On the Place Names Occurring in the Şine-usu Inscription

Yıl 2000, Cilt: 64 Sayı: 240, 427 - 434, 20.08.2000

Saadettin Gömeç

https://doi.org/10.37879/belleten.2000.427

Öz

The Şine-Usu inscription, which occupies an important place among Turkic records on the history of the Turkic peoples, has been the subject of extensive study, particularly in regard to its linguistic and historical aspects. Comprising one portion of the history of the Turks, first-hand information concerning the founding years of the Uighur Khanate is transmitted in this record. Yet, since up to now no serious research has been executed on the great many place names that occur in the inscription, the central focus of this article presents an examination of this record as a document of Turkic historical geography.

Anahtar Kelimeler

Şine-usu Inscription, Place Names, Moyun-Çor, Uyghur Khaganate, Uyghur Period

Şine-Usu Yazıtı'nda Geçen Yer Adları Üzerine

Öz

Yer adlarının bir milletin kültür tarihi için son derece öneme sahip olduğunu kimse inkar edemez. Her millet yaşadığı yerlere kendi benliğini aksettiren isimler vermiştir. Bu isimlerde o milletin her türlü özelliğini görmek mümkündür. Hiçbir millet Türk milleti kadar yaşadığı yerlerin adlarına bu kadar çok sahip çıkmamıştır. O ilk doğduğu yerlerin isimlerini dünyanın neresine giderse gitsin götürmüş ve oralarda yaşatmıştır. Eski atalarımız hepimizin bildiği gibi bir kültür mirası olarak bizlere birçok metin bırakmıştır. Zamanın şartlarına uygun olarak bunlar kayalara, tahtalara, kağıtlara, çanak-çömleğe hülâsa her türlü nesnenin üzerine kaydedilmiştir. Bunların üzerinde kimi zaman bir tarihî olayı, kimi zaman bir ayrılığı, kimi zaman da herhangi bir malın sahibinin ismini görmek mümkündür. Bunun gibi atalarımız bu metinlerde zaman zaman yaşadıkları ve gördükleri coğrafyanın da isimlerini kaydetmişlerdir. Biz burada Uygur dönemine ait olan bir yazıtta geçen yer adları üzerine bazı bilgiler vermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Şine-Usu Yazıtı, Yer Adları, Moyun-Çor, Uygur Kağanlığı, Uygur Dönemi