Özel Yetenekli Öğrencilerin Tarih Dersine İlişkin Algı Düzeylerinin Metaforlarla İncelenmesi (BİLSEM Örneği)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 400 - 414, 31.12.2021

Şükrü Su

Öz

Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin tarih dersine ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın örneklemini Kaman Bilim ve Sanat Merkezi ve Van Yusuf Gökçenay Bilim ve Sanat Merkezi’nde öğrenimine devam eden (11-18) yaş aralığındaki Bireysel Yetenekleri Fark Ettirme (BYF), Özel Yetenekleri Geliştirme (ÖYG), Proje Üretimi ve Yönetimi gurubu toplam 78 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgu bilim) yöntemi kullanılarak gerekli verilere ulaşılmış daha sonra veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın verileri, öğrencilerin tarih dersine ilişkin algılarını ortaya çıkarmak için geliştirilen “Tarih dersi… gibidir/benzemektedir; çünkü…” form ile elde edilmiştir. Bulgulara göre öğrencilerin tarih dersine ilişkin 48 farklı metafor ürettikleri görülmüştür. Tarih dersine yönelik öğrencilerin en fazla geliştirdikleri metaforlar; “Kitap” (f:7), “Çınar ağacı” (f:5), “Ezberleme” (f:4), “Zaman” (f:4), “Müze” (f:4), “Geçmiş” (f:3), “Su” (f:2), “Babaanne” (f:2), “Mağara” (f:2), “Filiz” (f:2), ve “Yapboz” (f:1) şeklinde sıralanmaktadır. Üretilen 48 adet metafor benzer özelliklerine göre 6 farklı kategoride toplanmıştır. Kategoriler ise sıklık olarak “Geçmişin aynası olarak tarih” (30,76), “Kıssadan hisse alınacak tarih” (21,79),“Değişim ve süreklilik bağlamında tarih” (15,38), “Geçmişten geleceğe uzanan köprü olarak tarih” (19,51), “Rehber ve yol gösterici olarak tarih” (11,53) ve “Sıkıcı bir ders olarak tarih” (11,53) şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Tarih Dersi, Metafor, Bilim ve Sanat Merkezi, Özel Yetenekli Öğrenci

Kaynakça

• Akdeniz, A. ve Çarıkçı, E. (2017). Konservatuvar öğrencilerinin ‘sanat eğitimi’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 59-85.
• Akkaya, E. (2012), Ortaöğretim öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Altun, A. (2014). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin algılarının yörüngesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Aslan, G. ve Büyükalan Filiz, S. (2018). Pedagojik formasyon öğrencilerinin felsefeye ilişkin metafor algıları. Electronic Turkish Studies, 13(10), 773-786.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi (KUYEB), 10(3), 1313-1322.
• Baykoç Dönmez, N. (2011). Üstün ve özel yetenekli çocuklar ve eğitimleri. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim (s.285-305.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayın.
• Boran, A.İ. ve Aslaner, R. (2008). Bilim ve Sanat Merkezlerinde matematik öğretiminde probleme dayalı öğrenme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 15–32.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Clark, B. (2015). Growing up gifted. (Çev). Kaya, F. ve Ogurlu, Ü., Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çamurlu A. (2001). Üstün veya Özel Yetenekli Çocuklar ve Bilim ve Sanat Merkezleri. Eğitim Dergisi, Sayı: 1.
• Çapan, E. B. (2010). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilere ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (12), 140-154.
• Dönmez, C. ve Yeşilbursa, C.C. (2014). Ortaokul öğrencilerinin tarih algısı. GEFAD / GUJGEF 34(3): 415-436.
• Dönmez, N. (2004). Bilim Sanat Merkezleri’nin kuruluşu ve işleyişinde yapılması gereken düzenlemeler, Yer aldığı eser A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, ve M. R. Şirin, Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Eker, A. (2020). Özel yetenekli öğrencilerin öğretmenlerinin mesleki yeterliklerini artırmaya yönelik geliştirilen öğretmen eğitimi programının etkililiği, (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Kaya, R. ve Güven, A. (2012). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde tarih konularının işlenişi ve tarihin değeri ile ilgili görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 675-691.
• Kelleci, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının iklim kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Giresun.
• Kirk, S., A. ve Gallagher, J. (1989). Educating exceptional children, USA: Haughton Mifflin Company.
• Koçoğlu, E. (2018). Türkiye'de sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “siyaset kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 23(40), 1-20.
• Levent, F. (2011). Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik görüş ve politikaların incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• MEB. (2016). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. Tebliğler Dergisi, 2710.
• MEB. (2013). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Üstün Yetenekli Bireyler Strateji ve Uygulama Planı 2013-2017, Ankara.
• Mertol, H., Doğdu, M. ve Yılar, B. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin metaforik algıları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi 1(3), 176-183.
• Ocak, G., Yazıcı, S., Kısa, Y. & Dönmez, L. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin hikâyelerle işlenen sosyal bilgiler öğretimine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Manisa il merkezi örneği). Sosyal Bilimler Dergisi, XIV (2), 147-170.
• Özsoy, Y. (2014). Bilim ve Sanat Merkezi öğrenci, öğretmen ve velilerinin üstün yetenekli öğrenci kavramına ilişkin metaforları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 74-87.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Safran, M. ve Şimşek, A. (2009). Farklı sosyo-ekonomik çevrelerin ilköğretim okullarında okuyan öğrencilerin tarih, tarih öğretimi ve tarihsel zaman kavramına ilişkin görüşleri. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (7-9 Ekim, Ortaokul Öğrencilerinin Tarih Algısı 434 2009)’de sunulmuş bildiri. İstanbul.
• Satmaz İ. (2016). Üstün yetenekli öğrencilerin BİLSEM ve matematik kavramına ait metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Sisk, D. (1987). Creative teaching of the gifted. Mc Graw Hill Book Company: New York, Çev. Nuray Tarhan. Ankara: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kütüphanesi.
• Su, Ş., Sağlam, A. ve Mutlu, Y. (2017). Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerinin “bilsem” ve “okul” kavramlarına ilişkin algı düzeylerinin metaforlarla karşılaştırılması. Journal of Gifted Education and Creativity, 4 (3), 91-108.
• Şahin, B. (2013). Öğretmen adaylarının “matematik öğretmeni”, “matematik” ve “matematik dersi” kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforik algılar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 313-321.
• Tetik, T. (2020). Özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin yazma becerilerinin desteklenmesinde dijital öyküleme etkinlikleri: Eylem araştırması, (Yayımlanmamış doktora tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Türk Dil Kurumu. (2009). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Ulusoy, K. ve Erkuş, B. (2015). Sosyal bilgiler dördüncü sınıf ders programındaki tarih konuları ile ilgili kavramlara ilişkin öğrenci algıları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 147-158.
• Uzun, M. (2004). Üstün veya özel yetenekli çocukların eğitiminde yeni bir model: bilim ve sanat merkezleri. Üstün veya Özel Yetenekli Öğrencilerin Eğitimi Paneli, 3–4 Mayıs İzmir, 22–28.
• Uzun, A. (2006). Üstün veya özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• VanTassel-Baska, J. & Stambaugh, T. (2008). Curriculum and instructional considerations in programs for the gifted. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children: Psychoeducational theory, research, and best practices (pp. 347-365). Springer Science & Business Media.
• Yalçınkaya, E. (2013). 8th Grade students’ metaphors for the concept of history. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 51, 273-290.
• Yılar, M.B. ve Tanrıkulu, P. (2021). Eğitim fakültesi öğrencilerinin iletişim kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 71-97.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. Ve Koca, F. (2012). Tarihsel empati üzerine nitel bir araştırma: tarih öğretmenlerinin algı, görüş ve deneyimlerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 855-879.
• Yurteri, E. & Mertol, H. (2018). Özel yetenekli öğrencilerin coğrafya derslerinde bir farklılaştırma örneği olarak resfebenin kullanımı. Kırşehir Ahi Evran Sağlık Bilimleri Dergisi, II (1), 37-49.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.58d3e6a14f0039.31943843. Erişim Tarihi: 24/12/2017, 20:44.
• http://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-yeteneklerin-gelistirilmesi-grup-baskanligi/icerik/111#prettyPhoto/1/ Erişim Tarihi: 21/07/2018, 09:49.