4. Sınıf Sosyal Bilgiler Programı Öğrenme Alanlarında Yer Alan Coğrafya Konularının Öğretilmesinde Karşılaşılan Sorunlar Hakkında Öğretmen Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 104 - 113, 31.05.2021

Mükremin Ceylan Asım Çoban

Öz

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokullarda okutulan derslerden bir tanesi de sosyal bilgiler dersidir.4. sınıf sosyal bilgiler dersi programı 7 farklı öğrenme alanından oluşmakta bu öğrenme alanları; Herkesin Bir Kimliği Var, Geçmişimi Öğreniyorum, Yaşadığımız Yer, İyi ki Var, Üretimden Tüketime, İnsanlar ve Yönetim, Uzaktaki Arkadaşlarım. Bu öğrenme alanındaki konuları öğretirken bazı sorunlarla karşılaşabiliyoruz. Araştırmamızdaki amacımız 4. sınıf sosyal bilgiler de coğrafya öğretiminde karşılaşılan sorunları saptayıp, sorunları çözmek adına neler yapılabileceğini belirlemek ve sonuç olarak da 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde ki öğrenci başarısını artırmaktır. Bu amaç doğrultusunda 4. sınıf sosyal bilgiler programı öğrenme alanlarında yer alan coğrafya konularının öğretilmesinde karşılaşılan sorunlar hakkında öğretmen görüşleri nelerdir? Sorusunun cevabı arandığı bu araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması desenine uygun olarak amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örneklemiyle 2020-2021 eğitim öğretim yılı birinci döneminde Bitlis ili Ahlat ilçesi ve köylerindeki 4. sınıf okutan 10 tane sınıf öğretmeniyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla veriler toplanmış olup, veriler betimsel analiz ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda 4. Sınıf ders kitabının ağır olduğu, köy okullarında materyal eksikliği yaşandığı, köy okullarındaki velilerin daha az ilgili olduğu ve uzaktan eğitimin verimli olmadığı sonuçlarına ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

4.sınıf öğrencileri, Sosyal Bilgiler, Coğrafya

Teşekkür

Kolaylıklar diliyorum.

Kaynakça

• Akengin, H., Şahin, C. T., Kaya, B., Bengiç, G., & Sargın, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bazı genel coğrafya konuları ve bunların öğretimi ile ilgili öz-yeterlik algıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 78-97.
• Akınoğlu, O. & Bakır, S. A. (2003). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularını öğrenmeleriyle ilgili durum analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 83-106.
• Alkış, S. (2005). İlköğretim birinci kademe sosyal bilgiler ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili kavramların belirlenmesi (2004 programına göre). Marmara Coğrafya Dergisi, 11, 83-92.
• Barth, L. J. & Demirtaş, A. (1997). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: YÖK-Dünya Bankası.
• Başıbüyük, A. & Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler coğrafya konularında çalışma yaprağı ve dilsiz harita kullanımının öğrenci motivasyon ve başarısı üzerine etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 29-38.
• Bayır, G. Ö. (2016). Nitelikli toplumları oluşturmada sosyal bilgiler dersinin rolü: sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri.Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI) Cilt 7, Sayı 4, Ekim 2016: 493-520
• Bitlisli, N. (2014). 6. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesinde geçen coğrafî kavramları algılama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Bayburt örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Brooks, C., Butt, G., & Fargher, M. (2017). Introduction: Why is it timely to (Re) consider what makes geographical thinking powerful? İçinde; The Power of Geographical Thinking. Springer, Switzerland.
• Catling, S. (2001). İlköğretimde coğrafya önemlidir! Seçil Şenyurt (Çeviri). Coğrafya Eğitimi Dergisi, 1(1), 29-36.
• Creswell, J. W. (2002). Research design: qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Second edition. SAGE Publications, International Educational and Professional Publisher. Thousand Oaks London, New Delhi.
• Demircioğlu, İ. H. (2004). Tarih ve coğrafya öğretmenlerinin sosyal bilimler öğretiminin amaçlarına yönelik görüşleri (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği). Bilig, 31, 71-84.
• Demirkaya, H. & Arıbaş, K. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği üçüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 179-187.
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (1994). Introduction: entering the field of qualitative research. In Denzin N.K. & Lincoln, Y.S. (eds.). Handbook of Qualitative Research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Değirmenci, Y. (2019). 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4): 3286-3305.
• Doğanay, H. (1999). Coğrafyaya giriş. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Geçit, Y. & Beldağ, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya alanına yönelik öz-yeterlik seviyelerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Rize ili örneği). NWSA-Education Sciences, 9(4), 353-363.
• Kadıoğlu, Y. (2008). Sosyal bilgiler öğretmenliği birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya derslerindeki ilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Marmara Coğrafya Dergisi, 17, 185-195.
• Karabulut, E. (2002). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında coğrafya öğretim programları. Coğrafya Kurultayı. Ankara: Gazi Üniversitesi. ss. 39-42.
• Kayalı, H. (2000). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde başarıyı etkileyen faktörler. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 183-194.
• Kayalı, H. (2004). İlköğretim okullarında 6. sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğrenilmesi ve öğretilmesinde etkili olan faktörler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20, 101-114.
• Kızılçaoğlu, A. (2006). İlköğretimin birinci kademesinde coğrafya eğitimi ve öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 14, 81-106.
• Kızılçaoğlu, A. & Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, 93-108. Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. New York: Sage.
• MEB. (2004). Sosyal bilgiler 4.-5. sınıf programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/modules.php? name=Downloads&d_op=viewdownload&cid=74&min=20&orderby=titleA&show=10 adresinden 25.06.2014 tarihinde edinilmiştir.
• MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özel, A. & Başoğlu, M. (2007). Sosyal bilgiler öğretmen adayları ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya dersleriyle ilgili görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 15, 229-240.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Pınar, A. & Akdağ, H. (2012). Social studies teacher trainees’ comprehension level of climate, wind, temperature, precipitation, erosion, ecology and map concepts. Elementary Education Online, 11(2), 530-542.
• Şahin, K. (2003). İlk ve ortaöğretimde coğrafya müfredat programlarının geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1). 81-92.
• Sever, R. & Koçoğlu, E. (2013). Sosyal bilgeler ders kitaplarındaki coğrafya konularına ilişkin sosyal bilgeler öğretmenlerinin görüşleri(Diyarbakır merkez Dicle örneği). Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 17-34.
• Shamsi, N. (2004). Modern teaching of social studies. New Delhi: Anmol Publications.
• Sözcü, U. Oğuz, S., & Aydınözü, D. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya konularının öğretimine ilişkin öz yeterlikleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 155-178.
• Ulusoy, K. & Gülüm, K. (2009). Sosyal bilgeler dersinde tarih ve coğrafya konuları işlenirken öğretmenlerin materyal kullanma durumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 85-99.
• Ünlü, M. (2001). İlköğretim okullarında coğrafya eğitim ve öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 31-48.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. 11. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (1994). Case study research: design and methods (2nd ed.). Newbury Park, CA: Sage Publications