KONYA SAHİP ATA CAMİİ TAÇKAPISI ÜZERİNE YENİ BİR TESPİT

Yıl 2016, Sayı: 14, 11 - 25, 01.09.2016

Ayşe Denknalbant Çobanoğlu

Öz

Konya Sahip Ata Camii 1258 , Selçuklu veziri Sahip Ata tarafından Kölük bin Abdullah’a inşa ettirilmiş olup taçkapısında çift minarenin yer aldığı cephe tasarımı açısından Anadolu’daki en erken örnek olmaktadır. Günümüze yalnızca taçkapının sağında batı yönde yer alan minare ulaşmıştır. Bazı çalışmalarda da doğu yöndeki minareyle ilgili bir veri olmamasına dayanılarak tek minaresi ile minareli taçkapı denemesinde önemli bir örnek olduğu kabul edilmiştir. Taçkapı bu haliyle çift minareli taçkapıların gelişiminde de bir prototip olarak değerlendirilmiştir. Geçirdiği restorasyonlar sonucunda özgün durumu hayli değişen yapıda, 2007 senesinde yapılan restorasyona kadar bildiğimiz kadarıyla bu konuda somut bir bulgu tespit edilememişti.Çalışmamızda, yapının 2007 senesinde geçirdiği onarım esas alınarak yapılan yeni tespitlerin yardımıyla taçkapıda yer alan ikinci minarenin somut verileri ele alınacaktır. Yapı, yeni bulguların ışığında, taçkapı ve çift minareyle ilgili yapılan önceki çalışmalar da göz önünde tutularak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Selçuklu Mimarisi, Konya, Sahip Ata Camii, Taçkapı, Çifte Minare.

A NEW EVALUATION ON THE PORTAL OF KONYA SAHİP ATA MOSQUE

Öz

Konya Sahip Ata Mosque 1258 was commissioned to Kölük bin Abdullah by the Seljuk vizier Sahip Ata. In Anatolia, it is the earliest example of a mosque that has a façade design with a portal with two minarets. Only the minaret on the right West side of the portal has survived. In some articles, it has been acknowledged that the minaret on the East side was built, but that it has not survived. On the basis that there is no trace of the minaret on the East side, some articles claim that it was not built or even planned at all. But with this single minaret, it is accepted as an important example and a prototype for the development of portals with two minarets. As a result of the restorations which it went through, the original state of the mosque has been altered quite a lot. And as far as we know, until the restoration in 2007 no concrete evidence was found about this subject

Anahtar Kelimeler

Seljuk Architecture, Konya, Sahip Ata Mosque, Portal, Double Minarets

Kaynakça

• AKOK, M., 1972. “Konya’da Sahib-Ata Hanikah, Camiinin Röleve ve Mimarisi”, Türk Arkeoloji Dergisi, XIX/II 1970: 5-38.
• ATÇEKEN, Z., 1998. Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması. Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• BAŞAR, E., 1997. “XII. XIII. Yüzyıl Anadolu Minareleri”, (yayımlanmamış doktora tezi: Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı. Konya.)
• BAŞAR, E., 1998. “Konya’daki Selçuklu Minareleri”, Yeni İpek Yolu, Konya I: 307-324.
• BAYBURTLUOĞLU, Z., 1993. Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yapı Sanatçıları. Erzurum. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• CANTAY, T., 1982. “XII. XIII. Yüzyıllarda Anadolu’da Cephe Mimarisinin Gelişmesi”, (yayımlanmamış doktora tezi: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.)
• CRANE, H., 1993. “Notes on Saldjuq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia”, Journal of The Economic and Social History of The Orient, XXXVI: 1-57.
• ÇAPA, İ., 1994. “Sahib Ata Fahreddin Ali ve Oğulları”, (yayımlanmamış yüksek lisans tezi: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı Ortaçağ Tarihi Bölümü. Konya.)
• DURAN, R., 2001. Selçuklu Devri Konya Yapı Kitabeleri (İnşa ve Ta’mir). Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• DÜNDAR, S., 1970. “Konya Sahip Ata Külliyesi”, (yayımlanmamış lisans tezi: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türk Sanatı Kürsüsü. İstanbul.)
• KARAMAĞARALI, H., 1982. “Sâhib Atâ Camii’nin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme”, Röleve ve Restorasyon Dergisi 3: 49-75.
• KARPUZ, H., 2009. Türk Kültür Varlıkları Envanteri Konya 42, C.1. Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KONYALI, İ.H., 1964. Abideleri ve Kitabeleri İle Konya Tarihi. Konya. Yeni Kitap Basımevi.
• LÖYTVED, J.H., 1907. Konia Inschriften Der Seldschukischen Bauten. Berlin.
• MAYER, L.A., 1959. Islamic Architects and Their Works. Geneve. Imprimerie Albert Kündig.
• FERİT, M. – M. MESUT, 1934. Selçuklu Veziri Sahip Ata ile Oğullarının Hayat ve Eserleri. İstanbul. Konya Halkevi Neşriyatı.
• MERÇİL, E., 2008. “Sahip Ata”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C.35: 515-516.
• ÖNDER, M., 1971. Mevlana Şehri Konya. Ankara. Konya Turizm Derneği.
• SOYMAN, F.- İ. TONGUR, 1964. Konya Eski Eserler Kılavuzu. Konya. Yeni Kitabevi.
• SÖNMEZ, Z., 1995. Başlangıcından 16.Yüzyıla Kadar Anadolu Türk-İslam Mimarisinde Sanatçılar. Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• TUNCER, O.C., 1985. “Mimar Kölük ve Kalûyân”, Vakıflar Dergisi XIX: 109- 118.
• TUNCER, O.C., 1986. Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar. Ankara.
• YETKİN, Ş., 1986. Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi. İstanbul. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• YÖRÜKOĞLU, Ö., 1981. “Sahip Ata Araştırması”, VIII. Türk Tarih Kongresi 11- 15 Ekim 1976, Kongreye Sunulan Bildiriler, C.II: 899- 905.
• http://www.gerty.ncl.ac.uk/photos_in_ album:php?album_id:4&start=10 (Newcastle Üniversitesi Gertrude Bell Resim Arşivi web sitesi)
• http://urun.gittigidiyor.com/koleksiyon/1910-konyasahip-ata-cami-kapisi-nadir-kartposta-44426928. (gittigidiyor.com web sitesi)
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü Arşivi.