3. Sanayi Devriminin Mesleki Teknik Eğitim Sistemleri Üzerinde Yarattığı Dönüşümler

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 354 - 370, 31.12.2022

Haluk İşler

Öz

1. Sanayi Devrimi, manüfaktür üretiminin yerine fabrika sistemini geçirmiş, üretim sistemlerinde köklü dönüşümler yaratmıştır. Bu dönüşümlere bağlı olarak, usta-kalfa-çırak yapılanması yerini yavaş yavaş kurumsal meslekî ve teknik eğitim-MTE sistemlerine bırakmıştır.
Taylorist yöntemlere dayanan Fordist sistem, 2. Sanayi Devrimi'nin temel dinamiklerini oluşturmuştur. 2. Sanayi Devrimi, MTE sistemlerini çok seviyeli ve çok çeşitli yapılara dönüştürmeye başlamıştır.
1970'li yıllarda Fordist sistemin krize girmesi nedeniyle, teknolojik gelişmelerin de katkısıyla "esnek üretim sistemleri" ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu süreç 3. Sanayi Devrimini başlatmıştır. Esnek üretim sistemleri nitelikli ve esnek işgücü talebini artırmıştır.
Bu çalışmada, 1. ve 2. Sanayi Devrimleri genel hatlarıyla ele alınmış, 3. Sanayi Devriminin iç dinamikleri ve VTE sistemleri üzerindeki etkileri ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sanayi Devrimi, Post Fordizm, Esnek Üretim, Mesleki ve Teknik Eğitim

Transformations Created by the Third Industrial Revolution on Vocational Technical Education Systems

Öz

The First Industrial Revolution replaced manufacture production with the factory system and created radical transformations in production systems. Depending on these transformations, the master-journeyman-apprentice structuring has gradually left its place to institutive vocational and technical education-VTE systems.
Fordist system, which is based on the Taylorist methods, formed the basic dynamics of the Second Industrial Revolution. The Second Industrial Revolution started to transform VTE systems into multi-level and diverse structures.
In the 1970s, due to crisis of the Fordist system, "flexible production systems" have come to the fore with the contribution of technological developments. This process led to the emergence of the Third Industrial Revolution. Flexible production systems have increased the demand for higher quality and flexible labor.
In this study, First and Second Industrial Revolutions have been discussed in general terms and the internal dynamics and the effects on the VTE systems of the Third Industrial Revolution have been put forth.

Anahtar Kelimeler

Industrial Revolution, Post Fordism, Flexible Production, Vocational and Technical Education

Kaynakça

• Algan, N. (1994). Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmelerinde (KOBİ) Etkinlik, Verimlilik ve Karlılık Açısından Bir Değerlendirme. Verimlilik Dergisi, Ankara: MPM Yayını, 1994/3. (An Evaluation in Terms of Efficiency, Productivity and Profitability in Small and Medium Sized Industrial Enterprises (SMEs). Journal of Productivity, Ankara: MPM Publication, 1994/3.)
• Ansal, H. (1996). İşgücünün Niteliği ve Eğitimde Yeterlilik-Teknolojik Gelişme Döneminde İşgücünün Niteliği. TMMOB 1995 Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı 1-2, Ankara: MMO Yayını, Yayın No: 186, Mart. (Quality of Workforce and Competence in Education - Quality of Workforce in the Period of Technological Development. TMMOB 1995 Industry Congress Proceedings Book 1-2, Ankara: MMO Publication, Publication No: 186 March.)
• Dyer, S. (1998). Flexibility Models: A Critical Analysis. International Journal of Manpower. MCB University Press, Vol. 9, No. 4, pp. 223-233, 0143-7720.
• Ercan, F. (1998). Eğitim ve Kapitalizm. İstanbul: Bilim Yayıncılık, 1. Baskı, Haziran. (Education and Capitalism. Istanbul: Bilim Publishing, First Edition, June.)
• Erdost, C. (1991). Teknoloji Üretiminin Çağdaş Özellikleri ve Teknoloji Üretiminde Devletin Rolü. TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 1991 Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: MMO Ya-yını, Yayın No: 148/1, Kasım. (Contemporary Features of Technology Production and the Role of the State in Technology Production. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers, 1991 Industry Congress Proceedings, Ankara. MMO Publication, Publication No: 148/1, November.)
• Göker, A. (1991). Mikroelektronik ve Buna Bağlı Teknolojilerin Kazandığı Olağanüstü Önem. TMMOB Makine Mühendisleri Odası 1991 Sanayi Kongresi, Elektronik Sanayi Sektör Raporu, Ankara: MMO Yayını. Yayın No: 149/4, Kasım. (The Extraordinary Importance Acquired by Microelectronics and Related Technologies. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers 1991 Industry Congress, Electronics Industry Sector Report, Ankara: MMO Publication. Publication No: 149/4, November.)
• Göker, A. (1991). Yeni Sanayileşen Ülkelerde Elektronik Sanayi: G. Kore, Tayvan, Brezilya, Hindistan ve Singapur Deneyimi. TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 1991 Sanayi Kongresi, Elektronik Sanayii Sektör Raporu, Ankara: MMO Yayını, Yayın No: 149-4, Kasım. (Electronics Industry in New Industrialized Countries: Experience of S. Korea, Taiwan, Brazil, India and Singapore. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers, 1991 Industry Congress, Electronics Industry Sector Report, Ankara. MMO Publication, Publication No: 149-4, November.)
• Gülsever, T. (1989). Teknolojik Gelişme Enformasyon Teknolojisi, Esnek Üretim ve Esnek Uzmanlaşma. TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 1989 Sanayi Kongresi Bildirileri I, Bursa: MMO Yayını, Yayın No: 134/1. (Technological Development Information Technology, Flexible Production and Flexible Specialization. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers, 1989 Industry Congress Proceedings I, Bursa: MMO Publication, Publication No: 134/1.)
• Griggs, H.E. and Hyland, P. (2003). Strategic Downsizing and Learning Organisations. Journal of European Industrial Training, Vol. 27, No. 2/3/4, pp. 177-09-0590, Publication date: 1 March 2003, ISSN: 03.
• İşler, H. (1997). Sanayileşme İle Mesleki Teknik Eğitim Politikaları İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Kamu Yönetimi Lisans Üstü Uzmanlık Programı, Ankara. (Relationship between Industrialization and Vocational Technical Education Policies. (Unpublished Master Thesis). Institute for Turkey and Middle East Public Administration, Public Administration Graduate Specialization Program, Ankara.)
• Kazgan, G. (1997). Küreselleşme ve Yeni Ekonomik Düzen, Ne Getiriyor? Ne Götürüyor? Nereye Gidiyor? İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, Ekim. (What Does Globalization and New Economic Order Bring? What Does It Take? Where is it going? Istanbul: Altın Kitaplar Publishing House, October.)
• Lordoğlu, K. (1989). Yeni Teknolojinin Yeni Ürünü: Emek Sürecinde Niteliksizleşme. TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 1989 Sanayi Kongresi Bildirileri, Bursa: MMO Yayını, Yayın No: 134/1. (New Product of New Technology: Dequalification in Labor Process. TMMOB Chamber of Mechanical Engineers, 1989 Industry Congress Proceedings, Bursa. MMO Publication, Publication No: 134/1.)
• Öngen, T. (1996). Teknolojik Gelişme Döneminde İşgücünün Niteliği. TMMOB 1995 Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı 1-2, Ankara: Makine Mühendisleri Odası Yayını, Yayın No: 186, Mart. (The Nature of the Workforce in the Technological Development Period. TMMOB 1995 Industry Congress Proceedings Book 1-2, Ankara: Chamber of Mechanical Engineers Publication, Publication No: 186. March.)
• Özuğurlu, M. (2008). Anadolu’da Küresel Fabrikanın Doğuşu, Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2. Baskı, Ocak. (Birth of Global Factory in Anatolia, Sociology of New Workmanship Patterns. Istanbul: Kalkedon Publications, Second Edition, January.)
• Sarıkaya, B., T. (1995). KOBİ'lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri, İzmir Ticaret Odası Yayını, Yayın No: 20. (Place of SMEs in the Economy of Turkey, Izmir Chamber of Commerce Publication, Publication No. 20.)
• Sönmez, A. (1995). Örgün ve Yaygın Mesleki Eğitimin Bütünleştirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), M.E.D.A.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Integration of Formal and Non-Formal Vocational Education. (Unpublished Doctorate Thesis), M.E.D.A.Ü., Institute of Social Sciences.)
• Şaylan, G. (2003). Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. Ankara: İmge Kitabevi, 2. Baskı. (Change, Globalization and the New Function of the State. Ankara: İmge Publishing House, Second Edition.)
• Taymaz, E. (1993). Kriz ve Teknoloji. Toplum ve Bilim Dergisi, İstanbul: Birikim Yayıncılık, Bahar 56-61. (Crisis and Technology. Journal of Society and Science, Istanbul: Birikim Publishing, Spring 56-61.)
• TMMOB Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi. (1993). Sanayi Kongresi, Türk Otomobil Sanayii Verimlilik Analizi, Bursa. MMO Yayını, Yayın No: 159, Kasım. (TMMOB Chamber of Mechanical Engineers Bursa Branch. (1993). Industry Congress, Turkish Automobile Industry Productivity Analysis, Bursa. MMO Publication, Publication No: 159, November.)
• Yenal, O. (1999). Ulusların Zenginliği ve Uygarlığı, Eğitim Boyutu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Baskı. (Wealth and Civilization of Nations Dimension of Education. Ankara: Turkey İş Bankası Cultural Publications, First Edition.)
• Yentürk, N. (1990). Post-Fordist Gelişmeler ve Dünya İktisadi İşbölümünün Geleceği. Toplum ve Bilim Dergisi, İstanbul: Birikim Yayıncılık, Bahar 56-61. (Post-Fordist Developments and the Future of the World Economic Division of Labor. Journal of Society and Science, Istanbul: Birikim Publishing, Spring 56-61.)