An Evaluation of First Comprehensive Turkish Engineering Book Called Mecmuat el-Mühendisin its Subjects and Content

Yıl 2010, Cilt: 74 Sayı: 270, 517 - 530, 01.08.2010

Ali Rıza Tosun

https://doi.org/10.37879/belleten.2010.517

Öz

The article begins by giving a short bibliography of Hüseyin Rıfkı Tamani and evaluates the book entitled Mecmuat el-Mühendisin (Compilation for Engineers) he wrote for the students of the Engineering School or Mühendishane. The book is important on the account of being the first extensive engineering book in Turkish language. Moreover the book gives us important information about the conception of engineering in that time through the topics it deals with and the ways in which it treats them. In the article we describe the topics covered and compare them with the knowledge of Europeans about mathematics at that period. In doing this, we try to demonstrate the meaning of his choice with respect to our history of science and mathematics, discussing his ways of selecting and dealing with the topics.

Anahtar Kelimeler

History of mathematics, Tamani, Ottoman Engineering School, History of Ottoman Engineering, History of Science

İlk Kapsamlı Türkçe Mühendislik Kitabı Mecmuat El-Mühendisin'in Ele Aldığı Konular ve Niteliği Hakkında Bir Değerlendirme

Öz

Makalemizde Hüseyin Rıfkı Tamani'nin yaşam öyküsü hakkında kısaca bilgi verilmiş ve mühendishane öğrencileri için yazmış olduğu Mecmuat el-Mühendisin adlı eseri ele alınmıştır. Eser, kapsamlı ilk Türkçe mühendislik kitabı olması bakımından önemlidir. Bunun yanında, ele aldığı konular ve ele alınış biçimiyle bize söz konusu dönemde mühendislilikten ne anlaşıldığı hakkında önemli bilgiler vermektedir. Eser değerlendirilirken ele aldığı konular ayrıntılı olarak tanıtılmış ve dönemin Avrupa matematik birikimiyle karşılaştırması yapılmıştır. Bunlar yapılırken yazarın konuları ele alışı ve seçimleri tartışılarak, seçimlerinin matematik ve bilim tarihimiz açısından ne anlama geldiği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Matematik Tarihi, Tamani, Mühendishane, Osmanlı Mühendislik Tarihi, Bilim Tarihi

Kaynakça

• Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, cilt III, İstanbul 1342.
• Beydilli, Kemal, Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane, Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1176-1826), Eren Yayıncılık, İstanbul 1995.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin, Başhoca İshak Efendi, Ankara 1989.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin, Ramazan Şeşen, Cevat İzgi, Osmanlı Matematik Literatürü, Cilt 1, İstanbul 1999.
• Henry, Edwards C., David E. Penney, Matematik Analiz ve Analitik Geometry I, II, çev. Editörü Ömer Akın, Palme Yayıncılık, Ankara 2001.
• Stewart, James, İkinci Baskı Kalkülüs Kavram ve Kapsam, çev. Şafak Alpay, Feza Arslan, Doğan Dönmez, Tanıl Ergenç, Ebru Keyman, Belgin Korkmaz, Mustafa Korkmaz, Feride Kuzucuoğlu, Zafer Nurlu, Muhiddin Uğuz, TÜBA Yayınları, Ankara 2007.
• http://histoire.du.metre.free.fr/en/index.htm (11 Ekim 2007tarihli erişim)