KONYA ARKEOLOJİ MÜZESİ’NDE BULUNAN YAPI-ADAK ÇİVİLERİ

Yıl 2019, Sayı: 24, 91 - 110, 01.01.2019

Ali Özcan Enver Akgün

Öz

Adak çivisi üretme geleneği Mezopotamya’da pişmiş topraktan örneklerle başlamıştır. Yakın Doğu’da ele geçen adak çivilerinin yapıların temelleri ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Üst kısmı insan alt kısmı çivi biçimli adak çivileri Mezopotamya, Suriye ve Anadolu’da ele geçmiş çok sayıda örnekten tanınmaktadır. Konya Müze Müdürlüğü’ne bağlı Arkeoloji Müzesi envanterine satın alma yoluyla kazandırılmış Hitit dönemi 14 bronz adak çivisi bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Eserleri müzeye getiren kişi eserlerin nereden geldiğine dair her hangi bir bilgi vermediği için müze kayıtlarında buluntu yerleri hakkında yeterli bilgi yoktur. Eserler in situ konumunda ele geçmedikleri için buluntu yerleri hakkında yorum yapmak güçtür. Adak çivilerinin tanıtımları, in-situ eserler ve bu güne kadar ele geçen adak çivileri ile benzerlikleri dikkate alınarak tarihlendirmeleri yapılmıştır. Çalışmamızda Hitit arşivinde bulunan yapı ritüellerini konu edinen çivi yazılı metinlerin tarihlendirmeleri, içerikleri, adak çivisi ile ilgili yapı ritüeli metinlerine yer verilmiştir. Anadolu’da ele geçen adak çivileri, tarihlendirilmeleri ile çivi yazılı metinlerden elde ettiğimiz bilgiler karşılaştırılarak Anadolu’daki yapıların temellerinin altına adak çivisi saplama geleneğinin kronolojisi ve gelişimi hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hitit, Adak, Çivi, Bronz, Hatti, Hurri

STRUCTURE VOTIVE NAILS IN THE KONYA ARCHAEOLOGY MUSEUM

Öz

The tradition of producing votive nails has started with samples from earthenware soil in Mesopotamia. It is known that the votive nails discovered in the Near East are related to the bases of buildings. Votive nails which have the shape of a human on the top and shape of a nail at the bottom are widely known by many samples which were discovered in Mesopotamia, Syria and Anatolia. The subject of this article is 14 bronze votive nails from the Hittite period which were brought to the inventory of the Archaeology Museum registered to Konya Directorate of Museums. There is no sufficient information about the place where these artifacts were found as the person who brought them to the museum gave no information related to it. And as these artifacts were not obtained in-situ, it is again difficult to comment about the place they were first found. The promotion of these votive nails was made by taking into account in situ artifacts and their similarity to other votive nails obtained before and they were dated according to these. In our study, we discussed the dating of cuneiform script texts which tell about building rituals and building ritual texts related to votive nails. And we compared the dating of votive nails discovered in Anatolia with the information we obtained from cuneiform script texts and we made assessments related to the chronology and development of the tradition of pounding votive nails under the bases of buildings in Anatolia

Anahtar Kelimeler

Hittite, Votive Offering, Nail, Bronze, Hatti, Hurrian

Kaynakça

• AKDOĞAN, R. 2009 “Yapı-Adak Çivisi Biçiminde Bronz Tanrı-Tanrıça Çifti”, Kubaba 6: 27-36.
• AKDOĞAN, R. / A. ERSOY 2014 “Kahramanmaraş Müzesi’nde Bulunan YapıAdak Çivileri Çivilerinin Işığında Mama Şehrinin Lokalizasyonu”, Proceedings of the 8th International Congress of Hittitology, Warsaw, September 5-9, 2011, (Ed. P. Taracha). Warsaw: 20-31.
• AKURGAL, E., 1961 Die Kunst der Hethiter. München.
• ALKIM, U.B. 1969 The Ancient Civilization of Anatolia I. From the Beginnings to the End of the Second Millennium B.C. Leiden.
• AYDINGÜN, Ş. 2007 “Bir Yapı-Adak Çivisi ile İki Farklı Hayvanla Betimlenmiş Hitit Tanrı Heykelcikleri”, A. Muhibbe Darga Armağanı (Eds. T. Tarhan/A. Tibet/E. Konyar). İstanbul: 115-128.
• AYDINGÜN, Ş. 2010 “Gaziantep Müzesi Yapı Adak Çivileri”, VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 25-31 Ağustos 2008-Acts of the VIIth International Congress of Hittitology, Çorum, August 25-31, 2008, (Ed. A. Süel). Ankara: 53-62.
• AYDINGÜN, Ş./F. BULGAN 2008 “Tanrı Ailesine Adanmış Bir Adak Çivisi”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 7: 91-98.
• BALKAN, K. 1957 Mama Kralı Anum-Hirbi’nin Kaniş Kralı Warşama’ya Gönderdiği Mektup. Ankara.
• BECKMAN, G. 2010 “Temple Building among the Hittites”, From the Foundations to the Crenellations-Essays on Temple Building in the Ancient Near East and Hebrew Bible (Ed. M.J. Boda/J.Novotny). AOAT 366, Münster: 71-89; Appendix 1, Hittite Sources 451-455.
• BITTEL, K. 1937 Boğazköy Die Kleinfunde der Grabungen 1906-1912. I Funde hethitischer Zeit. WVDOG 60, Leipzig 1937.
• BITTEL, K. 1979 “Eine kleinasiatische Nagelbronze”, Florilegium Anatolicum. Mélanges offerts à Emmanuel Laroche. Paris: 59-63.
• BOYSAN-DIETRICH, N. 1987 Das hethitische Lehmhaus aus der Sicht der Keilschriftquellen. TH 12, Heidelberg.
• CANBY, J.V. 1969 “Some Hittite Figurines in the Aegean”, Hesperia 38/2: 141-149.
• DARGA, M. 1985 Hitit Mimarlığı. 1- Yapı Sanatı: Arkeolojik ve Filolojik Veriler. İstanbul.
• DARGA, M. 1992 Hitit Sanatı. İstanbul.
• DARDENİZ, G., 2016 “Cultic Symbolism at the City Gates: Two Metal Foundation Pegs from Tell Atchana, Alalakh (Turkey)”, Adalya XIX: 31-50.
• EKİZ, H.H. 1995 “Afyon Müzesinde Bulunan Bir Hitit Heykelciği”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1994 Yıllığı. Ankara: 159-163.
• EKİZ, H.H. 1997 “Ankara Anadolu Medeniyetleri, Çorum, Karaman ve Konya Müzeleri’nde Bulunan Bazı Tanrı heykelcikleri”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1996 Yıllığı. Ankara: 161-172.
• EKİZ H.H. 1998 “Özel Bir Koleksiyonda Bulunan Bir Grup Tanrı Heykelciği”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1997 Yıllığı. Ankara: 79-93.
• EKİZ, H.H. 2000 “Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde Bulunan Üç Hitit Heykelciği”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1999 Yıllığı. Ankara: 65-75.
• EKİZ, H.H. 2000a “Tekirdağ’da Özel Bir Koleksiyonda Bulunan İki Hitit Tanrı Heykelciği”, İdol 7: 33-35.
• EKİZ, H.H. 2001 “İçel Müzesi’nde Bulunan Üç Hitit Tanrı Heykelciği”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 2: 21-26.
• EKİZ, H.H. 2012 “M.Ö. 2. Bin Hitit Dönemi İnsan ve Tanrı Heykelcikleri”, Kubaba 20: 9-164.
• ENGİN, A. 2011 “Oylum Höyük Kazılarında Ele Geçen Bir Grup Orta Tunç Çağı Yapı Adak Eşyası”, Belleten LXXV/272: 19-58.
• KOŞAY, H.Z. 1951 Alacahöyük Kazısı. 1937-1939’daki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara.
• ORTHMAN, W. 1975 Der Alte Orient. Frankfurt.
• ÖZGÜÇ, T. 1994 “A Votive Foundation-Nail in the Temple of Maşathöyük”, Beschreiben und Deuten in der Archäologie des Alten Orient. Festschrift für Ruth Mayer-Opificius mit Beiträgen von Freunden umd Schülern (Eds. M. Dietrich/O. Loretz), Münster: 227- 234.
• RASHID, S.A. 1983 Prähistorische Bronzefunde. München.
• SCHUSTER, H.S. 1974 Die hattisch-hethitischen Bilinguen I. Einleitung, Texte und Kommentar. Teil 1 (DMOA 17). Leiden.
• SEEDEN, H. 1980 The Standing Armed Figurines in the Levant. Prähistorische Bronzefunde. München.
• STEIN, D.L. 1997 “Alalakh”, Oxford Encyclopedia of the Ancient Near East. Vol. 1 (Ed. E. Meyers). New York: 55-59.
• SÜEL, A./O. SOYSAL 2007 “The Hattian-Hittite Foundation Rituals from Ortaköy (I) Fragments to CTH 725 ‘Rituel Bilingue de Consécration d’un Temple’”, Anatolica XXIII: 1-22.
• TORRI, G./S. GÖRKE 2013 “Hittite Building Rituals. Interaction between Their Ideological Function and Find Spots”, Approaching Rituals in Ancient Cultures. Questioni Di Rito: Rituali Come fonte di conoscenza delle religioni e delle concezioni del mondo nelle culture antiche. Proceedings of the Conference, November 28-30, 2011
• Roma, (Eds. C. Ambos/L. Verderame). Roma: 287- 300.
• UZUNOĞLU, E. 1979 “Une Figurine de Foundation Hittite?”, Florilegium anatolicum. Mélanges offerts à Emmanuel Laroche. Paris: 321-325.
• ÜNAL, A. 2007 Multilinguales Handwörterbuch des Hethitischen/A Concise Multilingual Hittite Dictionary/Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü. Vol. I-II. Hamburg.
• VON DER OSTEN, H.H. 1937 The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32. Part II. Chicago.
• VON LUSCHAN, F. 1943 Die Kleinfunde von Sendschirli. Berlin.
• WILHELM, G. 2008 “Hurrians in the Kültepe Texts”, Anatolia and the Jazira During the Old Assyrian Period (Ed. J. Dercksen). Leiden: 181-194.
• WOOLLEY, C.L. 1955 Alalakh. An Account of the Excavations at Tell Atchana in the Hatay, 1937-1949. Oxford.