Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 23, 1 - 18, 24.06.2024

Fatmanur Alsancak , Yasemin Özkan

https://doi.org/10.46218/tshd.1378444

Öz

The Disability Rights Movement, which developed against practices that would threaten even the right to life of disabled individuals, produced a collective Deaf identity as well as the important changes it brought about in the fields of legal and social policy practices. It is estimated that 3 million people constitute the Deaf and hearing-impaired individuals in Turkey. It emphasizes that disability models are abandoned and the social minority model is approached in studies on the identities of deaf communities. The aim of this study is to reveal the social stigma experiences of Deaf individuals. This research, which was carried out in order to make the deaf identity and the factors effective in the formation of this identity and the experiences of stigma visible, was carried out using qualitative research methodology and was carried out with 11 adult Deaf participants who communicated with Turkish Sign Language. Deaf individuals experience social stigma by being confronted with prejudices and stereotypes, suspicion, pity, association with different nationalities, disbelief in deafness related to foreignness to sign language, bullying and other labeling attitudes. Based on the findings, suggestions are presented for increasing awareness of social harmony and acceptance for discriminatory attitudes and behaviors towards Deaf people, disseminating sign language, working with groups in social work and anti-oppression practices through macro studies.

Anahtar Kelimeler

Deaf identity Hearing impaired Stigma

Kaynakça

  • ASHB, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni Ocak 2023. https://www.aile.gov.tr/media/130921/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_23.pdf
  • Atayurt Fenge, Z. ve Subaşıoğlu, F. (2019). Dünyada ve Türkiye'de İşitme Engellilik: Zaman Çizelgesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 59(2), 1188-1207.
  • Aureala.W. (2001). Battered Women in Shelters: A Comparative Analysis of the Expectations and Experiences of African American, Mexican American and Non-Hispanic White Women. Doktora Tezİ
  • Aydoğdu, B.N. & Yüksel, M. (2020). Kimlik ve Kültür Bağlamında İşitme Engellilik/Sağırlık. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 51-65.
  • Barbotte, E. ve diğ. (2001). Prevalence of Impairments, Disabilities, Handicaps and Quality of Life in the General Population: A Review of Recent Literature. Bulletin of the World Health Organization, 79(11), 1047–1055.
  • Barnes, C. (1995). Disability, Cultural Representation and Language. Critical Public Health, 6(2, 9–20.
  • Bat-Chava, Y. and Deignan, E. (2001). Peer relationships of children with cochlear implants. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 6, 186–199.
  • Becker, H. S. (2013). Hariciler (Outsiders): Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması. (çev. Levent Ünsaldı, Şerife Geniş), Ankara: Heretik Yayıncılık.
  • Bienvenu, M.J. (2001). Can Deaf People Survive “deafness”. In: Deaf World. Ed: Bragg L., New York University Press, NY, s. 318-324.
  • Biz Olmadan Bizim Olmaz Çalıştay Raporu (2019). 2023 Eğitim Vizyonu Doğrultusunda İşitme Engellilerin Eğitim Sorunları Çalıştayı Sonuçları, 09-10/Nisan/2019, https://www.ied.org.tr/wp-content/uploads/2021/06/13.06.19-il-mem-calistay-kararlari.pdf.
  • Bos, A.E.R., Pryor, J.B., Reeder, G.D. and Stutterheim, S.E. (2013). Stigma: Advances in Theory and Research, Basic and Applied Social Psychology, 35, 1, 1-9.
  • Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology, Qualitative Research in Psychology. 3(2), 77-101.
  • Cambra, C. (1996). A comparative study of personality descriptors attributed to the deaf, the blind, and individuals with no sensory disability. American annals of the deaf, 24-28.
  • Coryell, J., Holcomb, T. K., & Scherer, M. (1992). Attitudes toward deafness: A collegiate perspective. American Annals of the Deaf, 299-302.
  • Corrigan, P.W. and Watson, A.C. (2002). Understanding The Impact of Stigma on People with Mental Illness, World Psychiatry, (1)1, 16-20.
  • Crocker, J., and Major, B. (1989). Social stigma and self-esteem: The self-protective properties of stigma. Psychological Review, 96, 608–630.
  • Eriks-Brophy, A., Durieux-Smith, A., Olds, J., Fitzpatrick, E., Duquette, C., and Wittingham, J. (2007). Facilitators and barriers to the integration of orally educated children and youth with hearing loss into their families and communities. The Volta Review, 107, 5–36.
  • Fellinger, J., Holzinger, D. and Pollard, R. (2012). Mental Health of Deaf People. The Lancet, 379, 1037–1044.
  • Goffman, E. (2020). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. (çev. Levent Ünsaldı, Şerife Geniş, Suphi Nejat Ağırnaslı.), Ankara: Heretik Yayıncılık.
  • Hehir, T. (2009). Eliminating Ableism in Education. Harvard Educational Review, 72(1), 1–33.
  • Kemaloğlu, Y. (2016). Türkiye’de İşitme Engelinin ve Sağırların Genel Görünümü ve Sorunları, Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (içinde). Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Kvam, M.H., Loeb, M., and Tambs, K. (2007). Mental health in deaf adults: Symptoms of anxiety and depression among hearing and deaf individuals, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 12,1–7.
  • Lamont, M. and Mizrachi, N. (2012). Ordinary People Doing Extraordinary Things: Responses To Stigmatization In Comparative Perspective. Ethnic and Racial Studies, 35(3), 365–381.
  • Lee, S. S. (2011). Collective Identity, Learning, and the Deaf Rights Movement. Critical Disability Discourses/Discours Critiques Dans Le Champ Du Handicap, 3, 1–13.
  • Leigh, I. (2009). A lens on deaf identities. Perspectives on Deafness.
  • Link, B.G. and Phelan, J.C. (2001). Conceptualizing Stigma. Annu. Rev. Sociol., 27, 363-385.
  • Malhotra, R. (2012). The Disability Rights Movement: From Charity to Confrontation. Socialism and Democracy, 26(2), 132–135.
  • McDonnell, P. (2016). Disability, Deafness and Ideology in the late Twentieth and early Twenty-first Centuries. Educação & Realidade, 41(3), 777–788.
  • Mikhailova, N. F., Fattakhova, M. E., Mironova, M. A. and Vyacheslavova, E. V. (2020). Stigmatization Of Deaf And Hard-Of-Hearing Students Studying In Different Institutional Settings. In T. Martsinkovskaya, & V. Orestova (Eds.), Psychology of Personality: Real and Virtual Context, vol 94. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences (pp. 489-497). European Publisher.
  • Mousley V.L. and Chaudoir, S.R. (2018). Deaf Stigma: Links Between Stigma and Well-Being Among Deaf Emerging Adults, The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 23,4,341–350.
  • Oliver, M. (1998). Theories in Health Care And Research: Theories Of Disability İn Health Practice And Research. BMJ, 317(7170), 1446–1449.
  • ÖZİDA (2010). Özürlülüğe Dayalı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması. https://www.aile.gov.tr/media/5597/ozurluluge-dayali-ayrimciligin-olculmesi-arastirmasi.pdf
  • ÖZİDA (2009). Özürlülük Eğitimi: Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor Temel Araştırması. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayını, Ankara.
  • Padden C. (1980). The Deaf Community And The Culture Of Deaf People. In: Sign Language And The Deaf Community, Eds: Baker C, Battison R., Silver Spring, MD: National Association Of The Deaf, 89- 103.
  • Patton, M.Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (2.baskı) (çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Pick, L. (2013). Healthcare Disparities In The Deaf Community. Washington, DC: American Psychological Association.
  • Preisler, G., Tvingstedt, A., and Ahlstrom, M. (2005). Interviews with deaf children about their experiences using cochlear implants. American Annals of the Deaf, 150, 260–267
  • Resmî Gazete (2019). Sağırların, İşitme ve Görme Engellilerin Yayın Hizmetlerine Erişiminin İyileştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 11 Ekim 2019, sayı: 30915, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191011-15.htm.
  • Shakespeare, T. ve Watson, N. (2011). Farkı yaratmak: Sakatlık, siyaset ve tanınma. Bezmez, D., Yardımcı S., ve Şentürk Y. (Ed.) Sakatlık Çalışmaları Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (299-323). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Sömen, O. (2022). Türk Sağır ve İşitme Engelli Halk Bilimi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Symeonidou, S. (2009). The Experience of Disability Activism through the Development of the Disability Movement: How Do Disabled Activists Find Their Way in Politics?. Scandinavian Journal of Disability Research, 11(1), 17–34.
  • Şişman, Y. (2012). Özürlülük Alanında Kullanılan Kavramlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(28), 69–85.
  • TÜİK (2020). Türkiye Sağlık Araştırması 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkey-Health-Survey-2019-33661
  • TSMF, Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu (2016). https://www.tsmf.org.tr/tarihcemiz/ erişim: 20.06.2023.
  • Verstraete, P. (2007). Towards a Disabled Past: Some Preliminary Thoughts about the History of disability, Governmentality and Experience. Educational Philosophy and Theory, 39(1), 56–63.

SAĞIR BİREYLERİN DAMGALANMA DENEYİMLERİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 23, 1 - 18, 24.06.2024

Fatmanur Alsancak , Yasemin Özkan

https://doi.org/10.46218/tshd.1378444

Öz

Engelli bireylerin temel haklarını tehdit eden unsurlara karşı mücadele için gelişen Engelli hakları hareketleri, sosyal politika süreçlerinde meydana getirdiği önemli değişimlerle birlikte kolektif bir sağır kimliği bilincini üretmiştir. Türkiye’de yaklaşık 3 milyon kişinin Sağır veya işitme engelli olarak tanımlandığı tahmin edilmektedir. Sağır toplulukların kimliklerine ilişkin çalışmalarda engellilik modellerinin terk edildiği ve sosyal azınlık modeline yaklaşıldığını vurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı sağır bireylerin yaşadıkları sosyal damgalanma deneyimlerini ortaya koymaktır. Sağır kimliği ve bu kimliğin oluşumunda etkili olan unsurlar ve damgalanma deneyimlerini ortaya çıkarmak üzere nitel araştırma metodolojisinden yararlanılarak araştırma yürütülmüş olup Türk İşaret Dili (TİD) ile iletişim kuran 11 yetişkin sağır katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Sağır bireyler toplumsal damgalanmayı önyargıları ve kalıpyargıları içeren şüphe etme, acıma, farklı uyruklarla ilişkilendirme, işaret diline yabancılıkla bağlantılı sağırlığa inanmama, zorbalık ve diğer etiketleyici tutumlar ile karşı karşıya kalarak deneyimlemektedir. Bulgulardan hareketle sağırlara yönelik ayrımcı tutum ve davranışlar için sosyal uyum ve kabule yönelik farkındalığın artırılması, TİD’in yaygınlaştırılması, sosyal hizmette grupla çalışma ve makro çalışmalarla baskı karşıtı uygulamalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağır Kimlik İşitme engelli Damgalanma

Kaynakça

  • ASHB, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni Ocak 2023. https://www.aile.gov.tr/media/130921/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_23.pdf
  • Atayurt Fenge, Z. ve Subaşıoğlu, F. (2019). Dünyada ve Türkiye'de İşitme Engellilik: Zaman Çizelgesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 59(2), 1188-1207.
  • Aureala.W. (2001). Battered Women in Shelters: A Comparative Analysis of the Expectations and Experiences of African American, Mexican American and Non-Hispanic White Women. Doktora Tezİ
  • Aydoğdu, B.N. & Yüksel, M. (2020). Kimlik ve Kültür Bağlamında İşitme Engellilik/Sağırlık. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 51-65.
  • Barbotte, E. ve diğ. (2001). Prevalence of Impairments, Disabilities, Handicaps and Quality of Life in the General Population: A Review of Recent Literature. Bulletin of the World Health Organization, 79(11), 1047–1055.
  • Barnes, C. (1995). Disability, Cultural Representation and Language. Critical Public Health, 6(2, 9–20.
  • Bat-Chava, Y. and Deignan, E. (2001). Peer relationships of children with cochlear implants. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 6, 186–199.
  • Becker, H. S. (2013). Hariciler (Outsiders): Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması. (çev. Levent Ünsaldı, Şerife Geniş), Ankara: Heretik Yayıncılık.
  • Bienvenu, M.J. (2001). Can Deaf People Survive “deafness”. In: Deaf World. Ed: Bragg L., New York University Press, NY, s. 318-324.
  • Biz Olmadan Bizim Olmaz Çalıştay Raporu (2019). 2023 Eğitim Vizyonu Doğrultusunda İşitme Engellilerin Eğitim Sorunları Çalıştayı Sonuçları, 09-10/Nisan/2019, https://www.ied.org.tr/wp-content/uploads/2021/06/13.06.19-il-mem-calistay-kararlari.pdf.
  • Bos, A.E.R., Pryor, J.B., Reeder, G.D. and Stutterheim, S.E. (2013). Stigma: Advances in Theory and Research, Basic and Applied Social Psychology, 35, 1, 1-9.
  • Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology, Qualitative Research in Psychology. 3(2), 77-101.
  • Cambra, C. (1996). A comparative study of personality descriptors attributed to the deaf, the blind, and individuals with no sensory disability. American annals of the deaf, 24-28.
  • Coryell, J., Holcomb, T. K., & Scherer, M. (1992). Attitudes toward deafness: A collegiate perspective. American Annals of the Deaf, 299-302.
  • Corrigan, P.W. and Watson, A.C. (2002). Understanding The Impact of Stigma on People with Mental Illness, World Psychiatry, (1)1, 16-20.
  • Crocker, J., and Major, B. (1989). Social stigma and self-esteem: The self-protective properties of stigma. Psychological Review, 96, 608–630.
  • Eriks-Brophy, A., Durieux-Smith, A., Olds, J., Fitzpatrick, E., Duquette, C., and Wittingham, J. (2007). Facilitators and barriers to the integration of orally educated children and youth with hearing loss into their families and communities. The Volta Review, 107, 5–36.
  • Fellinger, J., Holzinger, D. and Pollard, R. (2012). Mental Health of Deaf People. The Lancet, 379, 1037–1044.
  • Goffman, E. (2020). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. (çev. Levent Ünsaldı, Şerife Geniş, Suphi Nejat Ağırnaslı.), Ankara: Heretik Yayıncılık.
  • Hehir, T. (2009). Eliminating Ableism in Education. Harvard Educational Review, 72(1), 1–33.
  • Kemaloğlu, Y. (2016). Türkiye’de İşitme Engelinin ve Sağırların Genel Görünümü ve Sorunları, Ellerle Konuşmak: Türk İşaret Dili Araştırmaları (içinde). Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Kvam, M.H., Loeb, M., and Tambs, K. (2007). Mental health in deaf adults: Symptoms of anxiety and depression among hearing and deaf individuals, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 12,1–7.
  • Lamont, M. and Mizrachi, N. (2012). Ordinary People Doing Extraordinary Things: Responses To Stigmatization In Comparative Perspective. Ethnic and Racial Studies, 35(3), 365–381.
  • Lee, S. S. (2011). Collective Identity, Learning, and the Deaf Rights Movement. Critical Disability Discourses/Discours Critiques Dans Le Champ Du Handicap, 3, 1–13.
  • Leigh, I. (2009). A lens on deaf identities. Perspectives on Deafness.
  • Link, B.G. and Phelan, J.C. (2001). Conceptualizing Stigma. Annu. Rev. Sociol., 27, 363-385.
  • Malhotra, R. (2012). The Disability Rights Movement: From Charity to Confrontation. Socialism and Democracy, 26(2), 132–135.
  • McDonnell, P. (2016). Disability, Deafness and Ideology in the late Twentieth and early Twenty-first Centuries. Educação & Realidade, 41(3), 777–788.
  • Mikhailova, N. F., Fattakhova, M. E., Mironova, M. A. and Vyacheslavova, E. V. (2020). Stigmatization Of Deaf And Hard-Of-Hearing Students Studying In Different Institutional Settings. In T. Martsinkovskaya, & V. Orestova (Eds.), Psychology of Personality: Real and Virtual Context, vol 94. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences (pp. 489-497). European Publisher.
  • Mousley V.L. and Chaudoir, S.R. (2018). Deaf Stigma: Links Between Stigma and Well-Being Among Deaf Emerging Adults, The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 23,4,341–350.
  • Oliver, M. (1998). Theories in Health Care And Research: Theories Of Disability İn Health Practice And Research. BMJ, 317(7170), 1446–1449.
  • ÖZİDA (2010). Özürlülüğe Dayalı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması. https://www.aile.gov.tr/media/5597/ozurluluge-dayali-ayrimciligin-olculmesi-arastirmasi.pdf
  • ÖZİDA (2009). Özürlülük Eğitimi: Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor Temel Araştırması. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayını, Ankara.
  • Padden C. (1980). The Deaf Community And The Culture Of Deaf People. In: Sign Language And The Deaf Community, Eds: Baker C, Battison R., Silver Spring, MD: National Association Of The Deaf, 89- 103.
  • Patton, M.Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (2.baskı) (çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Pick, L. (2013). Healthcare Disparities In The Deaf Community. Washington, DC: American Psychological Association.
  • Preisler, G., Tvingstedt, A., and Ahlstrom, M. (2005). Interviews with deaf children about their experiences using cochlear implants. American Annals of the Deaf, 150, 260–267
  • Resmî Gazete (2019). Sağırların, İşitme ve Görme Engellilerin Yayın Hizmetlerine Erişiminin İyileştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 11 Ekim 2019, sayı: 30915, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191011-15.htm.
  • Shakespeare, T. ve Watson, N. (2011). Farkı yaratmak: Sakatlık, siyaset ve tanınma. Bezmez, D., Yardımcı S., ve Şentürk Y. (Ed.) Sakatlık Çalışmaları Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (299-323). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Sömen, O. (2022). Türk Sağır ve İşitme Engelli Halk Bilimi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Symeonidou, S. (2009). The Experience of Disability Activism through the Development of the Disability Movement: How Do Disabled Activists Find Their Way in Politics?. Scandinavian Journal of Disability Research, 11(1), 17–34.
  • Şişman, Y. (2012). Özürlülük Alanında Kullanılan Kavramlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(28), 69–85.
  • TÜİK (2020). Türkiye Sağlık Araştırması 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkey-Health-Survey-2019-33661
  • TSMF, Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu (2016). https://www.tsmf.org.tr/tarihcemiz/ erişim: 20.06.2023.
  • Verstraete, P. (2007). Towards a Disabled Past: Some Preliminary Thoughts about the History of disability, Governmentality and Experience. Educational Philosophy and Theory, 39(1), 56–63.
Toplam 45 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sosyal Hizmetler (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Fatmanur Alsancak 0000-0002-1414-3358

Yasemin Özkan 0000-0002-2968-363X

Erken Görünüm Tarihi 12 Haziran 2024
Yayımlanma Tarihi 24 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi 19 Ekim 2023
Kabul Tarihi 9 Şubat 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 12 Sayı: 23

Kaynak Göster

APA Alsancak, F., & Özkan, Y. (2024). SAĞIR BİREYLERİN DAMGALANMA DENEYİMLERİ. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 12(23), 1-18. https://doi.org/10.46218/tshd.1378444
 Kapak Resmi İndir