BURSA SÜMBÜLLÜ BAHÇE KONAĞI VE MÜŞTEMİLATI REKONSTRÜKSİYON SÜRECİ

Yıl 2011, Sayı: 9, 0 - 0, 01.09.2011

Petek Kapar K. Kutgün Eyüpgiller

Öz

Sümbüllü Bahçe Konağı, Bursa - Hisariçi Semti Osmangazi Mahallesi'nde yer almaktadır. Hisariçi Bursa'nın en eski yerleşim yeri, Osmangazi Mahallesi de bu yerleşim bölgesinin en eski mahallesidir. Hisar Bölgesi, Roma ve Erken Bizans Dönemi'ne ait arkeolojik kalıntıların, sivil mimarlık örneği yapıların yoğun olarak bulundu­ğu bir yerleşmedir. Yapı grubu, Osman Gazi ile Orhan Gazi'nin mezarlarının bulunduğu Tophane Meydanı'nın doğusundaki Bursa surlarının doğu burcunun üzerine inşa edilmiştir.Sümbüllü Bahçe Konağı 1921 yılında yapılmaya başlanmış, diğer beş müştemilat yapısı da sonraki dönemler­de eklenmiştir. Yapı topluluğu, Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1986 ve 1993 yıllarında tescil edilmiştir. Konak, Cumhuriyet Dönemi 'ne tarihlenmekle birlikte 19. yüzyıl sonu 20. yüz­yıl başlarına özgü geleneksel konut mimarisinin tipik bir örneğidir.İlk yapılan ve çalışmada A yapısı olarak isimlendirilen ana konak yapısı ve B yapısı olarak isimlendirilen ana konağa bitişik yapının zemin kat mutfak mekanıdır. A yapısı kagir bodrum kat üzerine ahşap karkas yapım tekniğiyle inşa edilmiştir. Mutfak mekanının devamına ve üzerine sonraki dönemlerde kat ilave edil­miştir. Bu iki ana yapı etrafındaki diğer dört yapı zaman içinde ihtiyaca göre inşa edilerek bir bahçe çev­resinde toplanmışlardır. Uzmanlarla yerinde yapılan inceleme ve tetkikler sonucu yapıların hem malzeme hem de taşıyıcı sistem açısından restorasyon teknikleri ile korunamayacağına karar verilmiştir. Bu karar­dan sonra rekonstrüksiyon projesi hazırlanmıştır. Sümbüllü Bahçe Konağı ve ekyapıları 1. derece arkeo­lojik sit alanında bulunmaktadır. Rekonstrüksiyon projesi öncesinde Bursa K T. V.KB. Kurulu tarafından yapı oturma alanlarında arkeolojik araştırma kazısı istenmiştir. Yapılan kazı sonucunda A-B yapıları ve bahçenin kuzeyindeki C yapısı ile batısındaki D yapılarının 2-4 m kadar altında farklı dönemlere ait arkeo­lojik kalıntılar ortaya çıkmıştır. Kazılar sonucunda ortaya çıkan verilere göre tekrar proje hazırlanıp Kurul tarafından onaylanmış, uygulaması bu doğrultuda tamamlanmıştır.Rekonstrüksiyon projesinde yapılara yeni işlev yüklenirken yapıların mimari özellikleri ile uyumu, arkeolojik kazı sonucu açığa çıkan dönemsel katmanlar, çevre halkın ihtiyaçları ve yapıların bulundukları yer göz önüne alın­mıştır. Bu aşamada mal sahibi olan belediye yetkilileriyle ve çevre halkıyla görüşülmüştür. Değerlendirmeler sonu­cunda, kültür turizminin yoğun olarak yapıldığı Hisar Bölgesi'ndeki yapı topluluğuna "Sosyal ve Kültürel Mer­kez" işlevi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bursa, Sümbüllü Bahçe Konağı, restorasyon, mimari koruma, rekonstrüksiyon

Sümbüllü Bahçe Konağı, Bursa - Hisariçi Semti Osmangazi Mahallesinde yer almaktadır. Hisariçi Bursa'nın

Öz

Sümbüllü Bahçe Konağı is located in the district ofHisarici- Osmangazi. Hisariçi district, the oldest settlement areas of Bursa, Hisariçi Region, reputed with the examples of civil architecture, is at the same time the site of the ancient historic core as evidenced by the archaeological remains of Roman and early Byzantine periods. The cluster of the examples of civil architecture is located on the eastern tower of the Bursa city walls to the east of the Tophane plazas where the graves of Osmangazi and Oranges are located. The first part of the Sümbüllü Bahce Konağı was built in 1921; later five annex units were added to the com­pound. The main building, a konak mansion is registered 1986 and 1993 as historical cultural property by the Turkish Ministry of Culture Commission on the Conservation of Cultural and Natural Property. Sümbül­lü Bahçe Konağı reflects the architectural style of the Early Republic Period, at the same time bearing certain features of the Baroque style. The first part of the building, structure A is the main mansion; structure B is the ground floor of the building adja­cent to the kitchen in the main mansion. Structure A is a wood-frame construction on masonry basement; later a storey was added to the top of the extension unit of the kitchen. The other four units were appended later when­ever necessary, around the garden-courtyard, next to the main compound. In an overall assessment, it became evident that the building were in bad condition of preservation and required immediate interference; expert reached a consensus that, both the structural system of the building and as well the building material was not suitable to renovation with acceptable restoration techniques. Following this decision, reconstruction project was developed. The building is within the 1st degree of archaeological protection zone; accordingly, prior to the commencement of the reconstruction works, the seat of the building had to be controlled by the archaeologists. As the result of archaeological excavation, remains belonging to various cultural eras have been encountered, approximately 2 to 4 m below the ground levels of Structures A and B, Structure C located to the North of the garden and D struc­ture in the west. Following the termination of the archaeological investigations, the process of preparing the final reconstruction projects began and following their approval, the work commenced on this accordingly. In final designing of the project, new functions were implemented to the buildings in compliance with their archi­tectural features, with the findings of the archaeological excavations, also considering the environmental and social expectations. This stage of the work progressed by negotiating with the governmental bodies holding the property rights of the area and as well with the local community. Consequently, taking into consideration the high touristic potential of the Hisariçi District, a new function was attained to the Sümbüllü Bahçe Konağı as a social and cultural center