VENEDİK'İN RÖNESANS VE BAROK ÜSLUPTA ÖZEL MÜLKİYET BAHÇELERİ VE KENTE ETKİLERİ

Yıl 2011, Sayı: 9, 185 - 199, 01.09.2011

Margherita Azzı Vısentını

Öz

Bahçeler geçmişte olduğu gibi bugün de Venedik kentinin belirgin bir elemanıdır. 15. Yüzyıldan itibaren birçok sebep, bahçeleri orta ve üst sınıf Venediklilere ait evlerin temel parçası haline getirmiştir. Orta Doğu ile kuru­lan ayrıcalıklı ilişkiler sonucunda nadir görülen birçok bitki, "villa yaşamı tarzına kazandırılmıştır. Roma antik dünyasından gelen bu tarz, kent ve kırsalı, negotium ve otium'u, saray ve bahçesi açık hava uzantısı olarak düşü­nülebilecek villayı karşı karşıya getirmektedir. Söz konusu dönemde bahçe fikri olmasına rağmen, tuzlu su ile çevrili kentin sahip olduğu karmaşık su tedarik sistemi ve Venedik'in merkezindeki mekân kısıtlılığı yüzünden, dönemin bahçeleri boyut olarak küçük kalmıştır. Geç Rönesans ve Barok ev mimarisinin yaygınlaşmasıyla bah­çeler, aristokratik evlerin bakımlı elemanları haline gelmiş, hidrolik mühendisi Cristoforo Sabbadino'nun 1556'da onaylanmış olan kent planının getirdiği yeni yaşam tarzı ve yeni kent biçiminin işlevsel ve estetik gerek­liliklerine uyumlu hale getirilerek gelişmiştir. Kent çevresindeki konutlar, çoğunlukla dar ve derin alanlarda inşa edilmiştir. Özellikle harita, basılmış ya da basılmış ya da resmedilmiş görünümler gibi çeşitli belgelerden bu konutların avlularında su temini için kuyular bulunduğu, bahçelerinin birer su bendi kapısı ile bir lagüne ya da kana­la açıldığı ve merkezi bir eksen boyunca birbirlerini izledikleri ortaya çıkmaktadır. Bahsedilen belgeler yapıların restorasyonu için de hareket noktası olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Venedik, Rönesans, Barok, özel mülkiyet bahçeleri

RENAISSANCE AND BAROQUE PRIVATE GARDENS OF VENICE AND T H E I R URBAN IMPACT

Öz

Gardens have been and still are a relevant element of the city of Venice. Many reasons made gardens since the fifteenth century an essential part of the house of middle and upper class Venetians, from the privileges contacts with the middle east from where many rare botanical species were introduced to the so called "ideology of villa life", revived from Roman antiquity, opposing city and country life, negotium and otium, palace and villa, with its garden as open air extension of the house. Due to the complicate water supply in a city surrounded by salted water and to the limited space in the centre of Venice gardens were at times very small, just the idea of the gar­den. With the widespread of late Renaissance and Baroque domestic architecture gardens became a looked after element of aristocratic houses, and they developed in a peculiar way, adapting the functional and aesthetic require­ments of the new life style to the new shape the city was acquiring with the urban plan of hydraulic engineer Cristoforo Sabbadino, approved in 1556. So suburban residences developed usually in a narrow and deep area, where buildings, courtyard with the well for water supply and garden open with a water gate on the lagoon or on a chan­nel succeeded one another along a central axis, as we deduce from a rich variety of documents, and particular­ly maps and printed and painted views, that are also the point of departure for their restoration

Anahtar Kelimeler

Venice, Renaissance, Baroque, private gardens

Kaynakça

• Albrizzi, A. and M. J. Pool, 1989. The Gardens of Venice. Rizzoli.
• Azzi Visentini, M., 1979. L'Orto Botanico di Padova e ilgiardino delRinascimento. Polifilo.
• Azzi Visentini, M., 1984. L'Orto botanico di Padova e il giardino del Rinascimento. Polifilo.
• Azzi Visentini M. (ed.), 1988. Il giardino Veneto. Storia e conservazione. Electa.
• Azzi Visentini (ed.), M., 1999. L'arte deigiardini. Scritti teorici epraticidalXIValXXsecolo, 2, Polifilo.
• Azzi Visentini, M., 2011. I palazzi e i giardini di Venezia, in A. Dorigato, (ed.), Venezia. La Regina del mare. Biblos, in print.
• Bacchin R. G. and E. Pasqualin, 1989. Le Altane di Venezia. Arsenale.
• Barbari,J.,1500. Venezia. Civici Musei Veneziani.
• Bassi, E., 1936 Gianantonio Selva architetto veneziano. A. Milani
• Bassi, E., 1987. Palazzi di Venezia. Stamperia di Venezia Editrice.
• Berlese, A., 1842. Veniseetsesjardins.
• Cunico, M., 1989. Il giardino veneziano. La storia, l'architettura, la botanica. Albrizzi.
• Cunico, M., 2009. Giardini seicenteschi nell'Isola della Giudecca a Venezia, M. Fagiolo (ed.), Il sistema delle residenze nobiliari. Italia settentrionale. Atlante tematico del barocco in Italia, De Luca Editori d'Arte.
• Damerini , G., 1927. Giardini sulla laguna. Zanichelli.
• Damerini, G., 1931. Giardini di Venezia. Zanichell
• De Visiani, R., 1854. Delle benemerenze de' veneti nella botanica. Venezia (estratto).
• Gera, F., 1847. Iprincipali giardini di Venezia. Antonelli.
• Hunt, J.D., 2009. The Venetian City Garden: Place, Typology, and Perception. Birkhâuse.
• Luciani, D. and M. Mosser, 2009. Petrarca e i suoi luoghi, Treviso. Fondazione Benetton Studi Ricerche.
• Marsili, G., 1840. Notizie inedite scritte da G. Marsili. Deipatrizivenetidotti nella cognizione delle piante e dei loro orti botanici. Universitâ di Padova.
• Memmo, G. M. 1563. Dialogo del magn. cavaliere M. Gio. Maria Memmo. Gabriel Giolito De' Ferrari.
• Michiel, P.A., 1940. I cinque libri di piante. Reale Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti.
• Moldi Ravenna, C. and T. Sammartini, 1992. Giardini segreti di Venezia. Arsenale
• Muttoni, F. (architetto N.N.) (ed.), 1743. Architettura di Andrea Palladio, Venezia 1740-48. Lefabbriche inedite di Andrea Palladio. A. Pasinelli.
• Palladio, A., 1738. The Four Books of Architecture. Isaac Ware.
• Pauly, C. E., 1916 Der venezianische Lustgarten. Heitz & Mündel.
• Rizzi, A.,1981. Vere da pozzo di Venezia / The well-heads of Venice. Stamperia di Venezia.
• Romanelli, G., 1977. Venezia Ottocento. Officina.
• Rössler, J.C., 2010. I palazzi veneziani. Storia, architettura, restauri. Il Trecen¬ to e il Quattrocento, Venezia. Fondazione Giorgio Cini / Scripta Edizioni.
• Sansovino, F., 1561. Delle cose notabili che sono in Venetia.
• Sansovino, F., 1581. Venetia citta nobilissima et singolare descritta in XIII libri (facsimile reprint 2002). Leading Edizioni.
• Sansovino, F. -Stringa, G., 1604. Venetia citta nobilissima e singolare descritta gia inXIIIlibri da M. Francesco Sansovino et hora con molta diligenza corretta. Altobello Salicat
• Sansovino, F. -Martinioni, G., 1663. Venetia citta nobilissima et singolare con aggiunta delle cose notabili della stessa citta fatte et occorse dall'Anno 1580 sino al presente 1663, da D. Giustiniano Martinioni, (fac¬ simile reprint 1968). Gregg.
• Schulz, J., 2004. The new palaces ofmedieval Venice. Pennsylvania State University Press.
• Wichmann, P., 1987. Die Campi Venedigs. Entwicklungsgeschichtliche Untersuchungen zu der venetianischen Kirch- und Quartiesplatze, Scaneg.
• Zorzi, L., M. T. Muraro, G. Prato and E. Zorzi (ed.), 1971. Iteatripubblicidi Venezia (Secoli XVII-XVIII). La Biennale di Venezia.