KOCAELİ SEKA I. KAĞIT FABRİKASI'NIN MİMARİ ANALİZİ VE YENİDEN KULLANIM ÖNERİLERİ

Yıl 2010, Sayı: 8, 21 - 34, 01.09.2010

Elif Özlem Oral Aydın Reyhan Çömlekçioğlu Kartal

Öz

19. yüzyılda Osmanlı sarayı ve ordusuna tekstil ürünleri üreten sanayi tesislerinin kurulduğu Kocaeli ili'nde, Tür­kiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra önceleri devletçilik politikaları çerçevesinde, ilerleyen dönemlerde ise özel girişim desteğiyle pek çok sanayi tesisi kurulmuştur. Sanayi, 20. yüzyılda Kocaeli'nin kentsel kimliğinin bir par­çası haline gelmiştir. 1936 tarihinde işletmeye açılan SEKA Selüloz ve Kağıt Fabrikaları, Cumhuriyet Dönemi'nde Kocaeli'de kurulan öncü iktisadi atılımlardan biridir. Kamu eliyle gerçekleştirilen tesis, Erken Cumhuriyet Döne­mi'nde kurulan devlete ait diğer sanayi tesislerinde olduğu gibi, sadece üretim odaklı olmakla kalmayıp bir modernleşme modeli olmuştur. SEKA Selüloz ve Kağıt Fabrikaları'nın faaliyetine 2005yılında teknolojisinin yetersizliği gerekçesiyle son verilmiştir. Tesisin kentsel hayata yeniden katılımı konusunda, belirtilen tarihten bu yana çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir.Geçmişe ait üretim araçları/etkinlikleri ve bu amaçla oluşturulan yapı topluluktan tarihsel, mimari ve tekno­lojik önemleri çerçevesinde "endüstri anıtı" olarak nitelendirilmektedirler. Kocaeli SEKA tesisine 1936 -1960 yıllan arasında eklenen üretim yapılan ve servis birimlerinin büyük bölümü, bu bağlamda Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2005yılında endüstri anıtı olarak tescillenerek koruma kapsamına alınmıştır. Bu çalışmada koruma altına alınan SEKA tesisindeki 1936 tarihli I no'lu Kağıt Fabrikası'nın mimari analizi yapılarak, fabrikanın uygun yeni bir işlevle kentsel hayata katılımı konusunda, mevcut mimari potansiyelini ve endüstriyel izlerini değerlendiren etütler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bünyesinde hamur bölümü, üretim bölü­mü, ikmal ünitesi gibi mekanları barındıran çelik yapım sistemindeki fabrikanın iş şeması ve genel mimari özel­likleri tespit edilmiş ve koruma sorunları irdelenmiştir. Elde edilen veriler değerlendirilerek tesise uyarlanması düşü­nülen yeni işlevler doğrultusunda mimari etütler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kağıt sanayii , Kocaeli SEKA Selüloz ve Kağıt Fabrikaları , I. Kağıt Fabrikası , endüstri mirası , mimari analiz , yeniden kullanımı

ARCHITECTURAL ANALYSIS OF KOCAELİ SEKA FIRST PAPER FACTORY AND PROPOSALS FOR ITS ADAPTIVE REUSE

Öz

Kocaeli, a city where the industrial plants which produced textiles for the Ottoman palace and army were estab­lished in the 19th century, continued its industrial character during the Republican Period as many plants were established both by the government and the private sector. Industry has become a significant part of the urban identity of Kocaeli in the 20th century. Established in 1936 in Kocaeli during the Early Republican Period, the SEKA Cellulose and Paper Complex was one of the pioneering plants. The SEKA Complex became a modernization model for the city, such as other industrial plants that have been established within the frame of statecraft concept during early Republican Peri­od. However, the complex had to be shut down in 2005 due to its inadequate technology. Various investigations and studies have since been carried out on the integration of the complex into the urban life. Production equipments/activities belonging to the past and the architectural complexes which include these equip­ments/activities are described as industrial monuments within the framework of their historical, architectural and technological importance. Within this context, the units added to the Kocaeli SEKA complex between 1936 and 1960 were placed under the auspices of the Turkish Culture and Nature Conservation Board in 2005 and have since become protected. This study details the architectural analysis and the industrial signs of the I. Paper Factory 1936 of the SEKA Com­plex in order to investigate how this complex could best be integrated into the current urban life of the city. On the scope of this study, work following scheme, general architectural characteristics and conservation problems of the factory, which consists of paper pulp unit, production unit, supply unit have been determined. Preliminary archi­tectural project proposals have been developed for the building in accordance with appropriate new function

Anahtar Kelimeler

Paper industry , Kocaeli SEKA Cellulose and Paper Factories , The First Paper Factory , industrial heritage , architectural analysis , adaptive re-use