Montenegro Military Operation of 1862 and its Results

Yıl 2011, Cilt: 75 Sayı: 273, 503 - 544, 01.08.2011

Zafer Gölen

https://doi.org/10.37879/belleten.2011.503

Öz

The Montenegrin, wild people of forests, with whom no one was interested in apart from a few explorers until the mid 19th Century, were included into the international agenda all of a sudden, following the Paris Peace Treaty. The Montenegrins clearly declared to the world that they wanted to enlarge their independence and territory. However, the greatest obstacle was the Ottoman Empire they belonged to. After the rejection of their wish, The Montenegrins attempted to gain their independence by resorting to use of force. They organized continuous attacks on the Ottoman soil from 1857 onwards, benefiting from the rebellions that occurred in Bosnia Herzegovina. Reluctant to destroy the positive ambiance following the Paris Peace Treaty, the Ottoman Empire did not take the necessary precautions against these attacks which caused the death of thousands of people. However, by 1862, it was realized that the attacks would not stop unless a military operation was carried out and finally the Ottoman military forces entered into Montenegro. The Western great powers intervened as usual and the Ottoman military forces were stopped 16 kms away from Cetinje. The Scutary Treaty, in which boundaries were defined by ambassadors and which was never applied, was signed between the two sides. The Montenegro Military operation and its aftermath is a typical example of the policy formation by the Ottoman Empire depending on the great powers as well as a good example of the collapse of such policies. However, the Ottoman Empire, will continuously follow this politics until the Berlin Congress and will have to pay dearly for this.

Anahtar Kelimeler

Montenegro, Ottoman Empire, 19th Century, History

1862 Karadağ Askeri Harekatı ve Sonuçları

Öz

XIX. yüzyıl ortalarına kadar dünyada birkaç seyyah dışında kimsenin ilgilenmediği dağların vahşi insanları Karadağlılar, Paris Barış Antlaşması'nı takip eden günlerde birden bire uluslararası gündeme dahil oldular. Karadağlılar bağımsızlık ve sınırlarını genişletmek istediklerini açıkça tüm dünyaya ilan ettiler. Fakat önlerindeki en büyük engel bağlı oldukları Osmanlı Devleti idi. İstekleri kabul edilmeyen Karadağlılar, kendilerine verilmeyen bağımsızlığı zorla almaya kalktılar. 1857'den beri Bosna Hersek'te ortaya çıkan isyanları kullanarak durmaksızın Osmanlı topraklarına akınlar yaptılar. Buna karşı Osmanlı Devleti, Paris Barış Antlaşması'ndan sonra oluşan olumlu havayı yıkmak istemediğinden binlerce insanın hayatına mal olan bu saldırılara karşı gerekli önlemleri almadı. Ancak 1862'ye gelindiğinde Karadağ'a bir operasyon yapılmadan olayların durulmayacağı ortaya çıktı ve nihayet Karadağ"a girildi. Her zaman olduğu gibi Batılı büyük güçler olaylara müdahale etti ve Osmanlı Ordusu Çetine'ye 16 kilometre uzaklıkta durduruldu. İki taraf arasında sınırların konsoloslar tarafından belirlendiği ve hiçbir zaman uygulanamayan İşkodra Antlaşması imzalandı. Karadağ Harekatı ve sonrası, bu yüzyılda Osmanlı Devleti'nin büyük devletlere dayanarak politika üretmesinin hem tipik bir örneği hem de bu politikanın iflasının güzel bir örneğidir. Ancak Osmanlı Devleti, Berlin Kongresi'ne kadar bu politikayı ısrarla sürdürecek ve acı bedeller ödemek zorunda kalacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karadağ, Osmanlı İmparatorluğu, 19. Yüzyıl, Tarih

Kaynakça

• A.AMD., (Dîvân-ı Hümâyûn Âmedî Kalemi), nr: 94/80
• A.MKT.MHM. (Sadâret-Mektûbî, Mühimme Kalemi), nr: 215/96, 243/61, 246/78
• A.MKT.UM., (Sadâret-Mektûbî, Umum Vilâyât), nr: 478/12.
• HSD.CB. (Satın Alınan Evrak. Cavid Baysun Evrakı), nr: 1/35
• İ.H., (İrade Hariciye) nr:21424
• Mühimme-i Mektûme, nr: 10, hk: 75, s. 42-44
• ______________; “Karadağ’ın Devlet-i Âliyye’ye İsbât-ı Taallukuna Dair Fuad Paşa Hazretleri’nin Kaleme Aldıkları Lâyıha”, Ankara Milli Kütüphane, Yazma Demirbaş No: 06 Mil Yz B 117.
• Ergirili Ahmed Hilmi İbni Resul, Osmanlı-Karadağ Muhârebâtı Tarihçesi, İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazma nr: 10071.
• Ferik Selâmi, Muhârebe-i Şarkıyye Tarihi, Ankara Milli Kütüphane, Yazma Demirbaş No: 06 Mil Yz B 335/1.
• ______________; Britishs Documenst on Foreign Affairs:Reports and Papers From The Foreign Office Confidential Print, General Editors: Kenneth Bourne and D. Cameron Watt, Part I, Series B, The Near and Middle East 1856-1914, Editor: David Gillard, Volume: I, The Ottoman Empire in the Balkans, 1856-1875, University Puplications of America 1984, Document:28, s. 163.
• ______________; Büyük Türk Askerleri, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı-Büyük Türk Askerleri Serisi: 2, Ankara 1981.
• ______________; Nadir Osmanlı Madalya ve Nişanlar Kataloğu, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, Basım Yeri ve Tarihi Belirtilmemiş.
• ______________; Karadağ Coğrafyası, Tercüme Eden: Ahmed Tevfik, Mahmud Bey Matbaası, Dersaadet 1329.
• ______________; “Montenegro, The Herzegovine, and The Slavonic Populations of Turkey”, Macmillan’s Magazine, Volum VI: August-1862, Macmillan And Co., Cambridge 1862, ss. 345-352.
• ______________; Muâhedât Mecmûası, c. IV, İstanbul 1298-Tıpkıbasım Türk Tarih Kurumu Ankara 2008.
• A Serb; The Case of Servia, Bell and Daldy, London 1863.
• Ahmed Cevdet Paşa; Ma‘rûzât, Yayına Hazırlayan: Yusuf Halaçoğlu, Çağrı Yayınları, İstanbul 1980.
• Ahmed Cevdet Paşa; Tezâkir 13-20, Yayınlayan: Cavid Baysun, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.
• Ahmed Lûtfî Efendi; Vak‘a-nüvis Ahmed Lütfî Efendi Tarihi, c. IX, Yayınlayan: Münir Aktepe, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1984.
• Ahmed Lûtfî Efendi, Vak‘a-nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, Yayına Hazırlayan: M. Münir Aktepe, c. X, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
• Ahmed Midhat; Üss-i İnkılâb, Kısm-ı Evvel: Kırım Muhârebesinden Cülûs-ı Hümâyûna Kadar, Takvîmhâne-i Âmire Matbaası, İstanbul 1294.
• Ali Suavi; A Propos de L’herzégovine. Monténégro, Imprimerie Victor Goupy, Paris 1876.
• Andıç, Fuat-Süphan Andıç; Kırım Savaşı Âli Paşa ve Paris Antlaşması, Eren Yayınevi, İstanbul 2002.
• Arbuthnot, George; Herzegovine; or Omer Pacha and The Christian Re-bels. With A Brief Account of Servia, Its Social, Political, and Financial Condition, Longman, Gren, Longman, Roberts, & Gren, London 1862.
• Brunswik, Benoit; Recueil De Documents Diplomatiques Relatifs Au Monténégro Avec Une Introduction, Chez M. S. H.-H. Weiss, Libraire A Péra, Constantinople 1876.
• Castellan, Georges; Balkanların Tarihi, çev. Ayşegül Yaraman-Başbuğu, Milliyet Yayınları, İstanbul 1992.
• Danişmend, İsmail Hami; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c. IV, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1972.
• Denton, William; Servia and The Servians, Bell and Daldy, London 1862.
• Eldem, Edhem; İftihar ve İmtiyaz. Osmanlı Nişan ve Madalyaları Tarihi, Osmanlı Bankas Türk ı Erim, Nihat; Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, c. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1953.
• Fosféro; Le Monténégro. Simple Question A Messieurs Les Plénipotentiaires Des Nouvelles Conférences De Paris, Chez Tous Les Libraires, Paris 1858.
• Goy, Edward Dennis; The Sabre and Song. Njegoš: The Mountain Wreath, Cambridge Tarihsiz.
• Hamzaoğlu, Yusuf; Sırbistan Türklüğü, LogosA, Üsküp 2004: Heuschling, Xavier; L’empire de Turquie. Territoire, Population, Gouvernement, Finances, Industrie, Agricole, Manufacturiére et Commerciale Voies de Communication, Armée, Culte, Etc., Bruxelles: H. Tarşier-Paris Guillaumin et C., 1860.
• Hupchick, Dennis P.; The Balkans From Constantinople to Communism, Palgrave Macmillan, New York 2004.
• Hutchinson, Frances Kinsley; Otomobille İlk Gezi Balkanlar 1908. Dalmaçya, Karadağ, Bosna ve Hersek Yollarında, çev. Gül Çağalı Güven, Aksoy Yayıncılık, İstanbul 1999.
• Jelavich, Barbara; Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar, çev. İhsan Durdu, HaşimGülçin Koç, Küre Yayınları, İstanbul 2006.
• Jezernik, Božidar; Vahşi Avrupa. Batı’da Balkan İmajı, çev. Haşim Koç, Küre Yayınları, İstanbul 2006.
• Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, c. VI-VII, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
• Karatay, Osman; “Osmanlı Hakimiyetinde Karadağ”, Balkanlar El Kitabı, Derleyenler: Osman Karatay-Bilgehan A. Gökdağ, c.I-Tarih, KaraM & Vadi, 2006, ss. 361-370.
• Karatay, Osman; “Karadağ’ın Bağımsızlık Mücadelesi”, Balkanlar El Kitabı, Derleyenler: Osman Karatay-Bilgehan A. Gökdağ, c. I-Tarih, KaraM & Vadi 2006, ss. 459-471.
• Mackenzie, G. Muir - A. P. Irby; Travels in The Slavonic Provinces of Turkey in Europe, Volume:II, Daldy, Isbister & Co., London 1877.
• Marriott, J. A. R.; The Eastern Question An Historical Study in European Diplomacy, At The Clarendon Press, Oxford 1918.
• Mehmed Subhi; Karadağ ve Ordusu, Kitaphâne-i İslâm ve Askerî, Konstantiniyye 1317. TArşiv ve Araştırma Merkezi, İstanbul 2004.
• Murphy, Dervla; Through The Embers of Chaos. Balkan Journeys, John Murray, London 2003.
• Paton, Andrew Archibald; Researches on The Danube and The Adriatic; or, Contributions to The Modern History of Hungary and Transylvania, Dalmatia and Croatia, Servia and Bulgaria, Volume:I, F. A. Brockhaus, Leipzig 1861 .
• Petar II Petrović Njegoš; “The Mountain Wreath”, Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe (1770–1945) Texts and Commentaries, Edited By: Balázs Trencsényi and Michal Kopeček, Volume: II-National Romanticism, CEU Press, Budapest-New York 2007, ss. 428-435.
• Ph. Christitch; A Few Remarks on the Speech of Mr. Layard, Delivered in the House of Commons, Concerning Servia. On Friday May 29th, 1863, Printed By C. W. Reynell, London 1863.
• Roberts, Elizabeth; Realm of the Black Mountain. A History of Montenegro, Hurst & Company, London 2007.
• Sedes, İ. Halil; 1875-1876 Bosna Hersek ve Bulgaristan İhtilâlleri ve Siyasî Olaylar: Başlangıç, I. Kısım, II. Baskı Çituri Biraderler Basımevi, İstanbul 1946.
• Sloane, William M.; Bir Tarih Laboratuvarı Balkanlar, çev. Sibel Özbudun, Nesnel Yayınları, İstanbul 2008.
• Stavrianos, L. S.; The Balkans since 1453, Hurst & Company, London 2002.
• Stevenson, Francis Seymour; A History of Montenegro, Elibron Classics Series, 2005.
• Stillman, William James; Herzegovina and The Late Uprising: The Causes of The Latter And The Remedies, From The Notes And Letters of A Special Correspondent (1877), Longsmans, Green and Co. (Reprint: Kessinger Publishing), London 1877.
• Strangford, Emily Anne Beaufort Smythe: The Eastern Shores of The Adriyatic in 1863. With A Visit to Montenegro, Richard Bentley, London 1864.
• Şentürk, Hüdai; “Tuna Vilâyeti’nin Teşkiline, Karadağ ve Hersek Vukuâtına (1861) Dâir Cevdet Paşa Tarafından Kaleme Alının Layiha”, Belleten, c. LIX, sy. 226, Ankara 1996, ss. 715-737.
• Trouton, Ruth; Peasant Renaissance in Yugoslavia 1900-1950. A Study of the Development of Yugoslav Peasant Society as Affected by Education, Routledge, London 1998.
• Ubicini, Abdolonyme; El-Tanzimat. Organizacion de La Turquia Actual en Todos Sus Aspectos Poli-tico, Economico, Relijioso, Militar, Literario, etc., Imprenta de Don Joso Trujillo, Hijo, Madrid 1854.
• ______________; Türkiye 1850, c. II, çev. Cemal Karaağaçlı, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul Tarihsiz. Un Serbe; La Serbie Aprés Le Bombardement De Belgrade, Paris: Librairie A. FranckLeipzig: A. Franck’sche Verlangshandlung, 1862.
• Verloop, M. C.; Le Royaume de Monténégro, Berger-Levrault, Éditeurs, Paris 1911.
• Wachtel, Andrew B.; “How to Use a Classic: Petar Petrović Njegoš in the Twentieth Century”, Ideologies and National Identities. The Case of TwentiethCentury Southeastern Europe, Edited by: John R. Lampe and Mark Mazower, CEU Press, Budapest-New York 2004, ss. 131-153.
• Wilkinson, John Gardner; Dalmatia And Montenegro With A Journey to Mostar In Herzegovina And Remarks On The Slavonic Nations The History Of Dalmatia And Ragusa The Uscocs, Volume: I, John Murray, London 1848.
• www.medal-medaille.com
• www.njegos.org/petrovics/petrovics.htm
• www.tsk.mil.tr/askerimuze/madalyalar.htm.
• www.turkishmedals.net.
• ______________; 1862 Karadağ Askerî Harekâtı Haritası, Erkân-ı Harbiye Dâiresi, 1291, Kaynak: Milli Kütüphane: HRT 1994 D 1851, Demirbaş No: 2961.
• ______________; Karadağı Haritası, Tercüman-ı Ahvâl Gazetesi, Kaynak: Milli Kütüphane: HRT. 1994 D 1077, Demirbaş No: 2148.
• Handtke, Friedrich; Special-Karte Der Führstenthümer Serbien und Montenegro, GlogauVerlag von Carl Flemming 1878, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi: A.5925-1878.
• Kiepert, Heinrich; Neue von Karte Montenegro, Berlin bei D. Reimer 1862, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi: A.I-6771-1862.