Sadrıazam AdnI Mahmud Paşa'ya Ait Bır Tedkık Munasebetıyle [Kitap Tanıtımı]

Yıl 1960, Cilt: 25 Sayı: 95, 509 - 528, 20.07.1960

M. C. Şehabeddin Tekindağ

Öz

Ayasofya Müzesi Müdürü Sayın Bay Feridun Dirimtekin, Sadrıâzam adni Mahmud Paşa hakkında uzun bir makale neşretti (bk. İstanbul Enstitüsü Dergisi, c. IV, 1958, s. 167-190). Büyük bir iddia ile kaleme alındığı anlaşılan bu makale, gerek Babinger'i ve gerekse İslam Ansiklopedisinde tarafımızdan yazılan "Mahmud Paşa" maddesini tenkid etmektedir. Şüphe yok ki, daha evvel yazılmış ilmî bir makalenin herhangi bir suretle gözden kaçmış olan hatalarını tesbit ve binnetice tashih etmek ve bu suretle de, tekrar da olsa, mevzuu yeni kaynak ve etüdlere istinâden yeniden işlemek, ilmi olmak şartile, faydalı, hattâ lâzımdır. Bu sebeple, Sayın Dirimtekin'in mevzuu yeniden ele almasını memnuniyetle karşılandı. Bahsedilen yazarın makalesinde, ileride arzedilecek olan izahattan da anlaşılacağı veçhile, bazı zuhüllerde bulunarak bir kısım Türkçe kitaplardaki kayıtlardan yanlış mana çıkarıp, pek malûm ve marûf kaynakların ihmal edilmesi ve kullanılan bir kısım eserlerin de yanlış okunması yüzünden, yanlış hükümlere varmasını Bizans tedkikleri ile meşgul olmasına sebeb olmuştur. Esas gayesinin, bizim Ansiklopedide münteşir "Mahmud Paşa" maddesinde bulunduğunu ileri sürdüğü "müphem malûmat"ı tenkit etmek olduğu anlaşılan müellifin, ciddi bir tenkid ve tahlile tahammülû olmamakla beraber, Fâtih devri gibi bizi yakından alâkadar eden bir mevzuda, bilhassa meşgul olup tedris makale yazarının faaliyetinde bulunduğu bir sahadaki etüdünun ilmi değerini belirtmek ve Fatih Sultan Mehmed'in en namlı sadrıâzamı Mahmud Paşa'nın hayatı ve eserlerini dolayısile de devrini yakından tanıtmak gayesi ile bu makale yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aya sofya, Fatih Sultan Mehmet, Mahmud Paşa, Osmanlı