Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoçeşitlilik Okuryazarlıklarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 398 - 412, 31.12.2020

Seda Çavuş-güngören , Gülcan Özdemir

Öz

Bu çalışmanın amacı; fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitlilik okuryazarlıklarının incelenmesidir. Çalışmaya fen bilgisi öğretmenliği programının üçüncü sınıfında yer alan 31 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırma çevre bilimi dersi kapsamında; büyük ve küçük sınıf tartışmaları, gözlem yapma, altı şapka uygulaması etkinliklerini içeren aktif bir öğrenme ortamı sağlanarak gerçekleştirilmiş ve toplam üç hafta sürmüştür. Açıklayıcı karma araştırma desenine göre tasarlanan araştırmada hem nitel hem de nicel veriler toplanmıştır. Nitel veriler biyoçeşitlilik konusunda hazırlanan açık uçlu sorular ve kavram haritası ile elde edilirken, nicel veriler Gürbüz ve arkadaşları (2013) tarafından geliştirilen biyoçeşitlilik okuryazarlığı ölçeği ön test, son test uygulamasıyla elde edilmiştir. Nitel verilerin analizinde içerik analizi, nicel verilerin analizinde bağımlı gruplar için Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre öğretmen adayları biyoçeşitliliğin yok olma nedenlerini; atıklar, kirlilik, eğitimsizlik, doğal afetler, tarım uygulamaları, doğal ve beşeri faktörler gibi nedenlerden kaynaklandığını ifade etmişlerdir. Biyoçeşitliliğin korunması için; yasaklar, eğitim verilmesi, atık kullanımın kısıtlanması, korumaya yönelik önlemler alınması gibi çeşitli önlemler yoluyla yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Biyoçeşitlilik okuryazarlığı ölçeğine ait veriler incelendiğinde ise öğretmen adaylarının biyoçeşitlilik konusunda okuryazarlıklarının yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyoçeşitlilik, biyoçeşitlilik okuryazarlığı, çevre eğitimi, fen bilgisi öğretmen adayı

Teşekkür

Bu çalışma 24-27.04.2017 tarihlerinde düzenlenen VII. International Congress on Research in Education isimli kongrede sözlü bildiri olarak sunulmuş ve özetler kitabında yer almıştır.

Kaynakça

• Baki, A. & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42),001-021.
• Bastı, K., Doğan, N., Bahar, M. & Nartgun, Z. (2011). İlköğretim 4, 5 ve 6. Sınıf öğrencilerinin biyoçeşitlilik konusunda farkındalıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Bolu ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 239-256.
• Beycioğlu, K., & Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 191-223.
• Bullock, C. H. (2017). Nature’s values: from ıntrinsic to ınstrumental a review of values and Valuation methodologies in the context of ecosystem services and natural capital.
• National Economic & Social Council (10). 29.05.2020 tarihinde https://www.eesc.europa.eu/ceslink/sites/default/files/document-file-uploads/research_series_paper_10_cbullock_naturesvalue.pdf adresinden erişildi.
• Crisci, J.V., Katinas, L., McInerney, J.D. & Apodaca, M.J. (2014). Taking biodiversity to school: systematics, evolutionary biology, and the nature of science. Systematic Botany, 39, 677-680.
• Darçın, E. S., Atıcı, T., Sarıkaya, S., & Katırcıoğlu, H. (2006, 7-9 Eylül). Biyoloji öğretmen adaylarının biyolojik çeşitliliği algılama düzeylerinin tespit edilmesi, VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunuldu, Ankara.
• Derman, M., Çakmak, M., Yaşar, M. D., Kızılaslan, A. & Gürbüz, H. (2013). Biyoçeşitlilik konusunda yapılan çalışmalar ve öğretim programlarında biyoçeşitliliğin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2 (3), 57-66.
• Derman, M., Çakmak, M., & Gürbüz, H. (2012). Investıgatıon of preservıce teachers’ bıodıversıty lıteracy. International Journal of Social Science, 5(7), p. 279-289.
• Dikmenli, M. (2010). Biology student teachers’ conceptual frameworks regarding biodiversity. Education, 130(3), 479–489.
• Gürbüz, H., Derman, M. & Çakmak, M. (2013). Biyoçeşitlilik okuryazarlığı ölçeği: Geliştirme, geçerlik ve güvenirliği. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 77-91.
• İnce, Z. (2015). Ortaöğretim coğrafya dersi 10.sınıf müfredatının yaşadığımız çevreyi tanımaya katkısının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (31), 330-344.
• Lindemann-Matthies, P., & Bose, E. (2008). How many species are there? Public understanding and awareness of biodiversity in Switzerland. Hum. Ecol., 36 (5), 731-742, 10.1007/s10745-008-9194-1
• Monvises, A., Ruenwongsa, P., Panijpan, B., & Sriwattanarothai, N. (2011). Promoting student understanding of genetics and biodiversity by using ınquiry-based and hands-on learning unit with an emphasis on guided ınquiry. International Journal of Learning, 17(12), 227–244. https://doi.org/10.18848/1447-9494/CGP/v17i12/47396
• Moss, A., Jensen, E. & Gusset, M. (2014). Evaluating the contribution of zoos and aquariums to Aichi Biodiversity Target 1. Conservation Biology, 29(2), 537–544.
• Novak, J. D., & Gowin, D. B. (1984). Learning to learn. Cambridge: Cambridge University Press
• Nuraeni, H., Rustaman, N. Y., & Hidayat, T. (2016). Teachers’ understanding of biodiversity, conservation, and hotspots biodiversity concepts. 1st International Conference of Mathematics and Science Education - Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), 57, 252-256.
• Özdemir. O. (2016). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem.
• Seçkin Kurumlu, M. (2008). Biyoçeşitliliğimizi koruyabiliyor muyuz: önemi ve koruma stratejileri üzerine biyoloji öğretmenlerinin yeterliliklerinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A. & Seferoğlu, S. S. (2012, 1-3 Şubat). Öğretmenlerin teknoloji kullanma durumlarını inceleyen araştırmalara bir bakış: Bir içerik analizi çalışması. Akademik Bilişim Konferansında sunuldu, Uşak Üniversitesi.
• Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 39, 307-320.
• Trombulak SC, Omland KS, Robinson JA, Lusk JL, Fleischner TL, Brown G, Domroese M (2004) Principles of conservation biology: recommended guidelines for conservation literacy from the educa- tion committee of the society for conservation biology. Conserv Biol 18,1180–1190
• Topçu, F. H. (2012). Biyolojik çeşitlilik sözleşmesi: müzakereden uygulamaya. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20(1), 57.
• Tuncer Teksöz, G., Boone, J.W., Yılmaz Tüzün, O. & Öztekin, C. (2014). An evaluation of the environmental literacy of preservice teachers in turkey through rasch analysis. Environmental Education Research, 20, 202-227.
• Turan, İ., Şimşek, Ü. & Aslan H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert-tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30),186-203.
• Uzun, N., Özsoy, S. ve Keleş, Ö. (2010). Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik kavramına yönelik görüşleri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (1), 85-91.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• WWF (1996). The development of a biodiversity literacy assessment ınstrument. report to the national environmental education training foundation. Washington-DC.
• WWF-Türkiye Raporu (2020). Doğanın yok oluşu ve pandemilerin yükselişi:İnsanların ve gezegenin sağlığını korumak. 1-22.
• Yin, Y., Vanides, J., Ruiz-Primo, M. A., Ayala, C. C., & Shavelson, R. J. (2005). Comparison of two concept-mapping techniques: Implications for scoring, interpretations, and use. Journal of Research in Science Teaching, 42(2), 166-184.
• Yüce Z. & Önel, A. (2015). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe ilişkin kavramsal ilişkilendirme düzeyleri. Abant İzzet Baysal Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 326-341.
• Zak, K. M., & B. H. Munson. (2008). An exploratory study of elementary preservice teachers’ understanding of ecology using concept maps. The Journal of Environmental Education 39 (3): 32–46.10.3200/JOEE.39.3.32-46