DEMİRKÖY-SAMAKOCUK DEMİR DÖKÜMHANESİ: TRAKYA'DA OSMANLI DEMİR İŞLİK BÖLGESİNDEKİ ENDÜSTRİYEL ARKEOLOJİ PROJESİ

Yıl 2007, Sayı: 10, 91 - 110, 01.01.2007

H.h. Günhan Danışman Fokke Gerrıtsen Mustafa Kaçar Hadi Özbal Rana Özbal Gülsün Tanyeli Ünsal Yalçın Zülküf Yılmaz

Öz

2002 yılındı başlatılan disiplinler arası Demirköy Endüstri Arkeolojisi projesi kapsamında yapılan çalışmalar Büyük Dökümhane Kompleksi ve bunun 250 m kadar batısında bulunan küçük işlikte gerçekleştirilmiştir. Geç Osmanlı Dönemine tarihlenen bu dökümhane Kırklareli Demirköy İlçesinde yer almaktadır. Arşiv çalışmaları ile desteklenmekte olan kazıların ana amacı burada gerçekleştirilmiş olan demir üretim teknolojisinin sosyo-ekonomik boyutlarını belirlemektir. Makalede sözü geçen işliğin endüstriyel işlevlerini, demir üretiminin nasıl ve ne koşullarda gerçekleştiğini ve işlikte ne türlü aktivitelerin yer aldığım saptamaya yönelik çalışmalar özetlenmektedir. Kazılarda ele geçen veriler ve bu verilere bağlı çark, körük ve çekiç sistemlerinin rekonstrüksiyonu verildikten sonra yapılan arkeometallurjik araştırmaların ilk sonuçları sunulmaktadır. Son olarak, ele geçen buluntular ve bunların işliği tarihlendirebilme açısından önemi vurgulanmakta ve ileriki yıllarda planlanan çalışmalara değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Demir Ergitme Fırını, Osmanlı Dökümhanesi, Demirin Endüstriyel Üretimi, Su Çark Sistemleri, Demir Külçeleri ve Cüruf Analizleri, Arşiv Belgeleri

DEMİRKÖY-SAMAKOCUK IRON FOUNDRY: AN INDUSTRIAL ARCHAEOLOGY PROJECT AT AN OTTOMAN METAL WORK-SHOP COMPLEX IN THRACE

Öz

A multi-disciplinary and multi-institutional industrial archaeology projeci wa s initiated in May 2ÜG2 at DemirkÖy-Samakocuk, an Ottoman Period metal working site. Hi e foundry is located in the northeastern part of Turkish Thrace, situated in the province o f Kırklareli about 20 k in east of the Bulgarian Ixirder and approxi ­ mately 25 k m south of İğneada, the westernmost port-city of Turke y on the Black Sea coast. Under the auspices of the Society for Turkish History of Science and the direction of lite Museum of Kırklareli, the first season oF salvage excavations were started during [lie summe r season of 2Ü03 at the deserted site of an iron foundry located around 4 k m from the southeast of the town center of Demirköy. Excavations continued through the summe r of 2006. Thfe research wa s supplemented by industrial archaeological surface surveys conducted in the thickly forested area around the vicinity of this site.

Anahtar Kelimeler

Iron Smelting Furnace, Ot tornan Foundry, Jndustrial Production ai iron. Waterwheel Systems, İren Ingots and Stög arıaiysis, Archival Documents