TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ GÖREN BİREYLERİN COVİD-19 SALGINI SÜRESİNCE KAYGI DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 19, 53 - 75, 30.06.2022

Naciye Bıyıklı , Sayra Lotfi

https://doi.org/10.46218/tshd.1012798

Öz

Bu çalışma, Covid-19 salgını süresince tüberküloz hastalarının kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, İstanbul ilinde İstanbul Verem Savaşı Derneği, Verem Savaşı Dispanserinde sağlık hizmeti alan 132 hastayla yapılmıştır. Veriler 2020 yılında hastalarla yüz yüze sosyal hizmet uzmanı tarafından toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS Versiyon 22 aracılığıyla analiz edilmiştir. TB hastaların 48’i (36,4) ilkokul mezunu, %42 bekar ve 80’ni (%60,6) erkek olduğu görülmüştür. Hastaların %51,5 tedavi sürecinde yardım aldıkları, %78,8’i tüberküloz hastalığı ve Covid-19 sürecinde aile ile kaldıklarını, %59,1 tüberküloz tanısı aldığı sürecinde ve %69,7’sinin Covid-19 salgın sürecinde çalışmadıkları ortaya çıkmıştır. Hastaların %83,33’ü sosyal ilişkilerim azaldığı, aile ve sevdiklerine bulaştırmaktan korktukları görülmektedir. Hastaların %40,91 tüberküloz tedavi sürecinde aldığı sosyal hizmet desteğinin %42,42 ve %56.06 ile ekonomik desteğin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Covid-19 döneminde yaşadıkları duygular incelendiğinde en fazla stres duygusu, en az umut duygusu yer almaktadır. Durumluk ve sürekli kaygı kadınlarda yüksekken emekli ve yalnız yaşayanların daha düşük olduğu bulunmuştur. Tüberküloz tanısı alınca ve Covid-19 pandemi döneminde çalışanların durumluk kaygı ve sürekli kaygıları daha yüksek olduğu saptanmıştır. Sosyal hizmet desteğinin ve ekonomik desteğinin “yetersiz” olarak belirtenlerin durumluk ve sürekli kaygı daha yüksek bulunmuştur. Araştırma sonunda, Covid-19 sürecinde TB hastalarının sosyal ve ekonomik desteğin yetersizliğinden dolayı durumluk kaygı ve sürekli kaygı düzeylerin yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Tüberküloz hastalığıyla baş etmek için bu bireylerin sosyoekonomik durumlarını iyileştirmek ve bu doğrultuda politikaların geliştirmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Tüberküloz, Kaygı düzeyleri, Sosyal hizmet.

Kaynakça

• 1. Alagna, R., Diaw, M.M., Centis, R., & Cirillo, D.M. (2015). Besozzi G. Universal health coverage and social support in Senegal: a comprehensive approach against tuberculosis. Eur Respir Journal,46(3),869–871.
• 2. Alley, C., & Sommerfeld, J. (2014). Infectious disease in times of social and ecological change. Med Anthropol, 33(2),85-91.
• 3. Balbay, Ö., Işıkan, V., Annakkaya, A. N., Arbak, P., Bilgin, C., Bulut, İ., & Yıldırım, Y. (2004). Sosyal ve ekonomik boyutuyla Türkiye’deki Tüberküloz hastaları. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 2, 5-14.
• 4. Balbay, Ö., Işıkhan, V., Annakkaya, A. N., Arbak, P., Bilgin, C., Bulut, İ., Aytar, G., & Yıldırım, Y. (2004). “Sosyal ve ekonomik boyutuyla Türkiye’deki tüberküloz hastaları: 23 göğüs hastanesinde 733 hasta üzerine bir çalışma”. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 2, 5-14.
• 5. Beverly, B., & Bruce, M. E. (1998). Treating Tuberculosis. Social Work in Health Care, 26(3), 51–68.
• 6. Deshmukh, R.D., Dhande, D. J., Sachdeva, K. S., Sreenivas, A. N., Kumar, A. M. V., & Parmar, M. (2018). “Social support a key factor for adherence to multidrug-resistant tuberculosis treatment.” Indian Journal of Tuberculosis, 65(1), 41–47.
• 7. Duan, L. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. Lancet Psychiatry,7,300-302.
• 8. Guan, W., Ni, Z., Hu, Y., et al. (2020). Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 in China. N Engl J Med, 382,1708-1720.
• 9. Hargreaves, J. R., Boccia, D., Evans, C. A., Adato, M. Petticrew, M., & Porter, J. D. H. (2011). “The social determinants of tuberculosis: from evidence to action.” The American Journal of Public Health, 101(4),654–662.
• 10. Heesterbeek,H., Anderson, R.M., Andreasen, V., Bansal, S., De Angelis, D., Dye, C., et al. (2015). Modeling infectious disease dynamics in the complex landscape of global health. Science, 347(6227), aaa4339–aaa4339.
• 11. Işıkhan, V. (2005). Tüberküloz hastalığının sosyal yönü ve sosyal hizmet yaklaşımı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 16 (1),7-20. 12. İlbaş, A.R. (2014). İzole edilen hastaların izolasyon sonrası anksiyete, depresyon durumları ile izole edilmeyen hastaların anksiyete, depresyon durumlarının değerlendirilmesi ve izole edilen hasta yakınlarının, sağlık personelinin anksiyete durumlarının incelenmesi. Uzmanlık Tezi. Uludağ üniversitesi tıp fakültesi. Bursa.
• 13. John, K.R., Daley, P., Kincler, N., & et al. (2009). Costs incurred by patients with pulmonary tuberculosis in rural India. Int J Tuberc Lung Dis, 13, 1281–1287.
• 14. Kendler, K.S., Karkowski, L.M., & Prescott, C.A. (1999). Causal relationship between stressful life events and the onset of major depression. Am J Psychiatry, 156(6),837–841.
• 15. Keusch, G. T., Fontaine, O., Bhargava, A., et al., (2006). “Diarrheal diseases,” in Disease Control Priorities in Developing Countries. Jamison, D. T., Breman, J. G., Measham, A. R., and etal, (Ed.) (2nd edition). World Bank, Washington, DC, USA.
• 16. Khurana, A.K., & Aggarwal, D. (2020). The (in)significance of TB and COVID-19 co-infection. Eur Respir Journal, 1-4.
• 17. Marra, C.A., Marra, F., Cox, V.C., Palepu, A., & Fitzgerald, M. (2004). Factors influencing quality of life in patients with active tuberculosis. Health Qual Life Outcomes, 2(58),1-11.
• 18. Masters, P.S. (2019). Coronavirus genomic RNA packaging. Virology. 537,198–207.
• 19. McNeely, C.L., Schintler, L.A., & Stabile, B. (2020). Social determinants and COVİD-19 disparities: differential pandemic effects and dynamics. World Med Health Policy. 206-217.
• 20. Murphy, J.M., Tohen, M., & Tsuang, M.T. (1999). Psychiatric epidemiology. In Nicholi AM (ed.) The Harvard Guide to Psychiatry, 3rd (ed.).752–777.
• 21. Naidoo, P., Dick, J., & Cooper, D. (2009). Exploring tuberculosis patients' adherence to treatment regimens & prevention programs at a public health site. Qual Health Res,1 (1),55-70.
• 22. National STD/AIDS Control Programme (NSACP) (2012). HIV/ AIDS Surveillance Data in Sri Lanka, Colombo, Sri Lanka.
• 23. Noble, D. & Hamilton, A. (1983). Coping and complying: A challenge in health care. Social Work, 28(6), 462-466.
• 24. Okafor, A. (2021). Role of the social worker in the outbreak of pandemics (A case of COVID-19). Cogent Psychology Journals, 8(1),1-8.
• 25. Öner, N. & LeCompte, A. (1983). Durumluk-sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• 26. Park, H.J., Lee, B. J. (2016). The role of social work for foreign residents in an epidemic: The MERS crisis in the Republic of Korea. Social Work in Public Health, 31(7), 656–664.
• 27. Pizzol, D., Veronese, N., Marotta, C., Di Gennaro, F., Moiane, J., Chhaganlal, K., & et al. (2018). Predictors of therapy failure in newly diagnosed pulmonary tuberculosis cases in Beira, Mozambique. BMC Res Notes, 11(1):99.
• 28. Santos, F.L.D., Souza, L.L.L., Burce, A.T.I., Crispim, J.D.A., Arroyo, L.H., Ramos, A.C.V., & et al. (2021). Patients’ perceptions regarding multidrug-resistant tuberculosis and barriers to seeking care in a priority city in Brazil during COVID-19 pandemic: A qualitative study, Plos One,16(4), e0249822.
• 29. Saúde, S.V., & Saúde, M. (2019). Brasil Livre da Tuberculose: evolução dos cenários epidemiológicos e operacionais da doença. Boletim Epidemiológico, 50(9),1-18.
• 30. Sinshaw, W., Kebede, A., Bitew, A., Tesfaye, E., Tadesse, M., Mehamed, Z., & et al. (2019). Prevalence of tuberculosis, multidrug resistant tuberculosis and associated risk factors among smear negative presumptive pulmonary tuberculosis patients in Addis Ababa, Ethiopia. BMC Infectious Diseases, 19(1),1–15.
• 31. Skiles, M.P., Curtis, A.L., Angeles, G., Mullen, S., & Senlik, T. (2018). Evaluating the impact of social support services on tuberculosis treatment default in Ukraine. PLoS ONE,13(8), e0199513.
• 32. Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. Pearson, Boston.
• 33. Tanimura, T., Jaramillo, E., Weil, D., Raviglione, M., & Lönnroth, K. (2014). Financial burden for tuberculosis patients in low- and middle-income countries: a systematic review. Eur Respir Journal, 43(6):1763-75.
• 34. Ünalan, D., Baştürk, M., Soyuer, F., Ceyhan, O., & Öztürk, A. (2008). Tüberkülozlu aktif ve inaktif olgularda yaşam kalitesi ve durumluk-sürekli kaygı düzeyleri ile ilişkisi. Alfa Psikiyatri, 9: 22-30.
• 35. Van Bortel, T., Basnayake, A., Wurie, F., Jambai, M., Koroma, A.S., Muana, A.T., Hann, K., Eaton, J., Martin, S., & Nellums, L.B. (2016). Psychosocial effects of an Ebola outbreak at individual, community and international levels. Bull World Health Organ, 94(3),210–214.
• 36. Walker, I.F., Kanal, S., Baral, S.C., Farragher, T.M., Joshi, D., Elsey, H., & et al. (2019). Depression and anxiety in patients with multidrug-resistant tuberculosis in Nepal: an observational study. Public Health Action, 9(1):42–48.
• 37. Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C.S., & Ho, R.C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 Coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(5):1729.
• 38. Word Health Organization: Global Tuberculosis Report 2020. Geneva (2020). pp 232. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/336069/9789240013131-eng.pdf. Erişim tarihi: 25.09.2021.
• 39. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) outbreak (https:// www.who.int). Erişim tarihi: 25.09.2021.
• 40. Zhong B.L., Luo, W., Li, H.M., et al. (2020). Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among Chinese residents during the rapid rise period of the COVID-19 outbreak: A quick online cross-sectional survey. Int J Biol Sci, 16(10), 1745–1752.