İstanbul Boğazı Gemi Boğaz Geçişi Kuyruk Teorisi Uygulaması ve Süreç Optimizasyonu

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 109 - 129, 31.10.2022

İsmail Karaca Özcan Arslan Ömer Söner

https://doi.org/10.38002/tuad.1123017

Öz

Dünya ekonomisi içerisinde deniz ulaşımının büyük etkisi olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Deniz ulaşımı için gemiler ve limanlar kadar dar su yolları da önem arz etmektedir. Bu bağlamda dar su yollarının da dünya ekonomisi içerisinde etkili olduğunu söylemek mümkündür. İstanbul Boğazı dünya ekonomisi için etken rol oynayan dar su yollarının en önemlilerindendir. Her dar su yolunda olduğu gibi İstanbul Boğazı’nda da beklemeler oluşabilmekte, meydana gelen beklemeler dünya ekonomisini etkilemektedir. Bu çalışma ile İstanbul Boğazı gemi bekleme kuyruklarının mevcut durumu yasal mevzuat çerçevesinde değerlendirilmektedir. Güncel mevzuat göz önünde bulundurularak İstanbul Boğazı gemi geçişi için bir kuyruk modellemesi tasarlanmakta, 2020 yılı gemi geçiş verileri tanımlayıcı analizleri ile sürecin değerlendirilmesi sağlanmaktadır. Tasarlanan modelleme 2020 yılı gemi geçiş verileri ile kıyaslanarak mevcut durum ortaya konulmaktadır. Makalede bekleme kuyruklarının önüne geçmek amacıyla önerilerde bulunulmakta İstanbul Boğazı gemi geçişi için süreç optimizasyonu gerçekleştirilmektedir. Böylelikle İstanbul Boğazı deniz trafiği süreçlerinin optimizasyonunu sağlamak hedefinde dünya ekonomisine katkı sağlayacağı öngörülen önerilerde bulunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kuyruk Teorisi, Tanımlayıcı Analiz, Dar Suyolu Gemi Geçişi, İstanbul Boğazı Gemi Trafiği, Süreç Optimizasyonu

Istanbul Strait Ship Traffic Queuing Theory Application and Process Optimization

Öz

It is an undeniable fact that maritime transportation has a profound impact on the world economy. Narrow waterways are as important as ships and ports for maritime transportation. In this context, it is possible to say that narrow waterways are also effective in the world economy. The Bosporus is one of the most important narrow waterways that play an active role in the world economy. As in every narrow waterway, delays may occur in the Bosporus, and the waiting periods affect the world economy. In this study, the current situation of the Istanbul Strait ship waiting queues is evaluated within the framework of legal legislation. Considering the current legislation, a queuing model is designed for the passage of ships in the Bosporus, and the processes are evaluated with the descriptive analysis of the ship passage data for 2020. The current situation is presented by comparing the queuing modelling with the ship transit data of 2020. In the article, suggestions are made to avoid waiting queues and process optimization is conducted for the passage of ships in the Bosporus. Thus, it is aimed to make suggestions that will contribute to the world economy to perfect the maritime traffic processes of the Bosporus.

Anahtar Kelimeler

Queuing Theory, Descriptive Analysis, Narrow Waterway Ship Passing, Bosphorus Ship Traffic, Process Optimization

Kaynakça

• Allen A. O. (1978). Queueing Theory. Probability, statistics, and queueing theory with computer science applications içinde (s. 243-619). Londra: Academic Press. doi: 10.1016/B978-0-08-057105-8.50016-3
• Baird, A. J. (2001). Trends in port privatisation in the world’s top-100 container ports. 9th Wctr: Seul. Alan Araştırması.
• Balık, İ., Aydın, S. Z. ve Bitiktas, F. (2022). Türk Boğazları trafik yoğunluğu, bekleme süreleri ve deniz kazaları. Kent Akademisi, 15(1), 262-276. doi:10.35674/KENT.1033749
• Bishop, S. A., Okagbue, H. I., Oguntunde, P. E., Opanuga, A. A. ve Odetunmibi, O. A. (2018). Survey dataset on analysis of queues in some selected banks in Ogun State, Nigeria. Data in Brief, 19, 835-841.
• Cooper, R. B. (2010). Queueing notation. Cochran, J. J., Cox Jr., L. A., Keskinocak, P., Kharoufeh, J. ve Smith, J. C. (Ed.). Wiley encyclopedia of operations research and management science içinde (s. 1-3). New Jersey: Wiley. doi:10.1002/9780470400531.eorms0702
• Doğru, S. (2013). Türk Boğazları’nın hukuki statüsü: Sevr ve Lozan’dan Montrö’ye geçiş. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2), 123-169.
• Ece, N. J. (2016). Contribution of the pilotage services to maritime safety: An analysis of the relation between ships involved in accidents in the strait of İstanbul and whether if they used pilotage services. Journal of ETA Maritime Science, 4(1), 3–21. doi:10.5505/jems.2016.03522
• Johannsen, F. W. (1907). Waiting times and number of calls. PO Electr. Eng. J.
• Karaca, İ. (2021). İstanbul Boğazı deniz trafiği için Kuyruk Teorisi uygulaması ve süreç optimizasyonu (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kendall, D. G. (1953). Stochastic processes occurring in the theory of queues and their analysis by the method of the imbedded Markov chain. The Annals of Mathematical Statistics, 338-354. doi:10.1214/aoms/1177728975
• Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (2020). Türk Boğazları gemi trafik hizmetleri kullanım kılavuzu.
• Koday, Z., Koday, S., ve Kaymaz, Ç. K. (2017). Dünyadaki bazı önemli boğazlar ile kanalların coğrafi özellikleri ve jeopolitik önemleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 879–910.
• Kol, B. (2010). Türkiye’nin dış ticaretinde deniz taşımacılığının önemi ve sorunları (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kutluk, E. (2018). İstanbul Boğazı’ndan geçen gemilerin oluşturduğu trafik yükünün çevresel etkileri: Ro-Ro gemileri özelinde bir inceleme. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 285–310. doi:10.14782/MARUSBD.412651
• Morrow, B. (2021). Suez Canal blockage reportedly costing $400 million an hour, could last “weeks.”. The Weeks. https://theweek.com/speedreads/973967/suez-canal-blockage-reportedly- costing-400-million-hour-could-last-weeks
• National Center for Education Evaluation and Regional Assistance (NCEERA) (2017). Descriptive analysis in education: A guide for researchers. https://eric.ed.gov/?id=ED573325
• Önal-Kılıçbeyli, E. H. (2018). Türkiye’nin Karadeniz-Kafkasya vizyonu ve perspektifler. Orhan, O. (Ed.), Karadeniz ve Kafkaslar: Riskler ve fırsatlar içinde (s. 35-42). İstanbul: TASAM.
• Paksoy, S. (2018). Karma kısıtlı ulaştırma problemleri̇ ve çözüm yöntemi̇. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 33, 341-352.
• Sacar, Ö. (2018). İpek Yolu güzergahında yapılan lojistik etkinliklerin günümüz lojistik faaliyetleri ile karşılaştırılması (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Şimşek, H. (2004). Kuyruk teorisinin İstanbul Boğazı tanker ve gemi geçişleri ile Haydarpaşa Limanı konteyner terminaline uygulanması (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Taşan, M. (2019). Türk Boğazları’ndan gemi geçişleri ve geçiş sürelerinin analizi (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Taşlıgil, N. (2004). İstanbul Boğazı’nın ulaşım coğrafyası açısından önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 10, 1–18.
• Taufemback, C. ve Da Silva, S. (2012). Queuing theory applied to the optimal management of bank excess reserves. Physica A, 391, 1381–1387. doi:10.1016/j.physa.2011.09.022
• Timör, M. (2001). Türkiye’nin dış ticaretinde deniz taşımacılığının önemi ve sorunlar. (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Türker, A. (2020). Hukuki açıdan gemi trafik sistemi (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.