Yıldırım Beyazıd'ın Esareti ve İntiharı

Yıl 1937, Cilt: 1 Sayı: 2, 591 - 603, 20.04.1937

Fuad Köprülü

Öz

Yıldırım Beyazıt’ın Timur`a esir düştükten sonra demir kafese konduğu hakkındaki meşhur rivayet, Osmanlı tarihine dair neşriyatta bulunan birtakım Avrupa tarihçilerinden sonra, iptida E. Gibb on [Histoire de la decadenee et de la chute de l'Empire romain, trad. M. F. Guizo t, Paris 1819, Tome XII, P. 362 - 369] ve sonra da Hammer [Histoire de l'Empire ottoman, trad. J J. Heller, Paris 1835, Vol. H, P. 97-101 ; türkçe terciimesi, C. II, S. 69-72 1 tarafından oldukça metodik bir şekilde tetkik edilmiştir. Onun fikrine göre, ne Duca s, Chalcond y 1 gibi Bizans kaynakları, ne bu vakaların şahidi olan Sc h iltb e rge r, ne de Timur'a ait muasır membalardan istifade ederek Zafername'sini yazan Şerefed din Yezd i, bu kafes rivayetinden bahsetmezler ; ibn Hacer ve İbn Şahın e gibi muasır Arap tarihçilerinde de bu rivayet yoktur; L ü. r 1, Cenübi gibi muahhar umumi tarihlerle onlardan iktibas etmiş eserlerde de böyle bir rivayete tesadüf edilmez ; Sa'deddin, Zafername sahibinin bu rivayeti kaydetmemesini en büyük bir delil gibi kullanarak, kafes rivayetinden bahseden bazı Türkçe tarih müelliflerini şiddetle tenkit eder; ve onların, «tahtırevan ile kafesi birbirinden ayıramıyacak kadar» idraksiz olduklarını söyler; demir kafes rivayetini sarih surette kaydedenler, Phr anz es, İbn Arab şâh'tır ; Osmanlı vakayinamelerinden Aşık paşazü'd e, Ankara harbinde Beyazıt’ın maiyetinde bulunan bir solaktan naklen, esir Padişah'ın tıpkı bir kafes gibi ve iki atın ortasına konulmuş bir tahtırevan ile götürüldüğünü söyler; Neşri de aynı rivayeti tekrar eder. İşte, bütün bu kaynaklara müracaat etmiş olan Hammer, Osmanlı vakayinamelerindeki «kafes gibi tahtırevan» ifadesinin — İ bn Arab süh'taki demir kafes rivayetinin tesiriyle — yanlış tefsir edildiğini ve itimada lâyık olmayan birtakım Osmanlı müverrihlerindeki demir kafes rivayetinin bundan doğduğunu söyler; ve büyük tarihçi Gibbon'un zıddına olarak, bunun sadece bir efsane olduğuna hükmeder

Anahtar Kelimeler

Yıldırım Beyazıd, Ankara Savaşı, Timur, Osmanlı Devleti