YAŞLI GÜNDÜZLÜ BAKIM MERKEZLERİNDEN HİZMET ALAN ve HİZMET ALMAYAN YAŞLILARDA YAŞAM KALİTESİ ve UMUT DÜZEYİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 24, 124 - 135

Filiz Özkan , Nimet Korkmaz , Seda Nur Turan

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de gündüzlü bakım merkezlerinden hizmet alan ve hizmet almayan yaşlıların yaşam kalitesi ve umut düzeylerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması amacı ile tanımlayıcı çalışma olarak yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini, XXX’de Yaşlı Yaşam Merkezi’nden hizmet alan (56 birey) ve XXX İlçe Sağlık Müdürlüklerinde Veri Kayıt Sistemi’ne kayıtlı 65 yaş üstü (56 birey) toplamda 112 yaşlıdan oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak; sosyodemografik bilgi formu, Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Sürekli Umut Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada yaşam merkezine giden yaşlıların toplam yaşam kalitesi puanı 79,3±8,2; gitmeyenlerin yaşam kalitesi puanı 68,8±7,2 ve gruplar arasında istatistiksel olarak farkın önemli olduğu bulunmuştur (t=6,910;p= 0,000). Çalışmada yaşam merkezine giden yaşlıların toplam sürekli umut ölçeği puanı 51,1±6,5; gitmeyenlerin sürekli umut ölçeği 41,0 ± 8,6 ve aralarında istatistiksel olarak farkın önemli olduğu bulunmuştur (t= 7,161; p= 0,000). Çalışmanın sonucunda merkeze giden yaşlıların yaşam kalitesi ve sürekli umut puanlarının gitmeyen gruptan daha yüksek olduğu ve aralarındaki farkın önemli olduğu bulunmuştur. Bu nedenle gündüz bakım merkezi sayılarının arttırılması, bu merkezlerde yaşam kalitesi ve umut düzeyine etki edecek faaliyetlerin düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gündüzlü bakım merkezi, Umut, Yaşam kalitesi, yaşlı

Etik Beyan

Erciyes Üniversitesi Sosyal Etik Kurulu izni (tarih: 04.07.2023, no: 233) alınmıştır.

Destekleyen Kurum

2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı 2023 yılı 1. Dönem kapsamında 1919B012301986 numaralı başvuru ile destek sağlanmıştır.

Proje Numarası

Bu çalışma 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı 2023 yılı 1. Dönem kapsamında 1919B012301986 numaralı başvuru ile destek sağlanmıştır.

Teşekkür

XXX Belediyesi Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı ve X X X Yaşlı Yaşam ve Dayanışma Merkezi çalışanlarına çalışmamıza verdikleri destek için teşekkür ederiz.

QUALİTY of LİFE and LEVEL of HOPE in THE ELDERLY WHO RECEİVE and DO NOT RECEİVE SERVİCES from ELDERLY DAY CARE CENTERS

Öz

This study was conducted as a descriptive study in order to determine and compare the quality of life and hope levels of the elderly who receive and do not receive services from day care centers in Turkey. The sample of the study consists of a total of 112 elderly people over the age of 65 who receive services from the Elderly Living Center in XXX and registered in the Data Recording System at XXX District Health Directorates. As a data collection tool; sociodemographic information form, World Health Organization Quality of Life Scale and Sustained Hope Scale were used. In the study, the total quality of life score of the elderly who went to the living center was 79.3±8.2; The quality of life score of those who did not go was 68.8±7.2 and the statistically significant difference between the groups was found to be significant (t=6.910; p= 0.000). In the study, the total continuous hope scale score of the elderly who went to the living center was 51.1±6.5; The trait hope scale of those who did not go was 41.0 ± 8.6 and the difference between them was found to be statistically significant (t= 7.161; p= 0.000). As a result of the study, it was found that the quality of life and continuous hope scores of the elderly who went to the center were higher than the group that did not go and the difference between them was significant. For this reason, it is recommended to increase the number of day care centers and to organize activities that will affect the quality of life and hope in these centers.

Anahtar Kelimeler

Day care center, Elderly, Hope

Proje Numarası

Bu çalışma 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı 2023 yılı 1. Dönem kapsamında 1919B012301986 numaralı başvuru ile destek sağlanmıştır.

Kaynakça

• Abraham, S. (2023). Effects of hope intervention on hope and quality of life in senior people who live alone. Doctoral Dissertation. Andrews University, Department of Nursing, USA.
• Abramson, C.M. (2009). Who are the clients? Goal displacement in an adult day care center for elders with dementia. International Journal of Aging and Human Development, 68(1), 65–92. doi:10.2190/AG.68.1.d.
• Altındiş, E.,Üner, E. (2023). Yaşlı Bakım Modellerinin Karşılaştırılması. Geriatrik Bilimler Dergisi, 6(1). Doi: 10.47141/geriatrik.1099573
• Arpacı, F., Tokyürek, Ş., & Bilgili, N. (2015). Huzurevinde Yaşayan Yaşli Bireylerde Yaşam Kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1).
• Beşikçi, T. (2023). 65 yaş ve üstü bireylerin yaşam kalitesini etkileyen değişkenlerin çoklu regresyon analizi ile belirlenmesi. Avrasya Spor Bilimleri ve Eğitim Dergisi, 5(2), 341-362.
• Değer, T.B., Ordu, Y. (2022). Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler: Bir taşra örneği, GÜSBD 11(2), 574-585.
• EYHGM Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. (2023, Nisan). T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. İstatistik Bülteni. Ankara.
• Erefe İ, Erkin Ö, Kalkım A, Göl İ. (2021). Halk Sağlığı Hemşireliği, Çukorova Nobel Tıp Kitapevi, Ankara, 550-551.
• Eser, S., Saatlı, G., Eser, E., Baydur, H., Fidaner, C. (2010). Yaşlılar İçin Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Modülü WHOQOL-OLD: Türkiye Alan Çalışması Türkçe Sürüm Geçerlilik ve Güvenilirlik Sonuçları. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1), 37-48.
• Femia, E.E., Zarit, S.H., Stephens, M.A., & Greene, R. (2007). Impact of adultday services on behavioral and psychological symptoms of dementia.Gerontologist, 47(6), 775–788.
• Fields N L., Anderson KA. & Dabelko-Schoeny, H. (2014). The Effectiveness of Adult Day Services for Older Adults: A Review of the Literature from 2000 to 2011. Journal of Applied Gerontology, 33(2), 130-163.
• Hawro, T., Maurer, M., Hawro, M., Kaszuba, A., Cierpiałkowska, L., Królikowska, M., & Zalewska, A. (2014). In psoriasis, levels of hope and quality of life are linked. Archives of Dermatological Research, 306, 661–666 https://doi.org/10.1007/s00403-014-1455-9.
• Kalınkara, V., Kapıkıran, Ş. (2017). Yerinde Yaşlanma Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10, 54-66.
• Måvall, L., & Malmberg, B. (2007). Day care for persons with dementia: An alternative for whom ? Dementia, 6(1), 27–43. doi:10.1177/1471301207075627.
• Oğlak, S. (2023). Gerontolojik Sosyal Hizmet, Bilimsel Kitap, Bölüm(ler),Yaşlılar İçin Gündüz Bakım Merkezleri. Nobel akademik yayıncılık, Emre Birinci - 978-625-439-484-3, 203-219.
• Özdamar K. (2015). SPSS ile Biyoistatistik. Nisan Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Safri, T. (2016). Hope: A Psychological perspective. Indian Journal of Positive Psychology, 7(1), 138-140. https://doi.org/10.15614/ijpp%2F2016%2Fv7i1%2F123721.
• Savaş, S. (2010). Avrupa ve Dünyada Gündüz Bakım Evleri. Akademik Geriatri, 132-136.
• Sigstad, H. M. H., Stray-Pedersen, A., & Frøland, S. S. (2005). Coping, quality of life, and hope in adults with primary antibody deficiencies. Health Qual Life Outcomes 3(31), 1-13. https://doi.org/10.1186/1477-7525-3-31.
• Söderhamn, U., Aasgaard, L., & Landmark, B. (2014). Attending an activity center: positive experiences of a group of home-dwelling persons with early-stage dementia. Clinical interventions in aging, 9, 1923–1931. https://doi.org/10.2147/CIA.S73615).
• Stevens, E., Guerrero, M., Green, A., & Jason, L. A. (2018). Relationship of hope, sense of community, and quality of life. Journal of community psychology, 46(5), 567–574. https://doi.org/10.1002/jcop.21959
• Strandenæs, M.G., Lund, A. & Rokstad, AMM. (2018). Experiences of attending day care services designed for people with dementia-a qualitative study with individual interviews. Aging & Mental Health, 22 (6), 764-772.
• Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V. (2016). Biyoistatistik. Hatiboğlu Yayınevi, Ankara.
• Şahin N.E. & Özçetin Y.S.Ü. (2020). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeyi. Mersin Üniv Sağlık Bilim Derg, 13(2), 167-176, doi:10.26559/mersinsbd.674370.
• Tarhan, S. & Bacanlı, H. (2015). Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 1-14.
• Taşkıran, N. & Demirel, F. (2017). Türkiye’de yaşlıların yaşam kalitesi: Sistematik inceleme. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 21-28.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2017). Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Türkiye’de Yaşlı Bakım Hizmetleri Raporu Avrupa’dan En İyi Uygulama Örnekleri̇ ve Türkiye İçin Bir Model Tasarımı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal İçerme Politikaları Alanında Kurumsal Kapasitenin Artırılması Projesi.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2023, Yaşlı Hakları Ulusal Eylem Planı 2023-2025.
• TUİK, 2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710, Yayım Tarihi: 27 Mart 2024, Sayı: 53710 van Bilsen, P.M.A., Hamers, J.P.H., Groot, W. & Spreeuwenberg, C. (2008). The use of community-based social services by elderly people at risk of institutionalization: An evaluation. Health Policy, 87(3), 285-295.
• Weir, A., & Fouche, C. (2015). Community-based dementia day programmes: Common elements and outcome measures. Dementia. Advance online publication. doi:10.1177/1471301215590504.
• Yaşlanma Üzerine İkinci Dünya Asamblesi 2002, Yaşlanma İçin Birleşmiş Milletler [İnternet]. [a.yer 25 Ocak 2023]. Erişim adresi: https://www.un.org/development/desa/ageing/madrid-plan-of-action-and-its implementation/secondworld-assembly-on-ageing-2002.html.
• Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım İle Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik,https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=12318&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5.Ulaşım tarihi: 01.08.2024.
• Zank, S., & Schacke, C. (2002). Evaluation of geriatric day care units: Effectson patients and caregivers. Journal of Gerontology, 57b(4), P348–P357