YEMEN-HİRRAN'DA BİR İSLAM ÖNCESİ GEÇ EVRE MEZARLIĞI

Yıl 2015, Sayı: 18, 205 - 224, 01.01.2015

Bakiye Yükmen Edens

Öz

Yeni Zamar müze binasının yapımı sırasında, 2004 yılında, Yemen'in yüksek dağlık kesimindeki Hirran'da, İslamiyet öncesi bir geç evre mezarlığın ortaya çıkarıldığı kazılar yapıldı. Kazılar Müzeler ve Antik Eserler Genel Organizasyonu GOAM arkeologlarından bazılarını eğitmek üzere dizayn edilmişti ve bu İslam Öncesi Mezarlığı olabildiğince kayda geçirmek, ve buradaki tarımsal terasları gözlemlemek hedeflenmişti. 2004 yılı yaz kazıları müze yerleşkesinin üç alanında yapıldı, ki bu alanlar müze binası yapımı ve arazisinin peyzajının ayarlanması sırasında çeşitli derecelerde bozulmuştu.Müze binasının doğusundaki kazılar tarım teraslarının iki neslini dökümanladı. Tarla toprağının içinde ve aşağısındaki keramik parçalara göre, her iki teras yapısı İslami dönemlere tarihleniyor gibi görünmekte. Kazılar, çoğunlukla müze binasının kuzey ve batısında olmak üzere, 11 mezar tespit etti. Mezarların hepsi, vücutların üzerinin genellikle taşlar ile kapatıldığı, basit çukur gömmeler idi. Mezarların hiç birinde, kesin mezar eşyası birlikteliği yoktu. Mezarlardaki iskeletler, baş güneye yönlendirilmiş olarak sırt üstü uzatılmıştı, veya başlar, yüz kuzey batıya bakacak şekilde kuzey doğuya yönlendirilerek, sağ tarafları üzerinde yerleştirilmişlerdi. Son belirtilen pozisyon, Yemen'deki İslami Yemen'de kıble kuzeybatıya doğrudur pratiğe uymaktadır, ki bu, mezarlığın Geç İslam Öncesi dönemden İslami Dönemin içlerine kadar işlevini sürdürdüğünü işaret etmektedir. Ama Yemen'deki İslam Öncesi mezarlıkların karşılaştırması, vücut pozisyonlarının büyük çeşitliliğini gösterir, ve bu da, İslami pozisyonlardaki mezarların bile, tarih olarak İslam Öncesine ait olabileceği olasılığını getirmektedir. Hirran mezarlığı, en azından bazı ölü gömme geleneklerinin, hadiste de bahsedildiği gibi, İslam Öncesi dönemlerden İslami dönemlere devam ettiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Himyar, Ölü Gömme Pratiği

A LATE PRE-ıSLAMıC CEMETERY ıN HıRRAN-YEMEN

Öz

Excavations were carried out in 2004 at Hirran in highland Yemen, where a late pre-Islamic cemetery had been found during construction of the new Dhamar museum. The excavations, designed to train some archaeologists of General Organisation of Antiquties and Museums GOAM , had the goals of documenting more of the pre-Islamic cemetery, and of examining the history of agricultural terracing here. In summer 2004 excavations were carried out in three areas of the museum grounds, which are impacted to varying degrees by museum construction and landscaping. Excavations east of the museum building documented two generations of agricultural terracing. Judging by sherdage in and below the field soils, both terrace structures appear to be Islamic in date. The excavations found 11 graves, mostly north and west of the museum building. All the graves are simple pit burials, in which the bodies commonly are covered by stones. Definite grave goods did not accompany any of the burials. Skeletons in the burials were either extended on the back with the head toward the south, or placed on the right side with the head toward the northeast and the face toward the northwest. The latter position conforms to Islamic practice the qiblah in Yemen is to the northwest , suggesting that the cemetery may have continued to function from late pre-Islamic into Islamic times. But comparison of pre-Islamic cemeteries in Yemen shows great variability in body position, and opens the possibility that even burials in an 'Islamic' position may be pre-Islamic in date. At very least, the Hirran cemetery indicates pre-Islamic to Islamic continuities in formal burial customs, as also suggested by hadith.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Himyar, Burial Practice

Kaynakça

• ANONİM. 1984. Ta'rïkh al-dawlah al-rasüliyyah fï al-Yaman (Ed. A.M. al-Hibşî). Şam.
• ANTONINI, S/AGOSTINI, A. 2010. A Minaean Necropolis at Baraqish (Jawf, Republic of Yemen). Preliminary Report of the 2005-2006 Archaeo¬ logical Campaigns. Rome.
• BRETON, J-F/BAFAQIH, M. 1993. Trésors du Wadi Dura'. Fouille franco-yéménite de la nécropole de Hajar am-Dhaybiyya. Beirut.
• BRUNNER, U. 1983. Die Erforschung der antiken Oase Ma'rib mit Hilfe geomorphologischer Untersuchungsmethoden. Mainz/Sana.
• BULLIETT, R. 1979. Conversions to Islam in the Medieval Period. An Essay in Quantitative History. Cambridge.
• CATON-THOMPSON, G. 1944. The Tombs and Moon Temple of Hureidha (Hadhramaut). London.
• de MAIGRET, A. 2002. Arabia Felix, An Exploration of the Archaeological History of Yemen. London.
• FAKHRY, A. 1951. An Archaeological Journey to Yemen (March-May, 1947). Cairo.
• FRANK, C. 2006. Funeral Practices at Tell Masaikh (Syria): Late Roman and Islamic Graves. Studies in Historical Anthropology 3: 93-120.
• HARRIS, W. 1893. A Journey through the Yemen and Some General Re¬ marks upon that Country. Edinburgh.
• İbn cAbd al-Mäjid, cAbd al-Bâqï. 1988.
• Bahjat al-zamän fï ta'rïkh al-Yamän (Eds. A.M. al-Hibşî/M. al-Sanabânï). Sanaa. JAMME, A. 1962 Sabaean Inscriptions from Mahram Bilqis (Marib). Publications of the American Foundation for the Study of Man 3. Baltimore.
• al-Khazrajï, Abü al-Hasan cAlï. 1983.
• Al-c uqüd al-lu'lu'iyyah fi ta'rïkh al-dawlah al-rasüliyyah (Ed. M. al-Akwä'). Sanaa.
• al-Maqhafï, İ. 2002. Muc jam al-buldän wa-l-qabä'il al-yamaniyyah. Sana.
• Al-Räzi, Ahmad ibn cAbdalläh. 1984 Ta'rïkh Madïnat San'ä' (Ed. H. al-cAmrï). Sana.
• al-Sayäghi, H. 1980. Mac älim al-'athär al-yamaniyyah. Sana.
• SIMPSON, S. 1995 Death and burial in the late Islamic Near East: some in¬ sights from archaeology and ethnography. The Archaeo¬ logy of Death in the Ancient Near East (Eds. S. Campbel¬ l/A. Green). Oxford: 240-251.
• van ARENDONCK, C. 1960. Les débuts de l'imamat zaidite au Yémen. Leiden.