Öz
Doğu ve Güneydoğu Anadolu köylerinde yaygın olarak karşımıza çıkan tandırlar, kırsal yaşamın bir parçası olarak kabul edilir. Bu bölgelerdeki köy hanelerinin mimari planlamasında genellikle tandırların kullanımına hizmet eden ayrı bir mekânın oluşturulduğu ve bunların "tandır evi" olarak tanımlandığı dikkati çeker. Yaz mevsiminde ise daha çok evin bahçesinde veya avlusunda yer alan "yazlık tandırlar" kullanılır. Tandırların bu bölgelerdeki arkeolojik kazılarda da yaygın olarak karşımıza çıktığı bilinir. Ancak arkeolojik kayıtlarda bunların üretim teknikleri ve/veya işlevleri gibi konular üzerinde pek fazla durulmamıştır.Bu makalede ilk önce, günümüz tandırlarının üretim tekniği, fırın olarak inşa edilme yöntemleri, kullanım döngüsü ve sosyo-kültürel yapısı gibi etnograik veriler değerlendirilerek bazı bölgesel farklılıklar ortaya konmuştur. Ardından, arkeolojik veriler ışığında, tandır fırınlarının kronolojik olarak günümüze kadarki varlığı tartışılmış ve son olarak etnoarkeolojik değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ÇİLİNGİROĞLU, A/ÇEVİK, Ö/ERDEM, A. Ü/STONE, E/HARMANŞAH, Ö/EROL-IŞIK, N/ZIMANSKY, P/ BATMAZ, A. 2009. Van Ayanis (Ağartı) Köyü'nde Etnoarkeolojik Araştırma. Tübitak Projesi (106K224). İzmir.
- KOŞAY, H. Z/H. VARY 1964. Pulur Kazısı. Ankara.
- KRAMER, C. 1982. Village Ethnoarhaeology. Rural Iran in Archaeological Perpective. New York.
- REINER, E. 2006. The Assyrian Dictionary, Vol. 18 (Ed. E. Reiner). Chicago.
- TKÂCOVÂ, L. 2013. Near-Eastern Tannurs Now & Then: A Close-Up View of Bread Ovens with Respect to the Archaeological Evidence and Selected Ethnographical Examples from Khabur Region, (Yayınlanmamış Lisans Tezi). Masaryk Üniversitesi).
- YAKAR, J. 2007. Anadolu'nun Etnoarkeolojisi (Çev: S. Hırçın). İstanbul.
Öz
Tandır ovens which are still in use in Eastern and Southeastern Anatolia are usually seen as a part of pastoral life. Architectural plans of the village households in these regions indicate a separate room for tandır ovens was built and called as "tandır house" by the local people. In the meantime, some other tandır ovens in the courtyards are being used during the summer period. The existence of tandır ovens is also known from the archaeological excavations in these regions. However, in the archaeological records, no detailed information has been given about their producing techniques and/or functions. In this paper, firstly the production techniques of modern tandırs, construction methods of the ovens, using process and socio-cultural structure were evaluated, and the regional diversities were determined. Additionally, the existence of tandır ovens from past to the present day have been discussed chronologically. Lastly, the ethnoarchaeological assessments have been provided.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ÇİLİNGİROĞLU, A/ÇEVİK, Ö/ERDEM, A. Ü/STONE, E/HARMANŞAH, Ö/EROL-IŞIK, N/ZIMANSKY, P/ BATMAZ, A. 2009. Van Ayanis (Ağartı) Köyü'nde Etnoarkeolojik Araştırma. Tübitak Projesi (106K224). İzmir.
- KOŞAY, H. Z/H. VARY 1964. Pulur Kazısı. Ankara.
- KRAMER, C. 1982. Village Ethnoarhaeology. Rural Iran in Archaeological Perpective. New York.
- REINER, E. 2006. The Assyrian Dictionary, Vol. 18 (Ed. E. Reiner). Chicago.
- TKÂCOVÂ, L. 2013. Near-Eastern Tannurs Now & Then: A Close-Up View of Bread Ovens with Respect to the Archaeological Evidence and Selected Ethnographical Examples from Khabur Region, (Yayınlanmamış Lisans Tezi). Masaryk Üniversitesi).
- YAKAR, J. 2007. Anadolu'nun Etnoarkeolojisi (Çev: S. Hırçın). İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ocak 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 16 |
Kaynak Göster
Vedat Dalokay Caddesi No: 112 Çankaya 06670 ANKARA
tuba-ar@tuba.gov.tr
(+90) (212) 219 16 60
TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi / Turkish Academy of Sciences Journal of Archaeology (TÜBA-AR), dergide yayımlanan makalelerde ifade edilen görüşleri resmî olarak benimsememekte ve derginin basılı ya da çevrim içi sürümlerinde yer alan herhangi bir ürün veya hizmet reklamı konusunda garanti vermemektedir. Yayımlanan makalelerin bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazar(lar)a aittir.
Makalelerle birlikte gönderilen resim, şekil, tablo vb. materyaller özgün olmalı ya da daha önce yayımlanmışlarsa, hem basılı hem de çevrim içi sürümlerde yayımlanmak üzere eser sahibinden alınmış yazılı izinle birlikte sunulmalıdır. Yazar(lar), dergide yayımlanan çalışmalarının telif hakkını saklı tutar. Makale dergide yayımlandığında, mali haklar ve umuma iletim hakları, işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayın ve dağıtım hakları TÜBA’ya devredilecektir. Yayımlanan tüm içeriklerin (metin ve görsel materyaller) telif hakları dergiye aittir. Dergide yayımlanmak üzere kabul edilen makaleler için telif hakkı ya da başka bir ad altında ödeme yapılmaz ve yazar(lar)dan makale işlem ücreti alınmaz; ancak yeniden baskı (reprint) talepleri yazarın sorumluluğundadır.
Bilimsel bilgi ve araştırmalara küresel açık erişimi teşvik etmek amacıyla TÜBA, çevrim içi olarak yayımlanan tüm içeriklerin (aksi belirtilmedikçe) okuyucular, araştırmacılar ve kurumlar tarafından serbestçe kullanılmasına izin vermektedir. Bu kullanım, eserin kaynağının belirtilmesi koşuluyla ve ticari amaç dışında, herhangi bir değişiklik yapılmaksızın Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Uluslararası Lisansı kapsamında mümkündür. Ticari kullanım veya lisans istisnaları ile ilgili izinler için lütfen dergi ile iletişime geçiniz.