ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)

Yıl 2021, Sayı: 24, 69 - 92, 31.12.2021

Kasım Oyarçin , Merve Payveren

https://doi.org/10.22520/tubaked2021.24.004

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın konusunu, Erzurum Arkeoloji Müzesi envanterine 2005-2017 yılları arasında kaydedilmiş 123 Bizans sikkesi oluşturmaktadır. Makalede, incelenen sikkeler her ne kadar müzeye satın alma yoluyla kazandırılmış olsa da, müzeye geliş yöntemlerine ve sikkelerin dönemsel dağılımına bakıldığında, Erzurum ve territoriumunun sikke sirkülasyonunun temsil edildiği gözlemlenmektedir. 2’si altın ve 121’i bronz olan sikkelerin en erkeni Anastasius (MS 491-518), en geç tarihlisi ise, I. Manuel Dönemi’ne (MS 1143-1180) tarihlenmektedir. Bizans döneminde geniş bir tarihi aralığı boyunca 13 farklı imparator ve çok sayıda anonim follis örneklerinin bulunduğu sikkeler; Antiocheia, Constantinopolis, Nicomedia ve Thessalonica olmak üzere 4 farklı darphanede basılmışlardır. Çalışma kapsamında, Erzurum Arkeoloji Müzesi envanterinde bulunan 123 sikkenin katalogları ve genel değerlendirmesi yapılmış ve çevre kentlerdeki yayımlanmış sikke buluntularıyla karşılaştırılarak sikkelerin sirkülasyonu detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sikkelerin sirkülasyonu değerlendirilirken, daha önce Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Bizans sikkelerin yayınlandığı çalışmalardaki veriler de kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Erzurum ve çevresinin Bizans dönemi ile sikke buluntularının dağılımı konusunda ilişkiler kurulup bir takım verilere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erzurum Arkeoloji Müzesi, Theodosiopolis, Bizans, Sikke, Sirkülasyon.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

BYZANTINE COINS EXHIBITED IN ERZURUM ARCHAEOLOGICAL MUSEUM (2005-2017)

Öz

Subject of this study is 123 Byzantine coins registered in the inventory of Erzurum Archaeological Museum in the years between 2005-2017. The study puts forward that coin circulation in Erzurum and its territories is represented considering the methods to bring those coin to the museum and regional distribution of coins even if the coins are brought to the museum through procurement. The oldest coins 2 of which are gold and 121 of which are bronze date back to Anastasius (491-518 A.D.) and newest coins date back to Manuel I Period (1143-1180 A.D.). Coins that were used in the Byzantine Period by 13 emperors in a very long term and have various anonymous folles samples were printed in 4 mints; Antiocheia, Constantinopolis, Nicomedia and Thessalonica. Within the scope of the study, catalogs of 123 coins in the inventory of Erzurum Archaeological Museum were prepared and the coins were generally assessed. In addition, coins were compared to the coin findings in the nearby cities and circulation of coins were reviewed in detail. While circulation of coins was evaluated, data that were used in the studies on Byzantine coins in Erzurum Archaeological Museum were also used. In conclusion of the study, it is found that Erzurum and its territories have a relationship with Byzantine period and distribution of coin findings. With reference to those findings, some data were obtained.

Anahtar Kelimeler

Erzurum Archaeological Museum, Theodosiopolis, Byzantine, Coin, Circulation.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• ADONTZ, N., 1908, Armeniya v Epoku Justiano, Petersburg.
• AYTAÇ, F., 2017, “Harput İç Kale Kazılarında 2014-2015 Sezonunda Bulunan Bizans Dönemi Sikkeleri”, Social Sciences, cilt 12, sayı 3, s. 140-153.
• BAYRAM, M., 2019, 2014-2017 Yılları Arasında Harput İç Kale Kazılarında Bulunan Bizans Dönemi Sikkeleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• BENDALL, S., ILISCH, L., MORRISSON, C., 1993, Die Fundmünzen aus der Stadtgrabung von Pergamon, Berlin.
• BEYGU, A. Ş., 1936, Erzurum: Tarihi, Anıtları, Kitabeleri, İstanbul.
• BMC I, Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum: vol. I, (Ed. W. Wroth), London, 1908. BMC II, Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum: vol. II, (Ed. W. Wroth), London, 1908.
• BN, Catalogue Des Monnaies Byzantines De La Bibliothѐque Nationale I: Anastasius I –Justinian II, (C. Morrisson), Paris 1970.
• ÇOLAKOĞLU, E., 2014, “Kent Tarihi ve Yerel Yönetim İlişkisi Yönüyle Erzurum”, Türk İdare Dergisi, sayı 479, s. 29-58.
• DEMİREL-GÖKALP, Z., 2009a, “Malatya Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bizans Anonim Follisleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 9, no. 1, s. 217-250.
• DEMİREL-GÖKALP, Z., 2009b, Yalvaç Müzesi Bizans Sikkeleri, Ankara.
• DEMİREL-GÖKALP Z., 2011, “Malatya Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Sikkelerinin Değerlendirilmesi”, XIV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, (Eds. A. Baş - R. Duran - O. Eravşar - Ş. Dursun), Konya, s. 191-200.
• DEMİREL-GÖKALP, Z., 2014, Malatya Arkeoloji Müzesi Bizans Sikkeleri Kataloğu, İstanbul.
• DEMİREL-GÖKALP, Z., 2017a, Kütahya Müzesi Bizans Sikkeleri, Ankara.
• DEMİREL-GÖKALP Z., 2017b, “Antik Phrygia’da Bizans Sikke Dolaşımı”, Sanat Tarihi Dergisi, vol. XXVI/2, İzmir, 379-393.
• DOC I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume I, Anastasius to Maurice (491-602), (Ed. A. R. Bellinger), Washington, 1992.
• DOC II/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume II, Part I, Focas and Heraclius (602-641), (Eds. A. R. Bellinger - P. Grierson), Washington, 1993.
• DOC III/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume III, Part I, Leo III to Michael III (717-867), (Eds. A. R. Bellinger - P. Grierson), Washington, 1993.
• DOC III/II, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume III, Part II, Basil I to Nicephorus III (867-1081), (Ed. P. Grierson), Washington, 1993.
• DOC IV/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume IV, Part I, Alexius I to Alexius IV (1081-1204), (Ed. M. F. Hendy), Washington, 1999.
• EĞİLMEZ, S., 2004, Erzurum ve Çevresinin Orta Çağ Boyunca Tarihi Coğrafyası, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• EĞİLMEZ, S., 2007, “Karin Bölgesi ve Thoedosiopolis’in Kuruluşu”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 33, Erzurum, s. 183-198.
• ERDOĞAN, N., 2015, Mardin Müzesi Koleksiyonunda Bulunan Doğu Roma Sikkeleri, Mardin.
• EVANS, J. D., 2018, Coins from the Excavations at Sardis: Their Archaeological and Economic Contexts Coins from the 1973 to 2013 Excavations, London.
• GROUSSET, R., 1947, Histoire de l'Arménie, des Origines à 1071, Paris.
• KAEGI, W. E., 2003, Heraclius Emperor of Byzantium, Cambridge.
• KARAOĞLU, T., 2017, Giresun Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Bizans Sikkesi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• KATSARI, C., LIGHTFOOT, C. S., OZME, A., 2012, The Amorium Mint and the Coin Finds, Amorium Reports 4, Berlin.
• KAYSERİLİ, A., 2014, Erzurum Şehri’nin Kültürel Coğrafyası (Maddi Kültür Öğelerine Göre), Erzurum.
• MIB I, Moneta Imperii Byzantini, vol. I,: von Anastasius I bis Justinianus I (491-565), (W. Hahn), Wien, 1973.
• MIB II, Moneta Imperii Byzantini, vol. II,: von Justinus II bis Focas (565-610), (W. Hahn), Wien, 1975.
• MIB III, Moneta Imperii Byzantini, vol. III: von Heraclius bis Leo III (610-720), (W. Hahn), Wien, 1981.
• ÖZDEMİR, M., 2018, “Refahiye Yöresinde Bulunan Roma ve Bizans Sikkeleri”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, sayı 16, cilt 6, s. 107-119.
• ÖZYURT-ÖZCAN, H., 2007, “Erzurum Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Sikkeleri”, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, Ankara, s. 1-16.
• ÖZYURT-ÖZCAN, H., 2009, “Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bizans Döneminde Ait Bir Grup Anonim Sikke”, X. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Ankara, s. 539-550.
• PAMUK, B., 2006, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, İstanbul.
• SEAR, D. R., 2006, Byzantine Coins and Their Values, London.
• TEK, T., 2015, “Side Sikke Buluntuları Işığında MS 622/3’de Pamphylia’ya “Olası” Bir Sasani Saldırısı”, CollAn 14, s. 123-136.
• TEKİN, O., 1999, Bizans Sikkeleri, İstanbul.
• ÜNAL, C., 2012, Manisa Müzesi Bizans Sikkeleri, Manisa.
• ÜNAL, C., 2015, Bizans Sikkelerinde Kutsal Kişi Tasvirleri, Ankara.
• ÜNAL, C., TATAR, Ö., TOY, M., 2017, Tunay Demran Koleksiyonu, İzmir.
• WEISSBACH, F. H., 1934, Theodosiopolois, Pauly Real-Encyclopedic der Clasischen Altertumwissenchaft, München.
• YALÇIN, O., 1992, Erzurum ve Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul.