Buldan Denizli Kırsal Mimarlık Envanteri 2003

Yıl 2004, Sayı: 3, 201 - 228, 01.09.2004

Nadide Seçkin Ayten Erdem Dilek Maşalı

Öz

Türkiye Bilimler Akademisi TÜBA tarafından yürü­tülen Türkiye Kültür Envanteri Pilot Projesi kapsa­mındaki "Buldan Denizli Kırsal Mimarlık Envante­ri "nin ikinci dönem alan çalışması 1-15 Eylül 2003 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 15 gün süren alan çalışmasında, kent yerleşmesinin çevresinde bulunan bağlar bölgesindeki envanter çalışmaları tamamlanmış, ayrıca Karaköy ile Çamköy yerleş­meleri belgelenmiştir.Buldan kırsal mimarlık envanteri, 2001-2002 yılları arasında gerçekleştirilen Birecik-Suruç Şanlıurfa kırsal mimarlık envanteri çalışmasının Batı Anado­lu'daki bir alanda da örneklenerek yaygınlaştırılması amacıyla yapılmıştır. Envanter çalışmasında öz­gün yapıların ve yerleşme biçimlerinin özellikleri ve günümüzdeki durumları, kırsal mimarlık için geliştirilmiş olan 'yerleşme’ ve 'yapı’ envanteri formla­rı kullanılarak saptanmıştır.Çalışma bölgesi içindeki yerleşmeler farklı mimarı özelliklere sahiptir. Akarsu vadilerinde, ovalarda, yamaçlarda ve tepelerde konumlanmış olan bağ evlen arazı özelliklerine bağlı olarak kısmen farklı­laşmakla birlikte genelde benzer mimarı özellikler taşımaktadır. Çalışılan köy yerleşmelerindeki evler ise hem birbirlerinden hem de bağ evlerinden fark­lı mimarı niteliklere sahiptir. Bağ evleri kapalı ve ya­rı açık mekânlardan oluşan iki katlı, taş duvarlı ve ahşap taşıyıcılı yapılar ikan. köy evlerinin birbirine eklemlenen birimlerden oluşan tek katlı düz damlı kerpiç yapılar ya da iki katlı, kırma çatılı taş yapılar oldukları görülmektedir.Bu çalışma sırasında, geleneksel mimarinin sürekli­liğini ne ölçüde koruduğu ve tahrip nedenleri de gözlemlenmeye çalışılmıştır. Tahribatın en önemli nedeni, kent için yapılan imar planlarının bağ bölge­lerindeki geleneksel dokuyu ve yaşamı göz ardı ederek bu bölgelerde ifraza ve büyük kütleli yüksek yapılara izin vermesidir. Sosyal yaşam biçiminin de­ğişmesi ve bölgenin deprem kuşağında bulunması da geleneksel yapıları tahrip eden diğer nedenler­dir. Bazı bağlarda ve Özellikle Çamköy'de gelenek­sel yapıların depremden dolayı kısmen oturulamaz duruma geldiği görülmüştür.Buldan kırsal mimarlık envanterinin 2002 ve 2003 yıllarında gerçekleştirilen ve toplam 25 gün süren alan çalışmasında kent yerleşmesinin çevresini sa­ran W adet bağ yerleşmesi ile 2 köy yerleşmesi belgelenmiştir. Pilot proje kapsamındaki bu kırsa! mimarlık envanter çalışmasının 2004 yılında ta­mamlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Buldan, kırsal mimarlık, kerpiç yapı, taş yapı, hımış yapı, bağ evi, ayazlık/yarı açık mekân

Buldan Denizli Kırsal Mimarlık Envanteri 2003

Öz

The second stage of the "Denizli - Buldan Rural Architectural Inventory," studies which are part of the Turkish Cultural Inventory Pilot Project run by the Turkish Academy of Sciences, was earned out durmg September 1-15, 2003 The work in the field for the inventory proper lasted for 15 days, the study of the orchard region m the wcmity of the urban settlement was completed and the settlements of Karaköy and Çamköy were also documented. The Buldan Rural Architecture Inventory in western Anatolian region was carried out to test the applicability of the results of the Bırecik-Suruç tŞanliudal rural architecture inventory work that wes carried our m 2001-2002 The documentary files cover both the authentic, as well as revised features of the buıldng also notmg the use of space and rhe style of preservation. The "settlement" and 'building" inventory forms that have been developed for rural architecture were used for the inventory. The settlements m the fieldwork region have different architectural characteristics The orchard houses that have been built m the valleys m which there is water mn-off, in the meadows, on the slopes and on the hills have architectural characteristics that generally resemble each other but are partially different because Of the nature of the land. The houses >n the two villages liave architectural characteristics that differentiate them from the orchard houses. It was ascertained that while the orchard bouses were two-storied, stone walled, timber load bearing buildings made up ol closed and hall open spaces, the village houses were one-stoned, flat-roofed adobe buildings of units added to one another, or two-storied, hiproofed stone buildings. During this sludy some observations were made both on she durance of traditional architecture and also on the reasons for the loss of it The most important reason for destruction is that the city development plan, which ignored she traditional lifestyle and settlement pattern m the rural regions, allowed lor allocations in this region and massive high buildingsChanging form of social life and the region being in an earthquake zone are also reason for the neglect and destruction of traditional buildings. In some orchards and especially m Çarnköy it was observed that some of She traditional buildings had reached the stage where they could no longer be inhabited because of earthquake damage In the study for the Buldan rural architecture inventory that lasted a total of 25 days in 2002 and 2003, W orcliard areas that surround tire urban settlement and two village settlements were documented. The goal is to complete the work of the rural architecture inventory work in 2004 as part of the pilot project.

Anahtar Kelimeler

Buldan, rural architecture, mud-bnck building, stone building, "hımış' building, orchard house, semi-open space