İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin İnsan Haklari, Yurttaşlik ve Demokrasi Dersine İlişkin Görüşleri

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 17, 31.12.2017

Sibel Oğuz Haçat F. Betül Demir

Öz

Bu araştırmada, İnsan Hakları Yurttaşlık ve Demokrasi [İHYD] dersinin 4. sınıf öğrencilerinin nasıl ifade ettiğine, insan haklarına, çocuk haklarına, derste verilmesi gereken konulara ve kavramlara, değerlere dair görüşlerini belirlemek amacıyla görüşlerini ortaya koymaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilirlik durum örneklemesi yöntemiyle seçilen Kastamonu iline bağlı merkez köy ilköğretim okulunda öğrenim görmekte olan on sekiz dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Verilerin elde edilmesinde, açık uçlu görüşme formu hazırlanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırmanın veri analizi sonucunda öğrencilerin hak, özgürlük ve sorumluluk yönünden çocuk olmanın ayrıcalıklarını keşfetmekte ve değerler hakkında bilgiler edinmektedirler. İHYD dersini aldıktan sonra düşüncelerinde değişmeler yaşadıklarını aynı zamanda soyut olan düşüncelerini somutlaştırabildiklerini, ders kitabının daha etkili şekilde olmasını ve ders hakkındaki görüşlerinin olumlu şekilde olduğunu ortaya koymaktadır. Adalet ve eşitlik gibi değerlerin öğrencilerin ayırt etmekte zorlandıklarını; tanımdan ziyade örneklerle somutlaştırarak anlamlandırdıkları görülmektedir. Bu sonuçlardan yola çıkılarak öğrenciler tarafından insan hakları eğitiminin hedefine ulaşmış olduğu görülmektedir. İHYD eğitiminin bir sınıfta işlenen bir ders olarak değil, okul kültürü ve toplum içerisinde de uygulanan, gerekli etkinlikler hazırlanacak şekilde ve dersin tam olarak kazandırılması için tüm derslerle ilişkilendirilecek etkinlikler yapılabileceği kapsamında önerilerde bulunabilir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, yurttaşlık, demokrasi, ilkokul dördüncü sınıf

Kaynakça

• Aydeniz, D. (2010). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinin insan hakları ve demokrasi eğitimdeki işlevselliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Sakarya.
• Bağlı, M. T. (2013). Ara-disiplin olarak vatandaşlık ve insan hakları eğitimi: İlköğretim öğrencilerinin insan haklarına ilişkin görüşleri, Eğitim ve Bilim, 38(169). 296-309.
• Balbağ, N. L., Gürdoğan Bayır, Ö ve Ersoy, A. F.. (2017). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersini Öğretmenler ve Öğrenciler Nasıl Algılıyor?,Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241.
• Dolanbay, H. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenliği programında öğrenim gören öğretmen adaylarının insan hakları ve demokrasi dersinin işlenişine ilişkin görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Er, H. Ünal, F. ve Özmen, C. (2013). 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinin 4.sınıfa alınmasına ilişkin görüşler üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(8), s. 179-196.
• Ersoy, A. F. ve Öztürk, F. (2015). Bir vatandaşlık değeri olarak yurtseverlik: sosyal bilgiler öğretmen adaylarının algısı. İlköğretim Online, 14(3), 974–992.
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. Sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),17(3), 641-660.
• Güven, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde vatandaşlık eğitimi ve vatandaşlık eğitiminde modeller, R. Turan,
• A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-II, (36-58), Ankara: Pegem A.
• Gözütok, F. D. (2003). Hukuk İlintili Yurttaşlık Eğitimi, Türkiye Barolar Birliği Yayınları. [http://www.hukukforum.com] adresinden 25.02.2017 tarihinde erişildi.
• Hürfikir, Y. (2004). İlköğretim 2. kademe sosyal bilgiler derslerinin demokrasi eğitimindekimyeri: Öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi, Ankara, Pegem Akademi.
• Kaçar, H. ve Kaçar, M. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğretmenlerinin dördüncü sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri, Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(8), 182- 196.
• Kuş, Z. (2013). Politik okuryazarlık ve aktif vatandaşlık, E. Gençtürk ve K. Karatekin (Ed.), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar, (208-229), Ankara: Pegem A.
• Lohrenscheit, C. (2002). International approaches in human rights education. International Review of Education, 48(3-4), 173-185.
• MEB, (2015). İlköğretim insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi 4.sınıf öğretim programı ve kılavuzu, Ankara:MEB. [http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=245] adresinden 23.03.2017 tarihinde erişildi.
• Merey, Z. Karatekin, K. ve Kuş, Z. (2012). İlköğretimde Vatandaşlık Eğitimi: Karşılaştırmalı Kuramsal Bir Çalışma, GEFAD / GUJGEF 32(3): 795-821.
• Oğuşgil, V. A. (2008). Bir Avrupa Birliği değeri olarak ilköğretim okullarında insan hakları eğitimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oğuz, S. (2013). Hukuk okuryazarlığı, , E. Gençtürk ve K. Karatekin(Ed.), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar, (160- 177), Ankara: Pegem A.
• Öztürk, M., Palancı, M. (2015). Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi: Kavramsal Çerçeve, M. Öztürk, A. Saydam ve M. Palancı (Ed.), Demokrasi, yurttaşlık ve insan hakları eğitimi- İlkokul 4.sınıf için etkinlik örnekleri, (1-19), Kayseri: Orka Matbaa.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Bütün, M. ve Demir, S.B. (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Sağlam, H. İ., Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 207–217.
• TTK, (2015). İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersi programı. [http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=245] adresinden 18.03.2017 tarihinde erişildi.
• Ulusoy, K. ve Erkuş B. (2015). Sosyal bilgiler dördüncü sınıf ders programlarındaki tarih konuları ile ilgili kavramlara ilişkin öğrenci algıları, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 147-158.
• Ulusoy, K. ve Erkuş B. (2016). İlkokul 4. Sınıfta “İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin okutulmasına ilişkin sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(24), 1308– 9196.
• Üste, R. B. (2007). İnsan hakları eğitimi ve ilköğretimdeki önemi. Ege Akademik Bakış Dergisi 7(1), 295– 310.
• Yalçınoğlu, P. (2011).Kelimelerin uçmasını sağlamak: Görüşme yoluyla anlamak, (Çev. A. Ersoy, P. Yalçınoğlu), Nitel araştırmaya giriş (140-189). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2013). İlköğretim öğrencilerinin vatandaşlık eğitimi ile ilgili temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1),453-463.
• Zohar, J. E. (2015). Avrupa’da Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi: Neler Öneriliyor ve Nasıl Uygulanıyor?,
• M. Öztürk, A. Saydam ve M. Palancı (Ed.), Demokrasi, yurttaşlık ve insan hakları eğitimi- İlkokul 4.sınıf için etkinlik örnekleri, (51-57), Kayseri: Orka Matbaa.