KYME (AIOLIS) BATI LİMAN NEKROPOLİSİ’NDEN KLASİK VE HELLENİSTİK DÖNEM MEZARLAR

Yıl 2020, Sayı: 27, 0 - 0, 31.12.2020

Serhat Foça

https://doi.org/10.22520/tubaar2020.27.011

Cited By: 1

Öz

Yeni Foça-İzmir karayolunun batısında, Kyme Antik Kenti’nden yaklaşık 1 km uzaklıkta, kentin güney nekropolisi
içerisine giren tepelerin batıya bakan yamaçları Batı Liman Nekropolisi olarak isimlendirilmiştir. 2011 yılında
yürütülen kazı çalışmalarında, nekropolisin batı yamaçlarını kapsayan üçüncü derece taşınmazda mezarlara ulaşılmış,
bu çalışmada tespit edilen mezarların tümü incelenmiştir. Kazısı yapılan alanda toplam 34 mezar ortaya çıkarılırken,
anakaya ve toprak çukurlar içerisinde olmak üzere, mezarların tümünde inhumasyon geleneği uygulanmıştır. Bireylerin
bu çukurlara defin edilmesinin ardından, üzerleri bir ila beş arasında değişen kireçtaşı plakalar ve çatı formu verilerek
yapılmış çatı kiremitleri (stroterler) ile kapatılmıştır. Buluntu kontekstlerine sahip mezarlar sayesinde kronolojik
bir değerlendirme yapıldığında, nekropolisteki en erken gömü MÖ 5. yüzyıl ikinci yarısına tarihlendirilen kireçtaşı
plaka kapaklı mezarlar ile temsil edilmektedir. MÖ 4. ve 3. yüzyıllarda kısmen baskın bir gömü yoğunluğunu olduğu
saptanırken, MÖ 2. yüzyıl ortası ve sonrasına ait mezarlar geç gömüler olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanı
sıra, kazısı yapılmış ve kısmen yayınlanmış diğer Kyme nekropolisleriyle benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırmalı
olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aiolis, Kyme, Nekropolis

Kaynakça

• AKAR TANRIVER, D. S. 2017. “Eski Smyrna’da Savaşlar, Silahlar ve Askeri Teçhizatlar”, Arkeoloji ve Sanat 156: 77-92.
• ANDERSON-STOJANOVIC, V. 1987. “The Cronology and Function of Ceramic Unguentaria”, American Journal of Archaeology 91/1: 105-122.
• ATICI, M. / KARAKAŞ, G. 2013. “Kyme Doğu Nekropolü (İzmir İli, Aliağa İlçesi, Samurlu Köyü, 877 ve 879 Parsel)”, 22. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (14-17 Kasım 2013, Adana), Ankara: 229-242.
• ATİLA, C. / KORKMAZ, E. / GÜRMAN, B. 2015. “Kyme Doğu Nekropolü Mezar Tipleri”, Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan – Studies in Honour of Ömer Özyiğit (Ed. E. Okan-C. Atila), Ege Yayınları, İstanbul: 13-27.
• ATİLA, C. 2019. “Eastern Necropolis Of Cyme: Transition From Cremation to Inhumation and Grave Types”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry 19-1: 121-131.
• AYDOĞMUŞ, N. 2017. “2015-2016 Yılı Myrina ve Gryneion Yüzey Araştırmalarında Bulunan Pişmiş Toprak Ağırlıklar”, Myrina ve Gryneion Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Belgeler ve Yeni Araştırmalar (Ed. M. Çekilmez-E. Dereboylu-Poulain), 1. Cilt, Aliağa Kent Kitaplığı, Ankara: 225-236.
• BAYKAN, D. 2015. “Metal Finds From Nif-Olympus”, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (Ed. E. Laflı-S. Patacı), BAR International Series, Oxford: 41-48.
• BERLIN, A. 1997. “The Hellenistic and Roman Pottery: The Plain Wares”, Tel Anafa, Journal of Roman Archaeology (Ed. S. C. Herbert), Supplementary Vol: 10, No: 2-i, Ann Arbor: 1-246.
• BISCHOP, D. 1992. “Metallfunde: Geräte aus Bronze, Blei und Eisen”, Ausgrabungen in Assos 1990, Asia Minor Studien 1992, (Hrsg. Ü. Serdaroğlu-R. Stupperich) Band: 5: 149-171.
• BLEGEN, C. V. / PALMER, H. / YOUNG, R. S. 1964. The North Cemetery, Corinth, Vol. XIII, New Jersey.
• BOARDMAN, J. 1967. Excavations in Chios 1952-1955: Greek Emporio, The Annual of the British School at Athens, Supplementary, Vol. 6, Oxford.
• BOULTER, C. 1953. “Pottery of the Mid-Fifth Century from a Well in the Athenian Agora”, Hesperia 22/2: 59-115.
• BOULTER, C. 1963. “Graves in Lenormant Street, Athens”, Hesperia 32/2: 113-137.
• BRUNEAU, P. 1970. “Tombes D’Argos”, Bulletin de Correspondance Hellénique 94/2: 437-531.
• BRUNEAU, P. / VATIN, C. / BEZERRA DE MENESES, U. T. 1970. L’îlot de la Maison des Comédiens, Exploration Archéologique de Delos XXVII, Paris.
• BUCOVALĂ, M. 1967. Necropole elenistice la Tomis, Muzeul Regional de Arheologie Dobrogea, Constanta.
• CACCAMO CALTABIANO, M. / CARROCCIO, B. / PUGLISI, M. 2014. “The Coins and the Relational Network of Kyme: Evidence from the Italian Excavations”, Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi Bildiriler- First International Congress of the Anatolian Monetary History and Numismatics Proceedings (Ed. K.Dörtlük-O.Tekin-R. Boyraz Seyhan), Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya: 139-156.
• CORBETT, P. E. 1949. “Attic Pottery of the Later Fifth Century from the Athenian Agora”, Hesperia 18: 298-351.
• ÇEKİLMEZ, M. 2017. “2015-2016 Yılları Yüzey Araştırmalarına Göre Myrina Nekropolü”, Myrina ve Gryneion Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, Belgeler ve Yeni Araştırmalar (Ed. M. Çekilmez – E. Dereboylu-Poulain), 1. Cilt, Ankara: 157-173.
• ÇIRAK, N. / KAYA, S. 2011. “2009 İDÇ Nekropolü Kurtarma Kazısı”, 19. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (29 Nisan-1 Mayıs 2010 Ordu), Ankara: 217-232.
• DAVIDSON, G. 1952. The Minor Objects, Corinth, Vol. XII, New Jersey.
• DAVIDSON, G. / BURR-THOMPSON, D. 1943. Small Objects From the Pnyx: 1, Hesperia, Supplement, Vol: VII, Amsterdam.
• DROUGOU, S. / TOURATSOGLOU, I. 1998. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΛΑΞΕΥΤΟΙ ΤΑΦΟΙ ΒΕΡΟΙΑΣ, Β' Εκδοση, Athens.
• DUSENBERY, E. B. 1998. Samothrace The Nekropoleis and Catalogues of Burials, Vol: 11, Princeton.
• ERKANAL-ÖKTÜ, A. 2008. “The Late Bronze Age Cemeteries of Panaztepe-Panaztepe Geç Tunç Çağı Mezarlıkları”, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar (Ed. A. Erkanal – Öktü - S. Günel - U. Deniz), Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Ankara: 69-90.
• EVREN, A. / İÇTEN, C. 1998. “Selçuk-Efes 3447 Parsel Kurtarma Kazısı”, Birinci Uluslararası Geçmişten Günümüze Selçuk Sempozyumu, İzmir: 41-50.
• FOÇA, S. 2011. İzmir ili Aliağa ilçesi Kendirci Mevkii İDÇ Liman Kurtarma Kazısı'nda Ortaya Çıkarılan Bir Grup Mezarın İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• FOÇA, S. 2018A. “Kyme İDÇ Nekropolisi’nden Bir Grup Mezar”, Arkeoloji Dergisi XXIII: 141-162.
• FOÇA, S. 2018B. “Teos Batı Nekropolisi Mezar Tipleri”, Colloquium Anatolicum 17: 139-158.
• FORBECK, E. 1998. Die Nekropolen von Milet: Die Grabungen 1901 bis 1909 und die Arbeiten der Jahre 1993 bis 1996, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ruhr-Universität Bochum, Bochum.
• GOLDMAN, H. 1940. “The Acropolis of Halae”, Hesperia 9: 381-514.
• GUZ-ZILBERSTEIN, B. 1995. “The Typology of the Hellenistic Coarse Ware and Selected Loci of the Hellenistic and Roman Periods”, Excavations at Dor, Final Report IB, Area A ve C: The Finds (Ed. E. Stern), Qedem Report, No: 2, Jerusalem: 289-433.
• GÜRLER, B. 1994. Metropolis’in Hellenistik Dönem Seramiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• HAFNER, G. 1951. Corpus Vasorum Antiquorum, Deutschland, Karlsruhe, Badisches Landesmuseum, Band I, Münich.
• HASPELS, C. H. 1936. Attic Black Figured Lekythos, E. de Boccard, Paris.
• HÄGG, I. / FOSSEY, J. M. 1980. The Hellenistic Necropolis and Later Structures on the Middle Slopes 1973-1977, Excavations in the Barbouna Area at Asine, Vol. 4, (Ed. I. Hägg-R. Hägg), Uppsala.
• HOOD, M. S. F. / BOARDMAN, J. / ANDERSON, J. K. 1954. “Excavation on the Kofina Ridge, Chios”, The Annual of the British School at Athens 49: 123-182.
• HOWLAND, R. H. 1958. Greek Lamps and Their Survivals, The Athenian Agora, Vol. IV, New Jersey.
• HÜRMÜZLÜ, B. 2004. “Burial Grounds at Klazomenai: Geometric through Hellenistic Periods”, Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, Proceedings of the International Symposium held at the Archaeological Museum of Abdera, Thessaloniki: 77-96.
• İREN, K. 2008. “The Necropolis of Kyme Unveiled: Some Observations on the New Finds”, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı (Ed. İ. Delemen - S. Çokay - A. Özdizbay - Ö. Turak) Eurgetes, II, AKMED Yayınları, Antalya: 613-637.
• JACOPI, G. 1932. Esplorazione Archeologica Di Camiro II, Clara Rhodos, Vol. VI-VII, Part I, Rodi.
• KARAGEORGHIS, V. 1969. Salamis in Cyprus: Homeric, Hellenistic and Roman, Thames and Hudson, London.
• KASSAB-TEZGÖR, D. / SEZER, T. 1995. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, Varia Anatolica VI/2, Cilt:1, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• KIZIL, A. 2009. “1990-2005 Yılları Arasında Mylasa’da Kurtarma Kazıları Yapılan Mezarlar ve Buluntuları Üzerinde Genel Bir Değerlendirme”, Die Karer und die Anderen (Ed. F. Rumscheid), Internationales Kolloquium an der Freien Universitat Berlin, Bonn: 397-461.
• KNIGGE, U. 1976. Der Südhügel, Kerameikos Ergebnisse der Ausgrabungen, Band: IX, Walter de Gruyter, Berlin.
• KNIGGE, U. 2005. Der Bau Z, Kerameikos, Ergennisse der Ausgrabungen, Band: XVII, Münih.
• KORKMAZ, E. / GÜRMAN, B. 2012. “İzmir İli, Aliağa İlçesi, Bozköy Biçerova Mevkii Kyme Antik Kenti Doğusu Sur Dışı Yapıları ve Doğu Nekropolü Kurtarma Kazısı”, 20. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (25-29 Nisan 2011, Bodrum), Ankara: 71-96.
• KOVACSOVICS, W. K. 1990. Die Eckterrasse an der Gräberstraße des Kerameikos, Band: XIV, De Gruyter, Berlin.
• KÜÇÜKGÜNEY, Z. / TUNÇ-ALTUN, P. 2009. “İDÇ Liman Kurtarma Kazısı (İzmir İli, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Köyü, Kendirci Mevkii 613 ve 68 Parsellere Ait)”, XVII. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (28 Nisan 1 Mayıs 2008, Side) Ankara: 53-74.
• LA MARCA, A. 2010. “Kyme 2008 Yılı Kazı Çalışmaları”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı, 4. Cilt, (25-29 Mayıs 2009 Denizli), Ankara: 397-416.
• LA MARCA, A. 2020. “Aiolis Kyme’si: Tarih, Ekonomi ve Toplum (M.Ö. 8 - M.S. 5. Yüzyıl)”, Aliağa ve Çevresi (Ed. M. Çekilmez), Uluslararası Aliağa ve Çevresi - Aiolis Bölgesi - Arkeoloji ve Disiplinlerarası Araştırmalar Sempozyumu-Bildiriler (27-28 Eylül 2018), Aliağa Kent Kitaplığı, İzmir: 15-36.
• LO PORTO, F. G. 1969. Corpus Vasorum Antiquorum, Italia, Torino, Museo Di Antichita Di Torino, Fascicolo II, Roma.
• MCFADDEN, G. 1946. “A Tomb of the Necropolis of Ayios Ermoyenis at Kourion”, American Journal of Archaeology 50/4: 449-489.
• METZGER, I. 1998. “Keramik und Lampen”, Die Klassichen und Hellenistischen Wolmnauser im Westquartier (Ed. K. Reber), Eretria X, Lausanne: 173-227.
• MUSTILLI, D. 1942. “La Necropoli Tirrenica di Efestia”, Annuario XV-XVI (1932-1933): 1-278.
• ÖZKAN, T. / ATUKEREN, S. 1999. “Cevizcioğlu Çiftliği Nekropolü Kazıları”, Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi: Tahtalı Dam Area Salvage Project (Ed. T. Özkan-H. Erkanal), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İzmir: 43-54.
• ÖZYİĞİT, Ö. 1990. “1989 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, (28 Mayıs-1 Haziran 1990, Ankara) Ankara: 127-153.
• POTTIER, E. / REINACH, S. / VEYRIES, A. 1887. La Nécropole de Myrina. Recherches Archeologiques Exécutées au nom et aux Frais de L’ecole Francaise d’Athènes, Paris.
• RAUBITSCHEK, I. K. 1998. The Metal Objects (1952-1989), Isthmia, Vol: VII, New Jersey.
• REINACH, S. 1886. “Deux teres-Cuites de Cymé”, Bulletin de Correspondance Hellénique 10: 492-500.
• ROBINSON, D. M. 1941. Metal and Minor Miscellaneous Finds, Excavations at Olynthus, Vol: X, Baltimore.
• ROBINSON, D. M. 1950. Vases Found in 1934 and 1938, Excavations at Olynthus, Vol: XIII, Baltimore.
• ROOSEVELT, C. H. 2008. “Stone Alabastra in Western Anatolia”, New Approaches to Old Stones: Recent Studies of Ground Stone Artifacts (Ed. Y. M. Rowan - J. R. Ebeling), Equinox Publishing: 285-297.
• ROTROFF, S. I. 1984. “The Origins and Chronology of Hellenistic Gray Unguentaria”, The Eighty-Fifth General Meeting of the Archaeological Institute of America (in), American Journal of Archaeology 88/2: 234-264.
• ROTROFF, S. I. 1997. Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, The Athenian Agora, Vol. XXIX, New Jersey.
• ROTROFF, S. I. 2006. Hellenistic Pottery The Plain Wares, The Athenian Agora, Vol. XXXIII, New Jersey.
• ROTROFF, S. I. / OLIVER JR. A. 2003. The Hellenistic Pottery from Sardis: The Finds Through 1994, Archaeological Exploration of Sardis, Vol. 12, London.
• SAĞLAMTİMUR, H. 2007. “Ege Gübre Neolitik Yerleşimi”, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Türkiye’de Neolitik Dönem, Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Ed. M. Özdoğan - N. Başgelen), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul: 373-376.
• SCHLÖRB-VIERNEISEL, B. 1966. “Eridanos-Nekropole I. Gräber und Opferstellen”, Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung 81: 4-111.
• SMETANA-SCHERRER, R. 1982. “Spätklassische und Hellenistische Keramik”, Alt-Ägina, Band: II,1, Philipp Van Zabern, Mainz/Rhein: 56-91.
• SNG 1959. Syllage Nummorum Graecorum Deutschland, Sammlung v. Aulock Troas, Aelois, Lesbos, 5. Heft, Verlag Gebr. Mann, Berlin.
• SPARKES, B. A. / TALCOTT, L. 1970. Black and Plain Pottery of the 6th, 5th, 4th Centuries B.C., The Athenian Agora, Vol: XII-1/2, Princeton.