Azerbaycan-Osmanlı Siyasi-Askeri İlişkileri (1917-1918)

Yıl 2000, Cilt: 64 Sayı: 240, 509 - 522, 20.08.2000

İsmayıl Musa

https://doi.org/10.37879/belleten.2000.509

Öz

Kafkasya'ya ait problemlerin çözümünde ilgili olan Osmanlı, çeşitli devletlerin destekledikleri Ermenilerin Azerbaycan topraklarına tecavüz etmesine ilgisiz kalamazdı. Bu durum aslında aşağıdaki nedenlere bağlıydı. a) Bazı devletlerin Ermenileri korumak adı altında ve onların aracılığı ile Transkafkasya'da güçlenmek amaçları, bununla da Osmanlı İmparatorluğu için doğrudan belli tehlike oluşturmaları, b) Ermenilerin Türkiye ve Azerbaycan toprakları hesabına "Büyük Ermenistan" kurmak arzuları; c) Azerbaycan'ın Türk Müslüman nüfusunun maksatlı soykırımı siyasetine uğraması, siyasi-askeri yardıma kesin ihtiyaç duyması vs. 1917 yılının sonlarına doğru Ermeniler bölgedeki amaç ve siyasetlerini tam olarak açıkladıklarında ve Azerbaycan sınırlarında çok sayılı zorakilik hareketlerine başvurduklarında, Osmanlı bazı önlemler almak zorunda kaldı. Bu konuda ilk olarak Transkafkasya'da askeri operasyonları durdurmak ve durumu sabitleştirmek yolunda gösterilen diplomatik girişimleri belirtmek lazımdır. Bu girişimler içerisinde Osmanlı Devleti ile Güney Kafkasya komiserliği arasında 05 Aralık 1917 yılında imzalanan 14 maddelik Erzincan Mütarekesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Osmanlı, Siyasi, Askeri, Kafkasya, Ermeniler, Transkafkasya

Azerbaijan-Ottoman Political and Military Relations (1917-1918)

Öz

The focus of the following article consists in a discussion of the assistance supplied by the Ottomans to the Nahchivan, Zengezur and Karabagh regions of Azerbaijan. The acts of savagery committed by the Armenians against the Turco-Muslim peoples of Azerbaijan at the end of the year 1917 and the beginning of 1918 instigated the commencement of military operations by the Ottoman armed forces. The Accord of Friendship between the Ottoman Empire and the Republic of Azerbaijan signed on 4 June 1918 represented an important event and phase in the political-military relations between Azerbaijan and the Ottomans. Examination of Article Four of this agreement makes it apparent that the subject of political-military aid by the Ottoman Empire to Azerbaijan occupied a very place of prominence. The mission of the Ottoman military forces in Azerbaijan is characteristically labeled in Soviet historiography in a biased and contrary-to-factual manner as a "Turkish occupation." In point of fact, Ottoman military personnel arrived in Azerbaijan at the invitation of the national government and in conformity with certain agreements. They assisted the Azerbaijanis in preserving their sovereignty and territorial integrity. The value of this political and military assistance has been sufficiently appraised by Azerbaycan.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Ottoman, Political, Military, Caucasus, Armenians, Transcaucasia