HADRİANOPOLİS: TRAKYA'DA BİR KALEKENT

Yıl 2015, Sayı: 18, 1 - 24, 01.01.2015

Şahin Yıldırım

Öz

Antik kaynaklara göre; MÖ 1. binyıldaki göçlerle bu bölgeye gelen Trak kavimlerinden birisi olan Odrysler tarafından Uscudama, Odrysia veya Oreistias adıyla anılan ilk yerleşim yeri kurulmuştur. Bu ilk yerleşim, Meriç, Arda ve Tunca ırmaklarının kesiştiği, bereketli toprakların üzerinde bulunmaktadır. Avrupa'dan Anadolu'ya gelen önemli yolların odağındaki bir kavşak durumunda olan bu kent, Helen kültürünün etkisi altına girmiş ve özellikle de Roma İmparatorluğu'nun etkisiyle, sikkeler üzerinde tasvir edilen anıtsal boyutlardaki önemli yapılarıyla, adından söz edilen güçlü bir kent kimliği kazanmıştır. Şehrin önemi, MS 123-124 yıllarında Roma İmparatoru Hadrianus'un Doğu seyahati sırasında buraya gelişiyle birlikte artmış ve kentin adı da İmparator 'un adına izafeten Hadrianopolis olarak değiştirilmiştir. İmparator Hadrianus'un kente castrum planlı büyük bir kale yaptırdığı birçok tarihi kaynak tarafından aktarılmaktadır. Ancak bu kaleden günümüze gelen kalıntılar oldukça sınırlıdır. Bu çalışma Hadrianopolis kentinde bulunan antik dönem yapılarının izlerini sürmeyi amaçlamaktadır. Özellikle İmparator Hadrianus'un kent için yaptırdığı castrum planlı kalenin yapısal bir analizi oluşturulmaya çalışılmıştır. Kentin kalekent için oluşturulmuş planı, yolları, kuleleri, kapıları ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Trakya, Odrys, Hadrianopolis, Edirne, Castrum

A CITADEL IN THRACE: HADRIANOPOLIS

Öz

According to the ancient resources, the Odrys which is one of the Thracian tribes came to the region with the migrations in the first millennium BCfounded the first settlement in the region having been called Uscumada, Ordysia or Oreistias. This first settlement is located on the fertile lands where the rivers of Meriç, Arda and Tunca intersect. This city which is in the position of an intersection of the significant roads reaching out from Europe to Anatolia, fell under the influence of the Hellenic culture and especially with the influnce of the Roman Empire developed a potent city identity with its signiicant monumental structures depicted on the coins. The city grew in importance with the visit ofRoman Emperor Hadrianus during his eastern journey and the city was renamed as Hadrianapolis dedicated to the name of the Emperor. It is quoted by many ancient resources that inside the city, Hadrianus constructed a big fortress in the plan of a castrum. However, the traces of this fortress is significantly disappeared nowadays. This study is trying to trace the ancient structures of Hadrianapolis. Especially the structural analysis of the castrum planned fortress was tried to be made. The plans, roads, towers, gates of the city which were constructedfor the citadel, were scrutinized carefully

Anahtar Kelimeler

Thrace, Odrys, Hadrianopolis, Edirne, Castrum

Kaynakça

• AHMET BADİ. 2000. Riyaz-ı Belde-i Edirne. Edirne Şehri Tarihi. Cilt. 1 (Çev. Ratıp Kazancıgil). İstanbul. 2000.
• KARCA, A. 1987. Şehir ve Savunması. Ankara.
• ALCAEUS. Alcaeus Poems & Fragments (Çev. R.J. Dent). London (2012).
• ALTINOLUK, S. 2010. Eski Çağda Irmak Tanrıları: Türkiye Trakyası ve Anado¬ lu. İstanbul.
• AMMIANUS MARCELLINUS Roman History. London (1862).
• ARCHIBALD, Z. H. 1998. The Odrysian Kingdom of Thrace. Oxford.
• BAŞGELEN, N. 2009. Kaleli Kentleriyle Türkiye. İstanbul.
• BOUZEK, J/DOMARADSKI, M/ARCHIBALD, Z.H. 1996.
• CASSON, L. 2002. Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler. İstanbul.
• CLARIDGE, A/TOMS, J/ CUBBERLEY, T. 1998. Rome. An Oxford Archaeological Guide. Oxford.
• DERNSCHWAM, H. 1923. Tagebuch einer Reise nach Konstantinopel. München-Leipzig.
• DIO CASSIUS. Roman History (Çev. E. Cary). Volume VIII, Books 61¬ 70, Loeb Classical Library No. 176 (1925).
• ERDEM, Z. K. 1996. Anadolu' da Hadrianus Dönemi Mimari Bezemeleri (M.S. 117-138) (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul 1996.
• EUTROPIUS. Abridgement of Roman History (Çev. J.S. Watson). London (1886).
• GARZETTI, A. 1977. From Tiberius to the Antonines: A History of the Roman Empire: A.D. 14-192. Methuen.
• GOLDSWORTHY, A. 2003. The Complete Roman Army. London.
• GREGORY, S. 1995. Roman Military Architecture on the Eastern Frontier. Cilt I . Amsterdam.
• HERODOTOS. Herodot Tarihi (Çev. M. Ökmen). İstanbul (1991).
• HOMEROS. İlyada (Çev. A. Erhat/A. Kadir). İstanbul (1999).
• IONNES SKYLITZES. A Synopsis of Byzantine History, 811-1057: Translation and Notes - Madrid Skylitzes Chronicle (Çev. J. Wortley). Cambridge (2011).
• IONNES ZONARAS. Epitome Historiarum (Ed. L. A. Dindorf). 2010.
• İREÇEK, K.Y. 1990. Belgrad-İstanbul Roma Askeri Yolu (Çev. A.K. Balkan¬ lı). Ankara.
• JONES, A.H.M. 1971. The Cities of the Eastern Roman Provinces. Oxford.
• JONES, R.H. 2012. Roman Camps in Britain. Stroud.
• KÜTHMANN, Z.B.H/OVERBACK, B. 1973. Bauten Roms auf Münzen und Medaillen. Munich.
• MANSEL, A.M. 1938. Trakya'nın Kültür ve Tarihi. İstanbul.
• MEIGGS, R. 1960. Roman Ostia. Oxford.
• OPPER, T. 2008. Hadrian: Empire and Conflict. London.
• OWENS, E. J. 2000. Yunan ve Roma Dünyasında Kent. İstanbul.
• OVIDIUS. Heroides (Çev. H. Isbell). Penguin Classics. London.
• PARMAKSIZOĞLU, İ. 1984. Evliya Çelebi: Seyahatname (Rumeli, Solkol, Edirne). Ankara.
• PEREMECİ, O. N. 1940. Edirne Tarihi. İstanbul.
• RIFAT, O. 1994. Edirne Rehnuması. Edirne.
• SAYGER, G/DESARNOD, A. 1831. Album d'un voyage en Turquie. Englemann.
• SOUTHERN, P. 2006. The Roman Army - A Social and Institutional History. Oxford.
• STACCIOLI, R. A. 2003. The Roads of the Romans. Roma.
• STRABON. Geography. Penguin Classics Translation. London (1986).
• THORPE, M. 2002. Roma Mimarlığı. İstanbul.
• VARBANOV, I . 2005. Greek Imperial Coins (Vol. 2 Thrace from Abdera to Pautalia). Bourgas.
• VERZONE, P. 1957. Citta Ellenistiche e Romane Dell'Asie Minore. Palladio.
• VİTRUVİUS. Mimarlık Üzerine On Kitap. Ankara. 2005.
• WHEELER, M. 2004. Roma Sanatı ve Mimarlığı. İstanbul.
• XENOPHON. Anabasis (Çev. C.L. Brownson). Loeb Classical Library (1999).