SALAT TEPE ORTA TUNÇ ÇAĞI MEZARLARI

Yıl 2012, Sayı: 15, 47 - 68, 01.01.2012

A. Tuba Ökse

Öz

Yukarı Dicle havzasında, Ilısu Barajı kurtarma projesi kapsamında kazılan yerleşimlerden biri olan Salat Tepe'de Geç Akkad döneminden Erken Mitanni dönemi sonuna kadar kullanılan altı yapı katından oluşan kesintisiz bir stratigrafik dizilim elde edilmiştir. Mezarlar MÖ 19.-18. yüzyıllara tarihlenen IIB Dönemine aittir. Üç çömlek mezar ile bir kuyu mezar 4. tabaka yıkıntılarına kazılmış, bir çömlek mezar ile üzeri tekne ile kapatılmış bir birey de mezar eve dönüştürülen bir konuta gömülmüştür. Mezarlarda dört erişkin ile beş bebek/çocuk açığa çıkmış, bir erişkin birey ya­şamını bir yangında yitirmiş, bir diğer erişkin birey de bir Demir Çağı çukur evi tarafından tahrip edilmiştir. Erişkin üç birey geniş ve derin bir kuyu mezara yatırılmış, dördüncü erişkin bir tekne ile örtülmüş, bebek ve çocuklar çöm­lekler içerisine gömülmüştür. Bireylerin hiç birisi yakma gömme değildir, sadece kuyu mezara ölüler yatırılmadan önce ateş yakılarak tinsel temizlik yapılmıştır. Bireylerin tümü hoker tarzda, yaklaşık Kuzey-Güney doğrultusunda yatırılmıştır. Mezarlara yaşa ve mezar tipine bakılmaksızın sadece az sayıda minyatür kap, birkaç tunç/bakır takı parçası ve boncuklar bırakılmıştır. Bu dönem yerleşiminin basit bir ya da iki odalı küçük konutlardan oluşan zayıf mimarisi ve bunlarda ele geçen buluntularla birlikte değerlendirildiğinde, yerleşimcilerin refah düzeyinin yüksek olmadığı anlaşılmaktadır. Salat Tepe'de açığa çıkan mezar tipleri ile gömme gelenekleri Kuzey Mezopotamya Orta Tunç Çağı mezar gelenekleri ile yakın benzerlik göstermektedir. Bu çağdaş mezarların da zengin buluntulara sahip olmaması, yaygın bir tutum olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Salat Tepe, Yukarı Dicle, Orta Tunç Çağı, Mezar.

MIDDLE BRONZE AGE BURIALS AT SALAT TEPE

Öz

Salat Tepe is one of the settlements located in the Upper Tigris region, excavated within the salvage project of the Ilısu Dam, revealing a stratigraphic sequence of six architectural levels covers a long period from the Late Akkad to the end of the Early Mitanni Period. The burials belong to Period IIB dating to the 19th-18th centuries BC. Three potburials and one shaft-grave buried into the ruins of level 4, and one pot-burial and one covered with a larnax buried into a domestic house converted to a grave-house reveals four adults and ive infants. One adult had lost his life during a ire catastrophe, and another adult has been destroyed by an Iron Age pit house. Three adults were buried into a large and deep shaft grave, and another adult was covered by a larnax. Pot-burials were used only for infants. None of the deceased are cremated; the shaft grave seems to have been ritually cleaned by fire, before the individuals have been laid. All individuals are laid in hocked position and roughly in North-South directions. The burials contain only a small number of miniature vessels and a few copper/bronze ornaments and beads, without any difference between ages or grave types. Analysed with the relative poor architecture composed by small simple domestic units with one or two rooms and the house inventory of these levels, the inhabitants don't seem to have been prosperous. The burial types and customs at Salat Tepe show strong similarities with other Middle Bronze Age burials in Northern Mesopotamia; similarly, all contemporary burials were poorly equipped, pointing to a prevalent behaviour

Anahtar Kelimeler

Salat Tepe, Upper Tigris, Middle Bronze Age, Burial

Kaynakça

• Akkermans, P. M. M. G. ve G. M. Schwartz 2003 The Archaeology of Syria From Complex Hunter-Gat¬ herers to Early Urban Societies (ca. 16,000-300 BC). Cambridge.
• Akyurt, İ. M. 1998 M.Ö. 2. Binde Anadolu'da Ölü Gömme Adetleri. Türk Tarih Kurumu Yayınları VI/49. Ankara.
• Anastasio, S., M. Lebeau ve M. Sauvage 2004 Atlas of Preclassical Upper Mesopotamia. Subartu XIII. Turnhout.
• Excavations on the Plain of Antioch I . The Earlier As¬ semblages. Phases A-J. Oriental Institute Publications 61. Chicago.
• Cooper, E. N. 1997 The Middle Bronze Age of the Euphrates Valley, Syria: Chronology, Regional Interaction and Cultural Exchan¬ ge. Ph.D, University Microfilms, University of Toronto. Toronto.
• Czichon, R. ve P. Werner 1998 Tall Munbäqa-Ekalte I : Die Bronzezeitlichen Kleinfunde. Saarbrücken.
• Çatalbaş, M. 2008 Evaluating the Oylum Höyük MBA Painted Ware within the Frameworks of the Syro-Cilician, Levantine and Khabur Painted Ceramic Cultures. Unpublished Master's Thesis, Bilkent University. Ankara.
• Einwag, B. 1998 Die Keramik aus dem Bereich des Palastes A in Tall Bi'a/ Tuttul und das Problem der frühen Mittleren Bronzeze¬ it. Münchener Vorderasiatische Studien 19. München - Wien.
• Ensert, H. K. 1995 Erken Tunç Çağı Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye Bölgesi Ölü Gömme Gelenekleri Işığında Oylum Höyük Mezarları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Erdem Dağ, Ö. 2004 Orta Tunç Çağı Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye Ölü Gömme Gelenekleri Işığında Oylum Höyük Me¬ zarları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Goldman, H. 1956 Excavations at Gözlükule, Tarsus II: From the Neolithic Through the Bronze Age. Princeton.
• Kampschulte, I . ve W. Orthmann 1984 Gräber des 3. Jahrtausends im syrischen Euphrattal I : Ausgrabungen bei Tawi 1975 und 1978. Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde 38. Bonn.
• Kaschau, G. 1999 Lidar Höyük, Die Keramik der Mittleren Bronzezeit, Archaeologica Euphratica 3. Mainz am Rhein.
• Kühne, H., 1976 Die Keramik vom Tell Chuera und Ihre Beziehungen zu Funden aus Syrien-Palaestina, der Türkei und dem Iraq, Berlin.
• McMahon, A. M., C. Colantoni, J. Frane ve A. Soltysiak 2009
• Once There Was a Palace: Settlement Archaeology at Chagar Bazar, 1999-2002, British Institute fort he Study of Iraq, London.
• Moortgat, A. 1960 Tell Chuëra in Nordost-Syrien: Vorläufiger Bericht über die Grabung 1958. Wissenschafgtliche Abhandlun¬ gen der Arbeitsgemeinschaft für Forschung des Landes Nordrhein-Westfalen 14. Westdeutscher Verlag, Köln - Opladen.
• Özfırat, A. 2006 Üçtepe II: Tunç Çağları. Kazı ve Yüzey Araştırmaları Işı¬ ğında. İstanbul.
• Özgüç, N. 2009 Samsat, Sümeysat, Samosata, Kumaha, Hahha, Hahhum: Bir Başkent ve Kalenin Uzun Yaşamının 6000 Yıllık Dö¬ neminden Kesitler. Türk Tarih Kurumu V/1. Ankara.
• Özgüç, T. 1950 Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Kültepe Kazısı Raporu 1948 / Ausgrabungen in Kültepe 1948. Türk Ta¬ rih Kurumu Yayınları V/10. Ankara.
• Özgüç, T. 1959 Kültepe Kaniş. Assur Ticaret kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Araştırmalar / New Researches at the Cen¬ ter of the Assyrian Trade Colonies. Türk Tarih Kurumu Yayınları V/19. Ankara.