The Vienna Version of Piri's Fethiyye-i Cezire-i Kıbrıs

Yıl 2004, Cilt: 68 Sayı: 253, 633 - 648, 01.12.2004

Nuri Çevikel

https://doi.org/10.37879/belleten.2004.633

Öz

One of the most important sources of the Turkish period of Cyprus history is fetihnames of Cyprus. These fetihnames tale in detail and generally exaggeratingly the Turkish conquest of Cyprus from the mouth of those who had experienced the event of capture in person. They have a notable value at least for the war taken place for the conquest of the island on the condition that they should be examined through the archival materials. It is a well-known fact that there are many fetihnames of Cyprus today in personal and public archives both in Turkey and outside. The fetihnames of Cyprus have attracted upon themselves the attention of researchers since 1956 and many works have been produced on them. At least for today we know that the oldest version of the fetihnames of Cyprus, which includes the Turkish conquest of Cyprus from the beginning to the end, is Piri's Fethiyye-i Cezire-i Kıbrıs written in 978 of Hicrah (1570-1571 A.D.). The two known versions of this fetihname were edited by Harid Fedai in 1997. We, too, have found out its another version through our explorations in the National Library of Austria (Vienna). The introduction of the Vienna version of Piri's Fethiyye-i Cezire-i Kıbrıs comparing with the versions published by Harid Fedai constitutes the subject of this paper. It is understood that the Vienna version of the Piri's fetihname, Fethiyye-i Beray-ı Cezire-i Kıbrus, reveals differences of great quantity and quality from Harid Fedai versions, which necessiates the reprint of the Piri's work.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, Vienna, Piri's, Fetihname

Pîrî’nin Fethiyye-i Cezîre-i Kıbrıs’ının Viyana Nüshası

Öz

Türkler dönemi Kıbrıs tarihinin en önemli kaynaklarından birisi Kıbrıs fetihnâmeleridir. Bu fetihnâmeler, bizzat fetih olayını yaşamış olan kimselerin ağzından Kıbrıs’ın Türkler tarafından ele geçirilmesi olayını ayrıntılı, fakat çoğu zaman abartılı olarak anlatırlar. Dolayısı ile diğer arşiv kaynaklarınca test edilmek kaydı ile en azından adanın zaptı için yapılan savaşın tarihi açısından kayda değer bir öneme sahiptirler. Bugün gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışında resmî ve özel arşivlerde birçok Kıbrıs fetihnâmesi nüshalarının bulunduğu bilinmektedir. Kıbrıs fetihnâmeleri 1956 yılından bu yana araştırmacıların ilgisini çekmiş ve bu konuda birçok çalışma yapılmıştır. fiu anki bilgilerimize göre, Kıbrıs’ın fethini başından sonuna kadar ele alan en eski tarihli fetihnâme Pîrî’ye ait olup, Hicrî 978-979 / Miladî 1570-1571 tarihinde ele alınmış olan Fethiyye-i Cezîre-i Kıbrıs’dır. Bu fetihnâmenin bilinen iki nüshası edisyon kritiği yapılarak Harid Fedai tarafından 1997 yılında yayımlanmıştır. Araştırmalarımız sonucunda, Avusturya Millî Kütüphanesi’nde (Viyana) bu eserin bir başka nüshasını tespit ettik. Söz konusu fetihnâme nüshasının, Harid Fedai’nin yayımlamış olduğu nüsha ile karşılaştırmalı olarak tanıtımı bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır. Anlaşıldığı kadarıyla, Avusturya’da bulunan Fethiyye-i Berây-ı Cezîre-i Kıbrûs isimli nüsha, Harid Fedai’nin yayımladığı nüshaya göre, yeniden basılmasını gerektirecek kadar nicelikli ve nitelikli farklılıklar içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Viyana, Pîrî, Fetihname