ERKEN DEMİR ÇAĞ MEZARLARI IŞIĞINDA VAN GÖLÜ HAVZASI’NDA STATÜ VE VARSILLIK ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Sayı: 1, 29 - 35, 01.03.2018

Aylin Ü Erdem

Öz

Arkeolojik veriler ve yazılı kaynaklar, Erken Demir Çağ’da Doğu Anadolu’nun sosyo-politik yapısında bazıdeğişimlerin yaşandığına işaret eder. Kalelerin ortaya çıkışı ve aşiretler arası çekişmeler, Erken Demir Çağnüfusunda statü ve zenginliğin ortaya çıkmaya başladığını kanıtlar. Ancak bu değişimin mezarlardaki yansıması,şimdiye kadar herhangi bir yönetici veya özel kişiye ait bir mezar bulunmadığı için çok net değildir. Dolayısıyla,Erken Demir Çağ mezarlarından elde edilen veriler, statü ve zenginlik göstergesi açısından tek başına yeterlideğildir. Ancak bu veriler, diğerleriyle bir bütün olarak ele alınırsa, mezarlar içindeki demir ve bronz objeler statüve varsıllığın bir yansıması olarak kabul edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Erken Demir Çağ, Gömü Gelenekleri, Van Gölü Havzası

A CONSIDERATION OF STATUS AND WEALTH IN THE LAKE VAN BASIN ACCORDING TO THE

Öz

Archaeological data and written sources signify some social and political changes in the East Anatolia during the Early Iron Age. The appearance of the fortresses and the conflicts between the tribes are the testimony of rising the status and wealth in the Early Iron Age population. However, their reflection to the burials is not very clear though none of the burials have attributed to a ruler or a special person yet. That means, the evidence from the Early Iron Age burials alone, do not enough for the indicator of status and wealth. But, if the burials are interpreted from the overhead, together with other archaeological information, the existence of the iron and bronze objects in the burials can be interpreted as a reflection of the status and wealth in the East Anatolia

Anahtar Kelimeler

Early Iron Age, Burial Customs, Lake Van Basin

Kaynakça

• BURTON-BROWN, T. 1951. Excavations in Azerbaijan 1948. London.
• ÇİLİNGİROĞLU, A. 1991. “The Early Iron Age Dilkaya”, Anatolian Iron Ages 2. The Proceedings of the Second Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van (Eds. A. Çilingiroğlu / D. H. French). Ankara: 29-38.
• ÇİLİNGİROĞLU, A. 1993. “Van-Dilkaya Höyüğü Kazıları Kapanış Raporu”, Kazı Sonuçları Toplantısı 14-1: 469-491.
• ÇİLİNGİROĞLU, A. 1994. Urartu Tarihi. İzmir.
• ERDEM A. Ü. 2009. “Van Gölü Havzası’nda Bulunan Demir Çağ Yivli Çanak Çömleğinin Urartu Kalelerindeki Varlığı”, Altan Çilingiroğlu’na Armağan. Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat (Eds. H. Sağlamtimur at. all.). İstanbul: 299-308.
• ERDEM, A. Ü. (baskıda). “Doğu Anadolu Yaylasının İlk Elitleri ve Devletleşme Süreci”, Tematik Arkeoloji Serisi 4: Toplumların Çöküşü ve Dönüşüm Süreçleri (Ed. E. Abay / F. Dedeoğlu).
• KÖROĞLU, K. 2003. “The Transition from Bronze Age to Iron Age in Eastern Anatolia”, Identifynig Changes: The Transition from Bronze to Iron Ages in Anatolia and its Neighbouring Regions (Eds. B. Fischer / H. Genz- E. Jean / K. Köroğlu). İstanbul: 231-244.
• KÖROĞLU, K. / KONYAR, E. 2005. “Van Havzası’nda Erken Demir Çağ Problemi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 119: 25-38.
• KÖROĞLU, K. / KONYAR, E. 2008. “New Comments on the Early-Middle Iron Age Chronology of Van Lake Basin”, Re-assessment of Iron Ages Chronology in Anatolia and Related Regions Sempozyumu. Ancient Near Eastern Studies 45: 123-146.
• KUSHNAREVA, K. Kh. 1997. The Southern Caucasus in Prehistory: Stages of Cultural and Socioeconomic Development from the Eight to the Second Millennium B.C. (Translated by: H. N. Michael). Philedelphia.
• KUVANÇ, R. / AYAZ, G. / IŞIK, K. / ERDOĞAN, S. / GENÇ, B. 2016. “A New Iron Age Chamber Tomb Near Çatak, South of Lake Van”, Ancient Near Eestern Studies 53: 149-194.
• PUTURIDZE, M. 2003. “Social and Economic Shifts in the South Caucasian Middle Bronze Age”, Archaeology in the Borderlands. Invesitgations in Caucasia and Beyond (Eds. A. Smith / K. Rubinson). California: 111-127.
• RUBINSON, K. S. 1991. “A Mid-Second Millennium Tomb at Dinkha-Tepe”, American Journal of Archaeology 95/3: 373-394.
• RUBINSON, K. S. 2003. “Silver Vessles and Cylinder Sealings: Precious Reflections of Economic Exchange in the Early Second Millennium BC”, Archaeology in the Borderlands. Invesitgations in Caucasia and Beyond (Eds. A. Smith / K. Rubinson). California: 128- 143.
• ÖZFIRAT, A. 2003. “Doğu Anadolu Yüksek Yaylası’ndan M.Ö. 2. Binyıl Kurganları”, Belleten LXXIII/268: 343-356.
• ÖZFIRAT, A. 2009. “Bozkurt Kurgan Mezarlığı Kazıları”, Belleten LXVI/246: 635-644.
• ÖZFIRAT, A. 2014a. “Ağrı Dağı ve Van Gölü Havzası Yüzey Araştırması (Muş, Bitlis, Van, Ağrı, Iğdır İlleri ve İlçeleri)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Kazı ve Araştırmaları (Eds. A. Özfırat / N. Coşkun). Antakya: 17- 43.
• ÖZFIRAT, A., 2014b. “Bozkurt Kurgan Nekropolü Kazısı”, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Kazı ve Araştırmaları (Eds. A. Özfırat / N. Coşkun). Antakya: 17- 43.
• ÖZFIRAT, A. 2018. “Nairi Ware: Late Bronze-Early Iron Age Pottery Tradition in the Lake Van Basin”, Context and Connection: Studies on the Archaeology of the Ancient Near East in Honour of Antonio Sagona (Eds. A. Batmaz / G. Bedianashvili / A. Michalewicz / A. Robinson). Leuven-Paris-Bristol: 161-174.
• SEVİN, V. 1996a. “Van/Ernis (Ünseli) Nekropolü Erken Demir Çağ Çanak Çömlekleri”, Anadolu Araştırmaları XIV: 439-467.
• SEVİN, V. / KAVAKLI, E., 1996b. “Van/Karagündüz Erken Demir Çağı Nekropolü”, Belleten LX/227: 1-20.
• SEVİN, V. / KAVAKLI, E. 1996c. Bir Erken Demir Çağ Nekropolü Van/ Karagündüz. İstanbul.
• SEVİN, V., 1999. “The Origins of the Urartians in the Light of the Van / Karagündüz Excavations”, Anatolian Iron Ages 4: The Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium held at Mersin, 19-23 May 1997 (Eds. A. Çilingiroğlu / R. J. Matthews). Anatolian Studies 49. London: 159-164.
• SEVİN, V., 2003. “The Early Iron Age in the Van Region”, Archaeology in the Borderlands: Investigations in Caucasia and Beyond, (Eds. A. T. Smith / K. Rubinson). Los Angeles: 180-191.
• SEVİN, V., 2004a. “Son Tunç/Erken Demir Çağ Van Bölgesi Kronolojisi: Kökeni Aranan Bir Devlet-Urartu”, Belleten LXVIII/252: 355-400.
• SEVİN, V. 2004b. “Pastoral Tribes and Early Settlements of the Van Region, Eastern Anatolia”, A View From the Highlands: Archaeological Studies in Honour of Charles Burney, (Ed. A. Sagona). Ancient Near East Studies Supplement 12. Herent: 179-203.
• SEVİN, V., 2005. Hakkâri Taşları I: Çıplak Savaşçıların Gizemi. İstanbul.
• SEVİN, V. 2014. “Van/Ernis-Evditepe ve Alacahan Mezarlık ve Yerleşimleri Işığında Kimi Düşünceler: Demir Çağlar Sorunu”, Armağan Erkanal’a Armağan: Anadolu Kültürlerine Bir Bakış / Compiled in Honor of Armağan Erkanal: Some Observations on Anatolian Cultures (Eds. N. Çınardalı /Karaarslan et al.). Ankara: 355-367.
• SEVİN, V. 2015. Hakkâri Taşları II. Gizemin Peşinde. Ankara.