harm, Y. (2014). Poverty among Korean immigrant older adults: Examining the effects of social exclusion. Journal of Social Service Research, 40(4), 385-401.
• Levitas, R. (1999). Defining and measuring social exclusion: a critical overview of current proposals. Radical statistics, 71, 10-27.
• Levitas, R., Pantazis, C., Fahmy, E., Gordon, D., Lloyd-Reichling, E., & Patsios, D. (2007). The multi-dimensional analysis of social exclusion. Project Report, University of Birstol.
• *Maximova, S. G., Noyanzina, O. E., & Omelchenko, D. A. (2018). A Model of Social Exclusion of Elderly People in Siberian Regions. Advances in Gerontology, 8(1), 58-63.
• *Miranti, R., & Yu, P. (2015). Why social exclusion persists among older people in Australia. Social Inclusion, 3(4), 112-126.
• *Moffatt, S., & Scambler, G. (2008). Can welfare-rights advice targeted at older people reduce social exclusion?. Ageing and Society, 28(6), 875-899.
• *Park, S., Cho, J., & Chen, Y. C. (2019). Subsidized housing and geographic accessibility to neighborhood resources for low-income older people: From later year social exclusion perspective. Geoforum, 106, 297-304.
• *Parmar, D., Williams, G., Dkhimi, F., Ndiaye, A., Asante, F. A., Arhinful, D. K., & Mladovsky, P. (2014). Enrolment of older people in social health protection programs in West Africa–Does social exclusion play a part?. Social science & medicine, 119, 36-44.
• Phillipson, C., & Scharf, T. (2004). The impact of government policy on social exclusion among older people. London: Office of the Deputy Prime Minister.
• *Sacker, A., Ross, A., MacLeod, C. A., Netuveli, G., & Windle, G. (2017). Health and social exclusion in older age: evidence from Understanding Society, the UK household longitudinal study. J Epidemiol Community Health, 71(7), 681-690.
• *Saito, M., Kondo, N., Kondo, K., Ojima, T., & Hirai, H. (2012). Gender differences on the impacts of social exclusion on mortality among older Japanese: AGES cohort study. Social science & medicine, 75(5), 940-945.
• *Scharf, T., Phillipson, C., & Smith, A. E. (2005). Social exclusion of older people in deprived urban communities of England. European Journal of ageing, 2(2), 76-87.
• *Scharf, T., Phillipson, C., Kingston, P., & Smith, A. E. (2001). Social exclusion and older people: exploring the connections. Education and Ageing, 16(3), 303-320.
• *Seifert, A., Hofer, M., & Rössel, J. (2018). Older adults’ perceived sense of social exclusion from the digital world. Educational Gerontology, 44(12), 775-785.
• Sosyal Dışlanma Birimi (G. B. S. E. U) (2001). A New Commitment to Neighbourhood Renewal: National Strategy Action Plan: Report. Social Exclusion Unit.
• Timurturkan, M., Demez, G., Kart, E., Ertan, C., Cankurtaran, S., & Aktin, S. (2017). " Hükümlü” Olmanın Sosyal Tezahürleri: Sosyal Dışlanma, Damga Ve Suç-Socıal Appearences Of Beıng An Offender: Socıal Exclusıon, Stigma And Crime. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 138-157.
• Van Regenmortel, S., De Donder, L., Dury, S., Smetcoren, A. S., De Witte, N., & Verté, D. (2016). Social exclusion in later life: a systematic review of the literature. Journal of Population Ageing, 9(4), 315-344.
• *Van Regenmortel, S., De Donder, L., Smetcoren, A. S., Lambotte, D., De Witte, N., & Verté, D. (2018). Accumulation of disadvantages: Prevalence and categories of old-age social exclusion in Belgium. Social Indicators Research, 140(3), 1173-1194.
• Walker, A. (2002). The ESRC growing older research programme. Social Policy and Society, 1(2), 129-138
• *Walsh, K., O′ Shea, E., Scharf, T., & Shucksmith, M. (2014). Exploring the impact of informal practices on social exclusion and age‐friendliness for older people in rural communities. Journal of Community & Applied Social Psychology, 24(1), 37-49.
• Walsh, K., Scharf, T., & Keating, N. (2017). Social exclusion of older persons: A scoping review and conceptual framework. European Journal of Ageing, 14(1), 81-98. *Warburton, J., Scharf, T., & Walsh, K. (2017). Flying under the radar? Risks of social exclusion for older people in rural communities in Australia, Ireland and Northern Ireland. Sociologia Ruralis, 57(4), 459-480.
• *Yang, Y., Yeung, W. J. J., & Feng, Q. (2018). Social exclusion and cognitive impairment-A triple jeopardy for Chinese rural elderly women. Health & place, 53, 117-127.
• *Yuan, R., & Ngai, S. S. Y. (2012). Social exclusion and neighborhood support: A case study of empty-nest elderly in urban Shanghai. Journal of gerontological social work, 55(7), 587-608.
• Yusufoğlu, Ö., Kızmaz, Z. (2016). Parçalanmış Ailelerde Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma: Elazığ Örneği. Social Sciences, 11(1), 27-40.