YESEMEK TAŞ OCAĞI VE HEYKEL ATÖLYESİNDEKİ TEKNİK ÇALIŞMALAR: NAKİL YÖNTEMLERİ, NAKİL GÜZERGÂHLARI VE GEÇ LUWİ DÖNEMİ BASALT ESERLERİN DAĞILIMI HAKKINDA ÖNERİLER

Yıl 2016, Sayı: 19, 159 - 169, 01.01.2016

Z. Ayşen Tetik

Öz

Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’nde, eserlerin yapıldıkları tarihlere bakarak şekillendirilecek heykellerin, yontulmamış hallerini, heykellerin taş ocağından çıkartılmasını ve heykellerin kabataslak yontulmuş hallerini ayrıca işçiliklerini takip edebiliriz. Öyle ki Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’ne bakarak taş ocağında bulunan taslak halindeki heykeltıraşlık eserlerinin, taşlı bir yol üzerinde bulunmalarından dolayı, taş ocağından çıkan eserlerin nakil yollarını ve bu yolların başlangıçlarını bile gözlemleyebilmekteyiz. Taş ocağındaki eserlerin dışında kalan yamaçtaki heykeltıraşlık eserleri, ziyaretçiler için, açık hava müzesinin giriş kapılarının yönlerine doğru yerleştirilmiştir. Bu heykeltıraşlık eserleri, önce eski giriş olan batı girişine, daha sonra ise güney girişine doğru yerleştirildikleri görülmektedir.Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’nde şekillendirilen heykel tıraşlık eserlerinin nakil yöntemlerine gelince şunları söyleyebiliriz: Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’nde tonlarca ağırlığındaki heykeltıraşlık eserlerinin, bir yerden bir yere taşınma yöntemiyle ilgili bilgileri, ancak Mezopotamya ve Mısır’daki kazılarla gün yüzüne çıkan rölyefler üzerine şekillendirilmiş tasvirlere bakarak anlayabiliriz. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’ni inceleyerek, hem heykeltıraşlık eserlerinin nakil yollarıyla ilgili bilgileri, hem de heykel tıraşlık eserlerinin kültürel değişimlerini öğrenebilmekteyiz.Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’nde dört ayrı yayılım alanı olduğu tespit edilmiştir. Güneye doğru muhtemelen sadece Karasu nehri nakil yolu olarak kullanılmıştır. Batı ve kuzeybatıya doğru ise heykeltıraşlık eserlerinin taşınması için birçok geçitten yararlanılmıştır. Amanos ve Toros dağları üzerindeki geçitler kullanılarak heykeltıraşlık eserlerinin başka bölgelere de nakledildiği anlaşılmaktadır. Darende ve Malatya gibi kuzeyde yer alan bölgelere ulaşabilmek için eserleri taşıyan kişiler, daha karmaşık yol güzergâhları kullanmış olmalıdırlar. Buna göre Yesemek’ten yola çıkarak eserleri önce güneye, daha sonra kuzeydoğuya naklederek Göksun’a taşımış olmaları herkesin kabul ettiği bir görüştür. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi’nden hareket edip Derik’e kadar ulaşan kişiler, doğudaki yolları, diğer bölgelerde yer alan geçit yollarına göre daha kolay kat etmiş olmalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Yesemek, Geç Luwi, Taş Ocağı, Heykel Atölyesi, Heykeltıraş, Nakil Yöntemleri, Nakil Güzergâhları, İslahiye, Gaziantep

Kaynakça

• ALKIM, U.B. 1959. ”Güney-Batı Antitoros Bölgesinde Eski Bir Yol Şebekesi”, Belleten XXIII/89: 59-77.
• ALKIM, U.B. 1960a. ”1958 Yılı Yesemek Çalışmaları”, Belleten XXIV/93: 1-23.
• ALKIM, U.B. 1960b. ”Sam’al ile Asitawandawa Arasındaki Yol: Amanus Bölgesinin Tarihi Coğrafyasına Dair Araştırmalar», Belleten XXIV/95: 349-401.
• ALKIM, U.B. 1974. Yesemek Taşocağı ve Heykel Atölyesinde Yapılan Kazı ve Araştırmalar. Ankara.
• BARNETT, D.R / BELEIBTREU, E. / TURNER, G. 1998. Sculptures from the Southwest Palace of Sennacherib at Nineveh. London.
• Belleten Türk Tarih Kurumu, Belleten.
• DURU, R. 2000. ”İslahiye Bölgesi Araştırmaları”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932-1999) (Ed. O. Belli). Ankara: 342-344.
• DURU, R. 2004. Eski Ön Asya Dünyasının En Büyük Heykel Atelyesi Yesemek/The Largest Sculpture Workshop. İstanbul.
• DURU, R. 2011. “Yesemek Heykel Atelyesi ile İlgili İki Bulgu”, Knowledge Production from the Black Sea to the Euphrat. Studies Presented in Honor of Önder Bilgi (Eds. ÖZTAN/Ş. DÖNMEZ). Ankara: 147-158.
• DURU, R. 2012. Eski Ön Asya Dünyasının En Büyük Heykel Atölyesi Yesemek (Güncellenen İkinci Baskı). Gaziantep.
• HABERLER, 1958. ”Yesemek Araştırmaları”, Belleten XXII: 625-626.
• İDOL Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Dergisi
• KULAKOĞLU, F. 1999-2000. ”Şanlıurfa’da keşfedilen Geç Hitit Dönemi Heykeltıraşlık Eserleri”, İDOL 3-4: 23-27.
• LANDSBERGER, B. 1948. Sam’al. Ankara 1948.
• MAZZONI, S. 1984. ”Sıkızlar: Una Cava D’Eta Siro-Ittita”, Studi Micenei Ed Egeo-Anatolici 24: 233-243.
• OrNS Orientalia, Nova Series
• SCHÄFER, H. 1930. Von Ägyptischer Kunst. Leipzig.
• TEMİZSOY, İ. 1991. ”1990 Yılı Yesemek Taşocağı ve Heykel Atölyesi Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, II. Müze Kurtarma Kazıları Semineri. Ankara: 299-318.
• TEMİZSOY, İ. 1993. ”Yesemek Taşocağı ve Heykel Atölyesinde Kazı ve Araştırmalar”, 1992 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları. Anadolu Medeniyetleri Müzesi. Ankara: 57-82.
• UN-ESCWA44 und BGR45 2013. Inventory Of Shared Water Resources In Western Asia - Part I, ”Chapter 7, Orontes River Basen”, 223-243.
• TTK Türk Tarih Kurumu
• TUĞCU, A. 2012. Yesemek Stone Quarry and Sculptural Workshop. Ankara
• ÜNAL, A. 2000. ”Çukurova’nın Antik Devirlerde Taşıdığı İsimler ile Fiziki ve Tarihi Coğrafyası”, Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne Adana Köprü Başı. İstanbul: 18-41.
• VON LUSCHAN, F. 1893. ”Ausgrabungen in Sendschirli I”, Mitteilungen aus den Orientalischen Sammlungen XI. Berlin.
• WÄFLER, M. 1983. “Zu Status und Lage von Tabal”, OrNS 52: 181-193.
• http://www.hittitemonuments.com/
• https://archive.org/
• http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionImages/ KGMimages/Haritalar/turistik.jpg (01.02.2016)