KİSSEBÜKÜ GEÇ ANTİK DÖNEM YAMAÇ YERLEŞİMİNDE BİR DÜKKAN: 4 NOLU YAPI

Yıl 2024, Sayı: 35, 181 - 198, 30.12.2024

Hatice Özyurt Özcan

https://doi.org/10.22520/tubaar.1504364

Öz

Kissebükü kenti, Bodrum yarımadasında Antik dönemin iki önemli yerleşimi Keramos ve Halikarnasos’un sahil yönündeki kesişme noktalarından biri olan Kissebükü koyunda kurulmuştur. Kentin Arkaik döneme kadar uzanan geçmişe sahip erken yerleşim alanı akropoldür. Kıyı hattı boyunca sıralanan yapıların tamamı 5. yüzyılın ortalarından başlayıp 7. yüzyılın sonlarına kadar faaliyet göstermiş geç Antik dönem yerleşimine aittir. Koyun batısında, birinci kademe yamaç yerleşiminin güneydoğusunda yer alan 4 Nolu Yapı, sahil hattında güney- kuzey yönünde dikine dörtgen bir plan göstermektedir. Yapının güneyinde, enine dikdörtgen düzenlemeli 1. ek mekân yer alır. Birinci ek mekânın güneyine, mevcut cephe duvarına yaslanacak şekilde iki bölümden oluşan 2. ek mekân eklenmiştir. 4 Nolu Yapının kuzey doğusuna bitişik olan sarnıç, tonozlu dikdörtgen formludur. Sarnıcın doğu duvarını kendisine batı duvar yapmış bir depolama ünitesi sarnıcın kuzeydoğusuna bitişiktir. Kazılar sırasında 1.ek mekân, ana mekân, sarnıç ve su kanalından ele geçen buluntular metaller, sikkeler, kemik objeler, camlar, seramikler ve hayvan kemikleri olmak üzere geniş bir çeşitliliğe sahiptir. 4 nolu yapı kompleksinde her türlü hayvanın kesilip parçalandığı kasaplık faaliyetlerinin yanı sıra satışının da yapıldığı bir dükkân olduğu günümüzde mevcut olmayan ikinci katların da Sardis ve Kilikya konutlarındaki gibi günlük yaşam alanı biçiminde düzenlenerek iki işlevli kullanıldığına işaret etmektedir. Yapı kompleksinin genel mimari düzenlemesi ve mekanlardan ele geçen tüm buluntular buradaki faaliyetlerin 6- 7. yüzyıl aralığında gerçekleştiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kissebükü, Yamaç Yerleşimi, Dükkân, Konut, Geç Antik Çağ, Sivil Mimari

A SHOP IN KISSEBUKU LATE ANTIQUITY PERIOD HILLSIDE SETTLEMENT: BUILDING NO. 4

Öz

Kissebükü city was founded in Kissebükü bay, which is one of the intersection points of Keramos and Halicarnassus, two important settlements of the ancient period on the Bodrum peninsula. The early settlement area of the city, which dates back to the Archaic period, is the acropolis. All of the buildings along the shoreline belong to the Late Antique settlement, which operated from the mid-5th century until the late 7th century. Building No. 4 shows a vertical rectangular plan in the south-north direction on the coastal line. To the south of the building is the first additional space with a transverse rectangular arrangement. To the south of the first additional space, a 2nd additional space consisting of two sections was added against the existing façade wall. The cistern adjacent to the north-east of Building No. 4 has a vaulted rectangular form. A storage unit that made the east wall of the cistern its west wall is adjacent to the northeast of the cistern. The finds recovered during the excavations from the 1st annex, the main space, the cistern and the water channel include a wide variety of metals, coins, bone objects, glass, ceramics and animal bones. The building complex no. 4 has a shop where all kinds of animals were slaughtered and butchered as well as a butchery where they were sold, and the second floors, which do not exist today, were organized as daily living spaces and used with two functions as in Sardis and Cilician residences. The general architectural arrangement of the building complex and all the artifacts recovered from the spaces indicate that the activities here took place between the 6th and 7th centuries.

Anahtar Kelimeler

Kissebükü, Hillside Settlement, Shop, House, Late Antiquity, Civil Architecture

Kaynakça

• Acara, M. (1990). Türkiye Müzelerindeki Bizans Maden Eserleri [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Akkuş̧, E. (2011). Metropolis Hamam ve Latrinasında Bulunmuş Camlar [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
• Alicu, D., Cociş, S., Ilieş, C. ve Soroceanu, A. (1994). Small Finds from Ulpia Traiana Sarmizegetusa. Sarmizegetusa Monograph 4, The National History Museum of Transylvania, Cluj–Napoca.
• Alpözen, O. (1975). Türkiye’de Sualtı Arkeolojisi. Ankara.
• Ayberk, S., Gülbay, O. ve Durak, E. (2016). Metropolis’ten Bronz Aletler, Gereçler ve Aksesuarlar. Arkeoloji Dergisi, XXI, 141- 168.
• Bean, G. E. ve Cook, J. M. (1955). The Halicarnassus Peninsula. Annual of the British School at Athens 50, 85- 171.
• Chavane, M. J. (1975). Salamine de Chypre VI, Les Petits Objects. Paris.
• Coşkun, T. H. (2017). Kuşadası, Kadıkalesi / Anaia Bizans Cam Bilezikleri: Anaia Üretimi Bileziklerin Yapımına İlişkin Gözlemler. TÜBA-KED, 16, 145- 162.
• Çömezoğlu, Ö. (2007). Akdeniz Çevresi Ortaçağ Camcılığı Işığında Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Cam Buluntuları [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Çakmakçı, Z. (2008). Örnekler Işığında Bizans Asya’sında Cam Sanatı [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi].
• Czurda, B. ve Ruth, M. (2007). Hanghaus 1 in Ephesos Die Gläser, Forschungen in Ephesos VIII/ 7, Wien.
• Dieudonne-Glad, N., Feugere, M. ve Onal, M. (2013). Zeugma V, Les Objects. Lyon.
• Davidson, G. R. (1952). Corinth XII, The Minor Objects. Princeton.
• Dirlmeier, İ. K. (2002). Klein funde aus dem Athena Itonia– Heiligtum bei Philia (Thessalien). Mainz.
• Doksanaltı, M. E. (2020). Knidos ‘Liman Caddesi’ Geç Antik Dönem Atölye/ Dükkan ve Buluntuları. OLBA, XXVIII, 377-420.
• Ersoy, A. (2024). Smyrna (İzmir) Kemik ve Taş Objeler. İzmir.
• Feugere, M. (1997). Les Petits Objets. Un Établissement Rural Gallo–Romain, Eds. G. Barbet, Ph. Gandel, Chassey–les– Montbozon, Besançon, 139–180.
• Ferrazzoli, A. F. (2012). Byzantine Small Finds from Elassiussa Sebate. B. Böhlendorf- Arslan ve A. Ricci (Ed.), Byzantine Small Finds in Archaeoloical Contexts, BYZAS 15, İstanbul.
• Franken, N. (1993). Zur Typologie antiker Schnellwagen. Bonner Jahrbücher, 193, 69- 120.
• Gaitzsch, W. (2005). Eisenfunde aus Pergamon, Geräte, Werzeuge und Waffen, Pergamenische Forschungen 14, Berlin.
• Galili, E., Zemer, A. ve Rosen,B. (2013). Fishing gear and ssociated Artifacts from Underwater Explorations in israel- A Comparative Study. Archaofauna 22, 145- 166.
• Galili, E. ve Sharvit, J. (1999). Haifa, underwater sur- veys. Hadashot Arkheologiyot. Excavations and Sur-veys in israel 110, 15-20.
• Galili, E. ve Rosen, B. (2008). Ancient remotely operat- ing instruments recovered underwater off the israeli coast. The International Journal of Nautical Archaeology 37(2), 283-294.
• Halbout, P., Christian, P. ve Vaudour, C. (1986). Corpus des objets domestiques et des armes en fer de Normandie, Du Ier au XVe siècle, Cahier des Annales de Normandie N 2. Paris.
• Harrison, R.M. (1986). Excation at Saraçhane in İstanbul. Vol. I. The Excavations, Structures, Architectureal Decoration, Coins, Bones, and Molluscs. Princeton, New Jersey.
• Gill, M. A. V. (2002). Amorium Reports, Find I: The Glass (1987-1997). BAR International Series.
• Kadıoğlu, M. (2007). Menderes Nysası’ndan Bir Kantar. E. Öztepe ve M. Kadıoğlu (Ed.), Coşkun Özgünel’e 65. Yaş Armağanı/Festchrift für Coşkun Özgünel zum 65 (s. 223-229) içinde. İstanbul.
• Kaya, M. C. ve Demirer, Ü. (2020). Kibyra’dan Instrumenta Domestica Metaller: Kuzey Yamaç 1 No’lu Mekân Buluntuları. Phaselis VI, 113-143.
• Korkmaz, Z. ve Tekocak, M. (2023). Anemurium Son Dönem kazılarında Ortaya Çıkarılan A ve B yapıları üzerine Bir değerlendirme. Seleucia XVIII, 21- 42.
• Krınzırger, F. (2010). Hanghaus 2 İn Ephesos Tafelband, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. Wien.
• Laures, F. F. (1985). The line or net «Free-er» ring. The International Journal of Nautical Archaeology 14, 80-82.
• Lightfoot, C. S. (2005). Glass Finds at Amorium. Dumbarton Oaks Papers, 59, 173-181.
• Ladstätter, S. (2008). Römische, spätantike und byzantinische Keramik. Steskal M. ve M. La Torre (Ed.), Das Vediusgymnasium in Ephesos, Ephesos 14, 1, Wien, 97–189.
• Manning, W. H. (1985). Catalogue of the Romano–British Iron Tool Fittings and Weapons in the British Museum. British Museum Publications.
• Mimaroğlu, S. (2016). Myndos Asar Adası Geç Antik Dönem Kandilleri. D. Şahin (Ed.), Myndos Kazı ve Araştırmaları.
• Oransay, B. S. A. (2006). Arykanda Antik Kentinde 1971–2002 Kazı Sezonları Ele Geçen Madeni Buluntular ve Madencilik Faaliyetleri [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Özcan, Ö. H. (2024). Kissebükü Geç Antik Çağ Kenti Kazıları: 2022 Çalışmaları. Kazı ve Yüzey Araştırmaları Toplantısı, 43/ 5, 295- 209.
• Öztaşkın, M. (2015). Stratonikeia Bizas Dönemi Cam Buluntuları. Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları I, İstanbul.
• Pulak, C. M. ve Towensend, R. F. (1987). The Hellenistic shipwreck at Serce Limani, Turkey: preliminary report. American Journal of Archaeology 91(1), 31- 44.
• Russel, J. (1982). Byzantine Instrumenta Domestica from Anemurium: The Significance of Context. R. L. Hohlfelder (Ed.), City, Town and Countryside in the Early Byzantine Era (s. 133–154). New York.
• Robinson, D. M. (1941). Excavations at Olynthus, Vol. X, Metal and Minor Miscellaneous Finds. Oxford University Press.
• Sezgin, T. (2012). Stratonikeia’dan Bir Kantar. B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia’dan Lagina’ya, Ahmet Adil Tırpan Armağanı, (s. 543- 551) içinde. İstanbul.
• Schwarzer, H. (2009). Spatantike, Byzantinische und Islamische Glasfunde aus Pergamon. Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean. İzmir, 85-109.
• Stiebel, G. D. (2011). Metal Finds from The Temple Mount Excavations. Ed. E. Mazar. The Temple Mount Excavations in Jerusalem, 1968–1978 Directed by Benjamin Mazar, Final Reports, Vol. IV, The Tenth Legion in Aelia Capitolina, QEDEM 52, Jerusalem, 229–233.
• Şahin, F. (2018). Patara Metal Buluntuları. İstanbul.
• Raubitschek, I. K. (1998). The Metal Objects (2952- 1989). Isthmia VII (Princeton, NJ).
• Ruggieri, V. ve Giordano, F. (1996). Una citta bizantina sul sito cario di Alakışla. Rappor- to preliminare. Orientalia Christiana Periodica, 62, 53- 88.
• Ruggieri, V. (2003). Il Golfo di Keramos: dal tardo-antico al medioevo bizantino. Soveria Mannelli (Catanzaro).
• Ruggieri, V. ve Zäh, A. (2016). Visiting the Byzantine Wall Painting in Turkey. Valore.
• Saldern, A. V. (1980). Ancient and Byzantine Glass from Sardis. Londra.
• Stern, E. M. (1985). Ancient and Medieval Glass from the Necropolis Church at Anemurium. Annales de l’Association Internationale pour l’ Histoire du Verre, Liège, 9, 5–63.
• Uğuz, H. (2021). Pisidia Antiokheia Cam Esereleri (1980- 2020) Arası kazı Buluntuları [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi].
• Weiβ, P. (2001).Schnellwaage. DNP, 11, 200-204.
• Waldbaum, J. C. (1983). Metalwork from Sardis. Harvard University Press.