NEOLİTİK DÖNEM KİŞİSEL SÜS EŞYALARI: YENİ YAKLAŞIMLAR VE TÜRKİYE'DEKİ SON ARAŞTIRMALAR

Yıl 2015, Sayı: 18, 9 - 23, 01.01.2015

Emma L. Baysal

Öz

Neolitik Dönem'in boncuk, pendant ve bilezik gibi kişisel süs eşyaları şimdiye dek çok az araştırılmış bir konudur. Son yıllarda yapılan çalışmalar, süs eşyalarının nasıl kullanıldığını, neyden ve nasıl yapıldıklarını ve Neolitik yaşamın diğer yönleri ile nasıl ilişkili olduklarını ortaya çıkartmaya başlamıştır. Tipoloji ve kronolojiye dair temel sorunların yanı sıra, süs eşyaları hakkında artan bilginin bir sonucu olarak yeni sorular da doğmuştur. Örnek olarak; üretimin nasıl organize edildiği, uzmanlaşma derecesi, boncukların işlevi ve anlamı, bunların süs eşyası mı yoksa bunlarla bağlantılı olanlar arasında belli mesajları mı ilettikleri verilebilir. Bu makalede, Neolitik dönem süs eşyalarının gizemli dünyasına dair yeni araştırmalar ele alınacaktır. Burada ele alınacak temel sorunların kapsamını, tipolojik ve kronolojik eğilimler ve bunların nasıl yorumlanabileceği, Neolitik teknoloji ve kimlik hakkında bize ne söyleyebileceği ve bu ortaya çıkan yeni soruların gelecek araştırmalarda nasıl yanıtlanabileceği oluşturmaktadır. Sonuç olarak da bu makalede kişisel süs eşyalarının, prehistorik dönemde insanların kendilerini nasıl algıladıkları ve diğerleriyle nasıl ilişki kurdukları konusunda bize ne söyledikleri irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Boncuk, Pendant, Bilezik, Hammadde, Teknoloji, Üretim, Sosyal ve Kişisel Kimlik

NEOLITHIC PERSONAL ORNAMENTS: NEW APPROACHES AND THE CURRENT STATE OF RESEARCH IN TURKEY

Öz

For a long time the personal ornaments, beads, pendants and bracelets, of the Neolithic period remained little researched. Recent work has begun to reveal how ornaments were used, what they were made from, how they were made and how they related to other aspects of Neolithic life. In addition to fundamental questions about typology and chronology, new questions have arisen as a result of the increase in knowledge about ornaments. For example, how production was organised and the degree to which it was specialized, as well as the meaning and purpose of beads, whether they were ornamental, or transmitted messages to those that came in contact with them. This article considers the current state of research into the enigmatic world of Neolithic ornaments, typological and chronological trends, how they can be interpreted, what they can tell us about Neolithic technology and identity and how remaining questions might be answered in future research. In its conclusions the article considers what personal ornaments can tell us about how people in prehistory perceived themselves and their relationships to others

Anahtar Kelimeler

Bead, Pendant, Bracelet, Raw Material, Technology, Production, Social Identity, Personal Identity

Kaynakça

• ALARASHI, H. 2014. La parure épipaléolithique et néolithique de la Syrie (12e au 7e millénaire avant J.-C.): Techniques et usages, échanges et identities (Université Lumière - Lyon 2 Yayınlanmamış Doktora Tezi). Lyon.
• BAINS, R. 2012. The Social Signiicance of Neolithic Stone Bead Tech¬ nologies at Çatalhöyük (University College of London Yayınlanmamış Doktora Tezi). Londra.
• DENHAM, S. 2013. The Meanings of Late Neolithic Stamp Seals in North Mesopotamia (University of Manchester Yayınlanmamış Doktora Tezi). Manchester.
• DUBIN, L. 1987. The History of Beads from 30,000 BC to the Present. New York.
• IFANTIDIS, F/NIKOLAIDOU M. 2011. Spondylus in Prehistory: New Data and Approaches. Contributions to the Archaeology of Shell Technologies. Oxford.
• LANKTON, J. W. 2003. A Bead Timeline. Vol. 1: Prehistory to 1200 CE. Wash¬ ington.
• ÖZDOĞAN, A. 1994. Çayönü Yerleşmesinin Çanak Çömleksiz Neolitikteki Yeri (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilim ÖZKAYA, V/COŞKUN, A/SOYUKAYA, N. 2013. Körtik Tepe. Uygarlığın Diyarbakır'daki İlk Adımlan. Diyarbakır.
• YENER, K. A. 2000. The Domestication of Metals: The Rise of Complex Met¬ al Industries in Anatolia. Leiden.