Psikolojik Danışmanlar ve Rehber Öğretmenlerin Krize Müdahale Deneyimlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 268 - 282, 31.12.2022

Mesut Çetiner , Tahsin İlhan

Öz

Bu araştırmada Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokul, ortaokul ve lise kademesindeki okullar ile rehberlik ve araştırma merkezinde görev yapmakta olan psikolojik danışmanlar ve rehberlik öğretmenlerinin krize müdahale deneyimlerinin incelemesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel desende fenomenolojik yöntemle gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar Orta Karadeniz bölgesinde görev yapmakta olan 21 psikolojik danışman ve 4 rehberlik öğretmeninden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında kişisel bilgilerin ve krize müdahale deneyimlerine yönelik açık uçlu soruların yer aldığı 10 soruluk yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Gerçekleştirilen yüz yüze görüşmeler katılımcıların yazılı izinleri ile ses kayıt cihazına kaydedilmiştir. Sonraki aşamada bu ses kayıtları bilgisayar ortamında deşifre edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucunda toplamda 5 tema ve bu temalara bağlı olarak 14 alt temaya ulaşılmıştır. Bulgular, kriz durumlarının kurum türüne göre farklılaştığını göstermiştir. Katılımcıların kendilerini daha çok hizmet içi eğitimlerle geliştirmeye çalıştıkları fakat krize müdahale konusunda eksiklik hissettikleri sonucuna ulaşılmıştır. En çok ihtiyaç duyulan eğitim durumunun yas krizine yönelik olduğu anlaşılmıştır. Katılımcıların kendilerini en başarılı hissettikleri kriz durumunun ise ihmal ve istismar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışmanlık, Rehberlik öğretmeni, Kriz, Krize müdahale, Kriz danışmanlığı

Kaynakça

• Adamson, A. D. ve Peacock, G. G. (2007). Crisis response in the public schools: A survey of school psychologists experiences and perceptions. Psychology in the Schools, 44(8), 749-694.
• Akman, Y. ve Gündoğdu, M. (2002). Türkiye-Marmara Depremi Sonrası Gerçekleştirilen Psikolojik Destek Çalışmaları. Qafqaz Üniversitesi Dergisi, 1(9), 1-7.
• Aktaş, A.M. (2003). Kriz durumlarında sosyal hizmet müdahalesi. Kriz Dergisi, 11, 3, 37–44.
• A.Ü. Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Araştırma Merkezi Ekibi (1993). Rehber Öğretmenleri Bilgilendirme Sempozyumu: Değerlendirme. Kriz Dergisi, 1, 3, 166–167.
• Azizoğlu, S , Hovardaoğlu, S . (1995). Krize müdahale merkezine başvuran ve başvurmayan bireylerin yaşam olaylarının karşılaştırması. Kriz Dergisi 3 (1), 232-236. DOI: 10.1501/Kriz_0000000108
• Bischof, N. L. (2006). School psyclology and crisis intervention: A survey of school psychologists involvement and training. Indiana University of Pennsylvania.
• Brock, S. E. (2002). Crisis theory: A foundation for the comprehensive crisis prevention and intervention team. In S. E. Brock, P. J. Lazarus, ve S. R. Jimerson (Eds.), Best practices in school crisis prevention and intervention (pp 5–18) Bedhesta MD: National Assocation of School Psyhologists.
• Boyd-Webb, N. (2007). Play therapy with children in crisis. New York: The Guilford Press.
• Caplan, G. (1964). Principles of preventive psychiatry. New York: Basic Books.
• Coke-Weatherly A. (2004). A Survey of Crisis Intervention Training of Mental Health Professionals and Institutions of Higher Learning. Memphis: The University of Memphis.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Çev. Ed. Bütün M. ve Demir, S. B. Ankara: Siyasal Kitapevi
• Demirli-Yıldız, A., Sevil-Gülen, Ö. ve Erdur-Baker, Ö. (2018). Kriz, kriz tepkileri ve kriz danışmanlığı. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Ed.), Kriz danışmanlığı içinde (s. 3-27). Ankara: Pegem Akademi.
• Dokuz Eylül Üniversitesi (t.y). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık anabilim dalı dersler. http://debis.deu.edu.tr/DEUWeb/Icerik/Icerik.php?KOD=7094 adresinden alınmıştır.
• Donovan, H. (1995). The P.L.A.C.E. Crisis Intervention Model: Emotional First-Aid. Guides - Non-Classroom. Kaynak: Eric-Ebsco.
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
• Gaziosmanpaşa Üniversitesi (2017). PDR lisans programı ders içeriği. https://egitim.gop.edu.tr/depo/menuler/birim_10996/baglantilar_resimli_232/1932894/html_icerik/files/pdr%20ders%20i%C3%A7eri%C4%9Fi%202016-2017.docx adresinden alınmıştır.
• Gökalp, G. ve Yalçınkaya, A.U. (2018). Okullarda kriz ve karar verme. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Ed.), Kriz danışmanlığı içinde (s. 111-136). Ankara: Pegem Akademi.
• Güçlü, N. (2004). Öğretmenlik mesleğine başlarken yeni öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmeleri. Şule Erçetin (Ed.), İlk Günden Başöğretmenliğe içinde (s. 17 – 39). Ankara: Asil Dağıtım.
• Jaksec, C.M., Dedrick, R.F. ve Weinbberg, R. B. (2000). Classroom Teachers Ratings of the Acceptability of In-Class Crisis Intervention Services. Traumatology, 6, 1, 9–23.
• Janosik, E. H. (1986). Crisis counseling: A contemporary approach. Monterey, CA: Jones and Bartlett. Kanel, K. (2003). A guide to crisis intervention (2nd ed.). Fullerton, CA: Brooks/Cole.
• Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 427-460.
• Kaya, M. (2015). Lise öğrencilerinin yaşadıkları gelişimsel ve travmatik sorunlar: velilerin, öğretmenlerin ve öğrencilerin gözünden. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi. Malatya
• Kaufman, A. S. ve Kaufman, N. L. (2003). Essentials of crisis counselling and intervention. Cana-da: John Wiley ve Sons, Inc. Kaya, M., ve Yıldırım, (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6(2), 835-857.
• Lazzara, K. C. (1999). Crisis and the schools: A survey of current response. Ph.D. University of Kansas.
• Liou, Y. H. (2014). School crisis management a model of dynamic responsiveness to crisis life cycle. Educational Administration Quarterly 51(2), 247-289. doi: 10.1177/0013161X14532467.
• Maya, İ. (2014). Kamu ilkokullarında yöneticilerin sergiledikleri kriz yönetimi beceri düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 209-235.
• Mete-Otlu, B. (2011). Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin incelenmesi: İzmir il örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Meydan, B. (2010). Psikolojik Danışman Adaylarının İçerik Yansıtma ve Duygu Yansıtma Becerilerine İlişkin Yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Miller, A. K. ve Chandler, K. (2004). Violence in u. s. public schools. 2000 school survey on crime and safety. National Center of Education Statistics
• Milli Eğitim Bakanlığı (2002). Psikososyal müdahale hizmetleri genelgesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_10/08101631_psikososyalmdahalehizmetle rigenelgesi.pdf adresinden alınmıştır
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Psikososyal destek programı uygulama kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30111750_uygulama_kYlavuzu.pdf adresinden alınmıştır.
• Murphy, M.L. (2004). Crisis Intervention Training for Students in School Counselor Preparation Programs. Florida: University of Florida.
• Myer, R.A. (2001). Assessment for crisis intervention: A triage assessment model. CA: Brooks/Cole.
• Palmisano, V. B. (2007). A phenomenological exploration of crisis ›ntervention counseling as experienced bu school counselor. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. University of NewYork at Buffalo.
• Sayıl, I. (1992). Olağanüstü koşullarda krize müdahalenin yeri ve önemi. Kriz Dergisi, 1, 1, 4–7.
• Seeger, M. W. (2002). Chaos and crisis: Propositions for a general theory of crisis communication. Pubic Relations Review, 28(4), 329-337
• Sözer, Y. (1992). Psikiyatride kriz kavramı ve krize müdahale. Kriz Dergisi, 1, 1, 8-12. Şenelmiş, H. (2006). Ankara üniversitesi kriz merkezine başvuran yaş olguları üzerine bir çalışma. Kriz Dergisi, 14 (1) , 1-20 . DOI: 10.1501/
• Tabasso, E.F. (2001). Crisis intervention: A needs assessment for school psychologists. Yayımlanmamış doktora tezi. Temple University, Philadelphia.
• Yıldız-Önal, Y. ve Köseoğlu, S. A. (2021). Psikolojik danışmanların yas danışmanlığına ilişkin değerlendirmeleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 592-604.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu [YÖK]. (t.y). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı. Ankara, [Online]: http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/Rehberlik_ve_Psikolojik_Danis anlik_Lisans_Programi.pdf adresinden alınmıştır.
• Wachter, C. A. (2006). Crisis in the schools: Crisis, crisis intervention, and school counselor burnout. ACES Research Grant. Association for Counselor Education and Supervision.
• Woolfolk Hoy, A. ve Burke Spero, R. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching. Teaching and Teacher Education. 21, 343–356.