Beyin Göçü mü? Beyin Gücü mü?

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 15, 133 - 158, 30.12.2019

Filiz Tanrısevdi İlknur Durdu Abdullah Tanrısevdi

Öz

Gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru görülen beyin göçü çeşitli
nedenlerle yurtdışında yaşayan ve ülkelerine geri dönmeyen insanların oluşturduğu bir
olgudur. Bu durum genç nesillerin önemli bir insan sermayesi olarak görüldüğü
gelişmekte olan ülke kategorisindeki Türkiye’de uzun yıllardır temel bir sorun olarak
dikkat çekmektedir. Göç alan ülkeler başka ülkelerde yetiştirilmiş nitelikli çalışanları
ülkelerine çekerek iş imkânları ve diğer sosyal olanaklar sunmakla önemli bir kazanç
sağlamaktadırlar. Diğer yandan göç veren ülkelerde yetiştirilen ve eğitilen bilim insanları
ya da profesyoneller başka bir ülkeye hizmet ettiğinde, göç veren ülkenin yapmış olduğu
yatırım karşılık bulamamaktadır. Dolayısıyla eğitimin yatırım yanının olması ve insan
sermayesi kuramı temelinde yetiştirilen insanların kazanca dönüşmesi felsefesi, göç veren
ülkelerde beyin göçü kavramıyla sekteye uğramaktadır. Bu çerçevede, genç nesillerin
yetiştirildiği ve ülkelerine hizmet edeceği düşünüldüğü dönemde yurtdışında çalışmaya
karar vermelerinin ardında yatan boyutları incelemek bu çalışmanın temel amacını
oluşturmuştur. Araştırmada ele alınan beyin göçü sorunsalı, çeşitli nedenlerle yurtdışına
giden yirmi iki katılımcının deneyimlerinden yararlanılarak değerlendirilmiştir.
Araştırma, nitel araştırma geleneği içinde yorumlamacı olgu bilim desenine göre Gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru görülen beyin göçü çeşitli
nedenlerle yurtdışında yaşayan ve ülkelerine geri dönmeyen insanların oluşturduğu bir
olgudur. Bu durum genç nesillerin önemli bir insan sermayesi olarak görüldüğü
gelişmekte olan ülke kategorisindeki Türkiye’de uzun yıllardır temel bir sorun olarak
dikkat çekmektedir. Göç alan ülkeler başka ülkelerde yetiştirilmiş nitelikli çalışanları
ülkelerine çekerek iş imkânları ve diğer sosyal olanaklar sunmakla önemli bir kazanç
sağlamaktadırlar. Diğer yandan göç veren ülkelerde yetiştirilen ve eğitilen bilim insanları
ya da profesyoneller başka bir ülkeye hizmet ettiğinde, göç veren ülkenin yapmış olduğu
yatırım karşılık bulamamaktadır. Dolayısıyla eğitimin yatırım yanının olması ve insan
sermayesi kuramı temelinde yetiştirilen insanların kazanca dönüşmesi felsefesi, göç veren
ülkelerde beyin göçü kavramıyla sekteye uğramaktadır. Bu çerçevede, genç nesillerin
yetiştirildiği ve ülkelerine hizmet edeceği düşünüldüğü dönemde yurtdışında çalışmaya
karar vermelerinin ardında yatan boyutları incelemek bu çalışmanın temel amacını
oluşturmuştur. Araştırmada ele alınan beyin göçü sorunsalı, çeşitli nedenlerle yurtdışına
giden yirmi iki katılımcının deneyimlerinden yararlanılarak değerlendirilmiştir.
Araştırma, nitel araştırma geleneği içinde yorumlamacı olgu bilim desenine göre planlanmıştır. Çalışmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle elde edilmiştir.
Verilerinin analizinde betimleme yönteminden yararlanılmıştır

Anahtar Kelimeler

Beyin göçü, kalkınma, yatırım, gelişmiş ülke, gelişmekte olan ülke, insan sermayesi kuramı

Kaynakça

• Babataş, G. (2007). Beyin göçü ve Türkiye’nin sosyo-ekonomik yapısının beyin göçüne etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (28), s. 263-266.