YENİ ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA ORTA KARADENİZ BÖLGESİ: MÖ 2. BİNYIL KÜLTÜRLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2008, Sayı: 11, 85 - 104, 01.01.2008

Şevket Dönmez

Öz

1970Îİ yılların başlarından itibaren başlatılan araştırmalarla birlikte, Anadolu'nun arkeolojik açıdan çok az bilinen bölgelerinden biri durumundaki Orta Karadeniz Bölgesi ile ilgili bilgilerimiz giderek artmış, bu bağlamda MÖ 2. binyû ile ilgili yeni birçok veri de ortaya çıkmıştır. U. Bahadır Alkım'm 1971'de başladığı Samsun yüzey araştirmalan daha tamamlanmadan, 1974'te îkiztepe'de kazıya başlamasının en önemli nedeni, söz konusu bu yerleşmenin MÖ. 2. binyıla tarihlenen çok yoğun yüzey buluntusu vermiş olmasıydı. Bu nedenle de, bugüne değin Orta Karadeniz Bölgesi'nde MÖ 2. binyıhn en iyi araştırıldığı merkez Bafra kenti yakınlarındaki İkiztepe höyüğü olmuştur. Geç Kalkolitik Çağ'dan Helenistik Çağ içlerine kadar Orta Karadeniz Bölgesi kıyı kesiminin tabakalaşmasmı kesintisiz olarak veren İkiztepe yerleşmesi, aynı zamanda bu bölgede Orta Tunç Çağ çanak-çömleğinin tüm özelliklerini ve bunların gelişim sürecini yansıtan en önemli kazı yeridk. Îkiztepe'de MÖ 2100-1700 yıllan arasına tarihlendirilen Geçiş Çağı'm yansıtan 1. Kültür Kati'nda, ErHitit olarak tanımlanan çark yapımı çanak-çömlek ile birlikte, el yapımı İlk Tunç Çağ türü kaplar da bulunmaktadır. Benzer bir durum Boyabat-Kovuklukaya yerleşmesinde de saptanmıştır. Gerek Hititlerin çekirdek bölgesi olan Kızılırmak kavsi içinde yer alan önemli MÖ 2. binyû merkezlerinden Alişar, Alacahöyük, Boğazköy ve Maşat Höyük, ve gerekse bu kavsin güneyindeki Kültepe'nin Assur Ticaret Kolonûeri Çağı'nm erken evrelerinin çanak-çömleği i/e İkiztepe'nin bunlarla çağdaş olan tabakalarının malzemesi arasında çok yakın benzerlikler olduğu görülmektedk. Başka bir deyişle İkiztepe; Alişar, Kültepe ve Boğazköy gibi merkezlerin ait olduğu kültür bölgesinin ayrılmaz bir parçasıdır. İkiztepe bu özellikleri üe Samsun bölgesindeki tek yerleşme değÛdir. Bugüne değin gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında İkiztepe Üe Orta Tunç Çağı çanak-çömlekleri açısmdan benzeşen 50'ye yakın yerleşme saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orta Karadeniz Bölgesi, Orta Anadolu, Ikiztepe, Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Hitit Dönemi.

AN OVERVIEW OF THE 2nd MILLENNIUM BC CULTURES OF THE CENTRAL BLACK SEA REGION IN THE LIGHT OF NEW RESEARCH

Öz

Due to the differences in the topographical features and climatic conditions, geographers consider Central Black Sea region as two distinct geographical entities, the coastal zone by the Canik Mountains and the inland zone beyond.1 The distinction nature between the coastal and inland zones is also reflected in the cultural history of the three main provinces of this region Sinop, Samsun and Amasya, that covers almost three-quarters of the region.

Anahtar Kelimeler

Central Black Sea Region, Central Anatolia, ikiztepe, Assyrian Trading Colony Period, Hittite Period

Kaynakça

• ALKIM, U.B., H. ALKIM, ö . BİLGİ, 1988 îkiztepe I. Birinci ve İkinci Dönem Kazıları/The First and Second Seasons' Excavations 0974-1975), Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• 2003 Îkiztepe D. Üçüncü Dördüncü,Beşinci, Altma,Yedind Dönem Kazılan 0976-1980). Ankara, Türk Tarih Kurumu
• AKURGAL, R, L BUDDE, 1956 Vorlaufiger bericht über die Ausgrabungen in Sinope, Ankara.
• ATALAY, t, K. MORTAN, 1997 Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İstanbul.
• BALKAN, K., 1957 Mama Kraiı Ànum-Hirbi'nin Kani_ Kralı War_ama'ya Gönderdiği Mektup, Ankara.
• ÇEVİK, Ö., 1995 Tunç Çağlarda Doğu Karadeniz Bölgesi, İzmir, (Unpublished Master Thesis).
• FISCHER, F., 1963 Die hethitische Keramik von Boğazköy. Berlin.
• GARSTANG, J., O JL GURNEY, 1959 The Geography of the Hittite Empire. London.
• GÖKOĞLU, A., 1952 Paphiagonia -Paflagonya- (Kastamonu, Sinop, Çankm, Safranbolu, Baron, Bolu, Gerede, Mudurnu, İskilip, Bafra, Alaçam ve Çankm). Gayri Menkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi. Cilt I, Kastamonu.