MARİNA İŞLETMECİLİĞİ ÇALIŞANLARININ İŞ STRES DÜZEYLERİ İLE SANAL KAYTARMA DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ: ÖRNEK OLAY ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 19, 80 - 101, 30.12.2021

Selin Uyanık , Ülkü Gül Umat , Arzu Gürdoğan

Öz

Günümüzün en önemli sorunlarından biri haline gelen sanal kaytarma davranışı, bireylerin mesai saatleri içerisinde iş dışı internette harcadıkları zaman olarak ifade edilebilir. 2000’li yıllardan bu yana araştırmalara konu olan sanal kaytarma davranışı bireyleri çalışma yaşamından uzaklaştırırken, örgütlerin bazı iş aksaklıklarına ve maddi kayıplarına sebep olabilmektedir. ABD’de çalışanları üzerinde yapılan bir araştırmada; mesai saatleri içerisinde çalışanların %84’ünün işle ilgili olmayan e-posta gönderdiği ve %90’ının web sitelerinde eğlence amaçlı gezinti yaptıkları ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı turizm sektörünün önemli gelir kapılarından birini oluşturan marina işletmeciliği çalışanlarının iş stresi düzeyleri ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yönteminden yararlanılarak, veri toplama tekniği olarak anket tekniği kullanılmıştır. Araştırma, 2020 kış ayları içerisinde Muğla’nın Marmaris ilçesinde yer alan X marina işletmesi çalışanından 58 kişiye ulaşılarak analiz gerçekleştirilmiştir. Anketin birinci bölümünde “Mesai Saatleri İçinde İnternet Kullanımı”, ikinci bölümünde BEKAD tarafından oluşturulan ‘‘İş Stresi Düzeyi Ölçeği’’ kullanılmış, son bölümde ise demografik sorulara yer verilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar incelendiğinde, sanal kaytarmanın alt boyutları ile iş stresi arasında pozitif yönlü ilişki olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde, çalışanların iş stresi düzeyleri ile genel sanal kaytarma davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu araştırma bulguları arasında yer almaktadır. Araştırmada elde edilen bu sonuçlar literatürde yer alan sanal kaytarma davranışı ve iş stresi üzerine Çivilidağ (2017) tarafından yapılmış olan ilişkinin pozitif yönlü ve düşük düzeyde olduğu sonuçlarıyla da tutarlılık göstermektedir. Bu doğrultuda çalışanların günlük rutin işlerini yerine getirebilmeleri için çalışma saatlerinin düzenlenmesi, hem kaytarma davranışında bulunma eğilimini azaltabilir hem de işletmeler açısından çalışan performansını arttırabilir.

Anahtar Kelimeler

İş stresi, sanal kaytarma, marina çalışanları., İş stresi, sanal kaytarma, marina çalışanları.

Kaynakça

• Anandarajan, M., Devine, P. and Simmers, C. A. (2004) "A Multidimensional Sealing Approach to Personal Web Usage in the Workplace" M. Anandarajan ve C. A. Simmers (eds.), A Personal Web usage in the Workplace: A Guide to Effective Human Resources Management, 1st Edition, Hensey, Information Science Publishing. 61-79.
• Andreassen, C. S., Torsheim, T. and Pallesen, S. (2014). Predictors of Use of Social Networks Sites at Work- A Spesicific Type of Cyberloafing. Journal of Computer-Mediated Communication,19, 906–921.
• Beehr, T. A. and Newman, J., E. (1978). Job Stress, Employee Health, And Organizational Effectiveness: A Facet Analysis, Model, And Literature Review1, Personnel Psychology, 31(4), 665-699.
• Blanchard, A.L. and Henle, C.A. (2008) "Correlates of Different Forms of Cyberloafing: The Role of Norms and External Locus of Control" Co»2/)«ífrí in Human Behavior, 24(3): 1067-1084.
• Blau, G., Yang, Y. and Ward-Cook, K. (2006). Testing a Measure of Cyberloafing, Journal of Allied Health, 35 (1): 9-17.
• Çivilidağ, A. (2017) “İş Yaşamında Sanal Kaytarmanın İş Stresi, İş Doyumu İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma” Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:59, ss. 55-373.
• Greenfield, D.N. (2002). ‘Lost in Cyberspace: The Web @ Work’, CyberPsychology and Behavior 5, 347–353.
• Jia, H., Jia, R. and Karau, S. (2013). “Cyberloafing and Personality: The Impact of the Big Five Traits and Workplace Situational Factors”. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(3) 358–365.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayınları.
• Kinman, G. and Jones, F. (2005). Lay Representations of Workplace Stress: What Do People Really Mean When They Say They Are Stressed?, Work & Stress, 19(2), 101-/120.
• König, C. J., and Guardia, M. E. (2014). Exploring the positive side of personal internet use at work: Does it help in managing the border between work and nonwork? Computers in Human Behavior, 30, 355-360.
• Köse, S., Oral, L., ve Türesin, H. (2012). İş yaşaminda sosyal kolaylaştirma kavrami ve sanal kaytarma ile ilişkisi: Araştirma görevlileri üzerinde bir araştirma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 287-295.
• Liberman, B., Seidman, G., McKenna, K. and Buffardi, L. (2011). Employee Job Attitudes and Organizational Characteristics as Predictors of Cyberloafing, Computers in Human Behavior, 27 (6): 2192-2199.
• Lim, V.K.G. (2002)"'Ihe IT Way of Loafing on the Job: Cyberloafing, Neutralizing and Organizational Justice" Journal of Organizational Behavior, 23(5):675-694.
• Margolis, B. K. and Kroes, W. H. Occupational stress and strain. In A. McLean (Ed.), Occupational stress. Springfield, Illinois: Thomas, 1974.
• Örücü, E., & Yıldız, H. (2014). İşyerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: Sanal kaytarma. Ege Academic Review, 14(1). 99-114.
• Özkalp, E., Aydin, U. ve Tekeli, S. (2012)"Sapkin Örgütsel Davramçlar ve Çaliçma Yajaminda Yeni Bir Olgu: Sanal Kaytarma (Cyberloafing) ve Îj îliçkilerine Etkileri"Çimento Îçveren Sendikasi Dergisi, 26(2): 18-33.
• Özkalp, E., ve Yıldız, H. (2018). Olumlu ve Olumsuz Sanal Kaytarma Davranışlarının İşteki Stres Üzerindeki Etkisi. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 20(1), 57-74.
• Özler, D.E. ve Polat, G. (2012). Cyberloafing Phenomen in Organizations: Determinants and Impacts, International Journal of eBusiness and eGovernment Studies, 4 (2): 1-15.
• Özüdoğru, M. (2019). ‘‘Sanal Kaytarma ve İşgören Performansı İlişkisinde İş Stresinin Düzenleyici Etkisinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma’’. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bandırma Dokuz Eylül Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Robinson, S. L. and Bennett, R. J. (1995). A Typology of Deviant Workplace Behaviors: A Multidimensional Scalling Study, Academy of Management Journal, 38 (2): 555-572.
• Seymour, L. and K. Nadasen (2007), ‘Web Access for IT Staff: A Developing World Perspective on Web Abuse’, Electronic Library 25, 543–557.
• Sungur, O. (2014). Korelasyon Analizi, Editör: Şeref Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (ss: 116), 6. Baskı, Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
• Turunç, Ö. (2015). Iş Stresi-Kaytarma Ilişkisinde Liderin Rolü: Turizm Sektöründe Bir Araştirma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 142-159.
• Vitak, J., Crouse, J. and LaRose, R. (2011)"Personal Internet Use at Work: Understanding Cyberslacking’’ 'Computers in Human Behavior, 27(5): 1751-1759.
• Weatherbee, T., G. (2010). Counterproductive use of technology at work: Information & communications technologies and cyberdeviancy, Human Resource Management Review 20 35–44.
• Yıldız, H., Yıldız, B., ve Ateş, H. (2015). Sanal Kaytarma Davranışlarının Sergilenmesinde Örgütsel Adalet Algısının Rolü Var Mıdır?, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi (The JKEM),10(2), 55-66.