Doğu Anadolu Bölgesi'nde Keşfedilen Urartu Barajlarına Toplu Bir Bakış

Yıl 1996, Cilt: 60 Sayı: 229, 631 - 680, 20.12.1996

Oktay Belli

https://doi.org/10.37879/belleten.1996.631

Öz

Bu yazı da özet olarak sunacağımız "Doğu Anadolu Bölgesi'nde Keşfedilen Urartu Barajlarına Toplu Bir Bakış" adlı konu, 1987-1993 yılları arasında Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaz aylarında yapmış olduğumuz 7 dönemlik araştırma sonuçlarını kapsamaktadır. Eskiçağ'da Urartu su mühendisliğinin eşsiz örneklerini yansıtan baraj, gölet ve sulama kanalları üzerindeki araştırmamız her yıl sistemli bir şekilde devam etmektedir. Bugüne kadar bulmuş olduğumuz çok sayıdaki baraj, günümüzde Doğu Anadolu Bölgesi'nde ırmaklar üzerinde inşa edilen modern barajların ilk örneklerini oluşturduğu için, çok büyük bir önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu Bölgesi, Urartu, Baraj, Eskiçağ

Kaynakça

• Balkan, K. 1960 "Patnos Yakınında Anzavurtepe'de Bulunan Urartu Tapınağı ve Kitabeleri-Ein urartaischer Tempel auf Anzavurtepe bei Patnos und hier entdeckte Inschriften", Anatolia V, 99-158.
• Belli, O. 1982a "Alniunu Kenti ve Taş Atölyesinin Keşfi-Die Entdeckung der Stadt Alniunu und ihres Steinateliers", Anadolu Araştırmaları 8, 115-150.
• 1982b "Urartular", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi I, Görsel Yayınlar, İstanbul 139-208.
• 1986 "Untersuchungen zur Eisenmetallurgie in Hubuşkia", Anadolu Araştırmaları 10, 271-308
• 1988 "Van Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması", 6. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı, Ankara, 313- 331.
• 1989 "Van Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1988", 7. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Antalya, 311-322.
• 1990 "Van Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1989", 8. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 111-135.
• 1991a "Van Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1990", 9. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Çanakkale, 479- 504.
• 1991b "Ore Deposits and Mining in Eastern Anatolia in the Urartian Period: Silver, Copper, and Iron", Urartu, A Metalworking Center in the first Millenium B.C.E. (Ed. R. Merhav), Jerusalem, 16-39.
• 1992a "Van Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1991", 10. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 297-309.
• 1993a "Doğu Anadolu Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1992", 11. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 337-358.
• 1993b "Ruinen monumentaler Bauten südlich des Van-Sees in Ostanatolien", Festschrift für Peter Neve, Istanbuler Mitteilungen 43, 255-265.
• 1994a "Doğu Anadolu Bölgesi'nde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1993", 12. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 353-383.
• 1994b "Urartian Dams and Artificial Lakes Recently Discovered in Eastern Anatolia", Tel Aviv 21, 77-116.
• 1994c "Recently Discovered Urartian Dams in the Van Region", Anatolian Iron Ages, Third International Anatolian Iron Age Symposium, 6-12 August 1990 Van, Oxbow Monograph, Ankara, 9-30.
• 1995a "Şamram'ın Dünyada Bir Benzeri Yok: 2800 Yıldır Çalışan Sulama Kanalı", Tarih ve Medeniyet 13, 53-57.
• 1995b "Neue Funde urataischer Bewasserungsanlagen in Ostanatolien", Beitrage zur Kulturgeschichte Vorderasiens, Festschrift für Rainer Michael Boehmer, Mainz, 19-48.
• Belck, W 1899 "Die Bewasserung der Ebene von Bergri und Bendimahi-Tschai", Zeitschrift für Etnologie 31, 244- 248.
• Burney, C. A.-Lawson, G. R. J. 1960 "Measured Plans of Urartian Fortresses", Anatolian Studies 10, 177-196.
• Dinçol, A. M. 1976 "Die neuen urartaischen Inschriften aus Körzüt", Istanbuler Mitteilungen 26, 19-30.
• Dinçol, A. M.-Kavaklı, E. 1978 Van Bölgesi'nde Bulunmuş Olan Yeni Urartu Yazıtları/Die neuen urartaischen Inschriften aus der Umgebung von Van, İstanbul.
• Erzen, A. "Van Bölgesi Çavuştepe Kazısı" Türk Arkeoloji Dergisi, 15/1, 55-57.
• 1972 "Çavuştepe Kazıları", Türk Tarih Kongresi 7/11, 66-69.
• 1978 Çavuştepe I, M. Ö. 7.-6. Yüzyıl Urartu Mimarlık Anıtları ve Orta çağ Nekropolü, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Erzen, A.-Bilgiç, E.Boysal Y.-Öğün, B. 1961 "1959 Toprakkale Sondajları ve Bölgedeki Çalışmalar", Türk Arkeoloji Dergisi 10/2, 5-22.
• Evliya Çelebi 1970 Evliya Çelebi Seyahatnamesi (çev. Z. Danışman), 6, İstanbul.
• Garbrecht, G. 1987 "Die Talsperren der Urartaer", Historische Talsperren 1, 141-167.
• 1970 Historische Talsperren I, Stuttgart.
• Hamdullah el Mustavfi Kazvini 1915 Nüzhet ül-Kulûb (Trans. G. Le Strange), Leiden.
• Herodotos 1973 Herodot Tarihi (çev. M. Öktem), İstanbul.
• İbn el Fakih el Hamdani 1885 Kitâb al-Buldân (ed. M. J. de Goeje), Compendium libri Kitâb al-boldân auctore Ibn al-Fakih al Hamadahani, Leyden.
• Johannes Katalikos 1904 H. Thopdischian, Die inneren Zustande von Armeniern unter Aşot I., Mitteilungen des Seminars für Orientalische Sprache zu Berlin VII/II, Berlin.
• König, F. W 1955-57 Handbuch der chaldischen Inschriften, Archiv für Orientforschung, Beiheft 8, Graz.
• Luckenbill, D. D. 1926 Ancient Records of Assyrian and Babylonia I-II, Chicago.
• Naumann, R. 1975 Eski Anadolu Mimarlığı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Mayer, W. 1983 "Sargons Feldzug gegen Urartu-714 v.Chr. Text und Übersetzung", Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin 115, 65-132.
• Melikişvili, G. A. 1951 "Nekortorye Voprosy Social'no-Ekonomiçeskoj Istorii Nairi-Urartu", Vestnik Drevnei Istorii 4, 22-40.
• 1960 Urartskie klinoobraznye Nadpisi, Moskova.
• Öğün, B. 1970 Van 'da Urartu Sulama Tesisleri ve Şamram (Semiramis) Kanalı, Ankara.
• Piotrovski, B. 1955 "Razvite skotovodstva v drevnejşem Zakavkaze", Sovetska Archaeologia 23, 5-15.
• 1969 Urartu (Archaeologia Mundi), Geneva.
• Riemschneider, M. 1966 Das Reich am Ararat, Heidelberg.
• Tarhan, M. T., 1994 "Recent Research at the Urartian Capital Tushpa", Tel Aviv 21, 22-57.
• Tarhan-Sevin 1977 a "Van Bölgesi'nde Urartu Araştırmaları (I)", Anadolu Araştırmaları 4-5, 273-304.
• 1977b "Van Bölgesi'nde Urartu Araştırmaları (II) : Konut Mimarlığı", Anadolu Araştırmaları 4-5, 347-366.
• Sevin 1986 Sevin, V., "Urartu Mezar Mimarisine Yeni Katkılar", Anadolu Araştırmaları 10, 329-350.
• Thomas Arcruni 1847 Histoire des Ardzrouni, par le Vartabed Thoma Ardzouni (ed. M. Brossert), Collection d'histoirens Armeniens III, St. Petersburg.
• Şeref Han 1971 Şerefname (çev. M. E. Bozarslan), İstanbul.
• Van Gölü Havzası Toprakları 1971 Van Gölü Havzası Toprakları, Köy İşleri Bakanlığı, Topraksu Genel Müdürlüğü Yayınları, Nr. 281, Ankara.
• Von Schuler, E. 1982 "Die Hethitische Gesetze", Recht -und Wirtschaftsurkunden, Historisch- Chronologische Texte der Umwelt der Alten Testaments I/1, Gütersloch 96- 123.
• Zenob de Glag 1867 Histoire de Daron (Trans. V. Langlois) Collection des Histoirens anciens et modernes de Armenie, Paris.
• Zekeriya el Kazvini 1849 Asar al-bilad va ahbar al-'ibad II, (Yay. F. Wüstenfeld), Göttingen.