ESKİ BİR AŞK HİKÂYESİNİN TRANSFERİ (BALATLAR KAZISINDA BULUNAN WİLLOW-PATTERN PORSELENLER)

Yıl 2023, Sayı: 33, 129 - 140, 31.12.2023

Deniz Demir

https://doi.org/10.22520/tubaar.1384644

Öz

Sinop il merkezinde yer alan Balatlar Kilisesi olarak tanınan yapı topluluğundaki arkeolojik çalışmalar 2010 yılından itibaren Prof. Dr. Gülgün KÖROĞLU kazı başkanlığında sürdürülmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalar sonucu çok sayıda seramik ve porselen eser gün ışığına çıkarılmış olup çeşitli tekniklerin uygulandığı yerel seramiklerin yanı sıra Avrupa’dan (yoğun olarak İngiltere ve Fransa’dan) ithal edilen sayısız porselen de önemli bir veri kaynağı oluşturmuştur. Bu alanda yapılan arkeolojik kazılar sonucunda bulunan İngiltere fabrikalarında üretilmiş çeşitli bezeme tekniklerinin uygulandığı ve çeşitli bezeme kompozisyonlarının görüldüğü çok sayıda porselen eserin yoğun bir grubunu da transfer tekniği ile yapılmış porselenler oluşturmaktadır. Transfer tekniği ile çeşitli bezeme kompozisyonlarının porselen yüzeyine aktarıldığı Balatlar eserleri arasında yer alan eski bir aşk hikâyesinin anlatıldığı “willow-pattern” porselenler bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Balatlar kazısında tespit edilen bu eserlerin benzer örnekleri çeşitli arkeolojik kazılarda da gün ışığına çıkarılmıştır. Bunun yanı sıra birçok müze koleksiyonunda bulunmakta ve müzayedelerde satışa sunulan eserler arasında da kendini göstermektedir. “Söğüt ağacı” motifi olarak da literatürde yerini alan bu kompozisyon, 19. yüzyılda çok meşhur olmuş ve neredeyse tüm fabrikalar bu kompozisyonu porselen yüzeylerine aktarmıştır. Willow kompozisyonu, günümüzde çağdaş porselen sanatçıları tarafından da yorumlanmaya devam etmekte ve popülaritesini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler

Porselen, Balatlar, Avrupa, İngiltere

TRANSFER OF AN OLD LOVE STORY (WILLOW-PATTERN PORCELAINS FOUND IN BALATLAR EXCAVATION)

Öz

Since 2010, Prof. Dr. Gülgün KÖROĞLU has been continuing the excavations. As a result of the studies carried out in this field, many ceramic and porcelain products were brought to light. Among these works, numerous porcelains imported from Europe (mainly England and France) also constituted an essential data source. Many porcelain works of various decoration techniques and decoration circles produced in England factories were unearthed. These dense items also include porcelain made with the transfer technique. Porcelains with willow pattern, in which an old love story is told, which is among the Balatlar works, in which various decoration components are transferred into the porcelain with the transfer technique, contain the importance of this use. Examples similar to these artifacts found in the Balatlar Excavations were also unearthed in various remains excavations. In addition, it is included in many museum collections and shows itself among the works offered for sale at auctions. This circle, which has a place in the literature as a willow tree motif, became very famous in the 19th century and almost all factories transferred these circles to porcelain surfaces. The Willow composition continues to be interpreted by contemporary porcelain artists, and this setting still maintains its popularity today.

Anahtar Kelimeler

Porselen, Balatlar, Avrupa, İngiltere, Willow-pattern.

Kaynakça

• Ade Boger, L. (1971). The Dictionary of World Pottery and Porcelain. Printed in the united states of America, London.
• Ağatekin, E. (2018). “Çağdaş Seramik Sanatında Mavi Beyaz Tabaklar”, idil, 7(48), 919-930.
• Copeland, R. (1980). Spode’s Willow Pattern Other Designs After the Chinese, Rizzoli International Publications.
• Coysh, A.W.-Henrywood, R.H. (1982). The Dictionary of Blue and White Printed Pottery 1780-1880, C. 2, Antique Collectors’ Club.
• Dąbal, J. (2017). “Angielskie fajanse dekorowane motywem wierzby (Willow pattern) w świetle badań archeologicznych w Gdańsku”, Kwartalnık Hıstorıı Kultury Materıalnej, 65(3), 309-318.
• D’Antonio, F. (2018). “The Willow Pattern: Dunham Massey”, The East India Company at Home, 1757- 1857, https://bpb-eu-w2.wpmucdn.com/blogs.ucl. ac.uk/dist/1/251/files/2014/06/Willow-Pattern- PDF-Final-19.08.14.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2023).
• Demir, D. (2023). Balatlar Kazısı Geç Osmanlı Mezarlığından Seramik ve Porselen Buluntular [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Drummond, A. (1992). The Willow Pattern Story, North- South Books, Hudson Terrace Piermont New York.
• Fındık, E. (2007). “Demre –Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazılarından Osmanlı Dönemine Ait Seramik, Cam ve Diğer Buluntular”, SERES 2007 IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye Sır ve Boya Semineri, Türk Seramik Derneği Yayını, İstanbul, s. 728-747.
• Fontannaz, L. (1981). The Willow Pattern Story, Angus & Robertson Publishers.
• Giehler, T. (2020). The Ceramics of the Maritime Silk Road How Export Porcelain has Shaped a Globalized World, https://www.academia.edu/43357801/The_ Ceramics_of_the_Maritime_Silk_Road_How_ export_porcelain_has_shaped_a_globalized_world (Erişim Tarihi: 02.11.2023).
• Godden, G.A. (1977). Encyclopaedia of British Pottery and Porcelain Marks, Alden Press.
• Gök-Gürhan, S. (2011). “Akdeniz Ticaretinin Önemli Belge Buluntuları: Seramikler”, Sanat Tarihi Dergisi, 20(2), 61-100.
• Gök-İpekçioğlu, S. (2018). “Sinop Balatlar Yapı Topluluğu’nda Ortaya Çıkarılan Avrupa Seramiklerinin Batı Karadeniz Ağı İçerisindeki Yeri”, Sanat Tarihi Dergisi, XXVII, 331-347.
• Haggarty, G.R. (2020). “Scottish East Coast Transfer Printed Wares”, https://www. transferwarecollectorsclub.org/sites/default/files/ pdf/2019georgehaggartytccpaper1feb-2020.pdf (Erişim Tarihi: 03.11.2023).
• Jeffries, N. (2022). “Ceramics and Pottery The Enduring Appeal of the Willow Pattern Print”, Oup Uncorrected Proof – Firstproofs, 28(1), Newgen, s. 457-472.
• Kalyoncu, H. (2011). Topkapı Sarayı Müzesi Yıldız Porselenleri Koleksiyonu’nun Değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köroğlu, G., Yıldırım, Y. S., Kan Şahin, G., Hetto, O. (2021). “Dünü ve Bugünüyle Balatlar Kilisesi Kazıları”, Sinop Kültür ve Turizm Sempozyumu, s. 75-86.
• Köroğlu, G., İnanan, F. (2017). “Sinop Balatlar Kilise Kazılarında Ortaya Çıkarılan Seramikler”, Uluslararası Ortaçağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi, İstanbul, s. 319-327.
• Krueger, C. (1999). The Willow Pattern, Crystal Lake, PB Rigby.
• Meriç, Z. A. (2021). Smyrna/İzmir Agorası Buluntuları Işığında Osmanlı Devleti ile Avrupa Devletleri Arasındaki Seramik Ticareti (16.-19. Yüzyıl) [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Ege Üniversitesi.
• Meriç, Z.A. (2022). “Avrupa’dan Osmanlı Topraklarına İthal Edilen Seramikler (16-19. Yüzyıl)”, AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 26, 155-182.
• Oral, Ö. (2009). Alanya Kalesi Kazılarında Çıkan Avrupa Porselenleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Ankara Üniversitesi.
• Orhanlı, O. (2018). Anadolu Türk Mimarisinde Bezeme Unsuru Olarak Seramik Kullanımı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Polat, T.-Orhanlı, O. (2020). “Adıyaman Camilerinde Süsleme Unsuru Olarak “Bacini” Uygulamaları”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 672-701.
• Polat, T. (2021). “Geç Dönem Osmanlı Mimarisinde Bölgesel Bir Süsleme: Bacini (Şanlıurfa Örnekleri Üzerinden Bir Değerlendirme)”, Sanat Tarihi Dergisi, 2(30), 1117-1145.
• Savage, G.-Newman, H. (2000). An Illustrated Dictionary of Ceramics, Thames and Hudson, Londra.
• Stobart, J. (2023). Global Goods and the Country House Comparative Perspectives, 1650-1800, UCL Press.
• Tufan, Ö. (2022). “Topkapı Sarayı Avrupa Porselenleri Koleksiyonu”, Milli Saraylar, 23, 128-159.
• Uysal, A. O. (2007). “Demirköy Fatih Dökümhanesi Kazısı Seramik Buluntuları”, Çanak BYZAS 7, Ege Yayınları, İstanbul, s. 545-558.
• Yılmaz, E. (2012). “Seramik ve Transfer Baskı: 1750- 1900”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(10), 93-111.
• Young, J. D. (1996). The Blue Willowware Book and Appraisal Guide, White Oak Press.
• https://whichmuseum.co.uk/museum/lahaina-heritagemuseum- 10767 /Erişim Tarihi: 01.12.2023.
• https://nationalmuseumpublications.co.za/the-willowpattern/ /Erişim Tarihi: 01.12.2023.
• https://www.britishmuseum.org/collection/object/ H_R-30 /Erişim Tarihi: 21.11.2023.
• https://collections.vam.ac.uk/item/O77999/plate-spodeceramic- works/ /Erişim Tarihi: 21.11.2023.
• https://nationalmuseumpublications.co.za/the-willowpattern/ /Erişim Tarihi: 21.11.2023.
• h t t p s : / / d a t a . f i t z m u s e u m . c a m . a c . u k / i d / i m a g e / media-1807280849 / Erişim Tarihi: 21.11.2023.