BONE AND IVORY OBJECTS FOUND IN OLD SMYRNA

Yıl 2022, Sayı: 26, 135 - 156, 15.12.2022

Duygu Akar Tanrıver Serhat Foça

https://doi.org/10.22520/tubaked2022.26.007

Öz

In this article, bone and ivory artifacts discovered in Old Smyrna, one of the most important cities in Western Anatolian region, were examined and classified according to their intended use. Most of the objects were found and recorded in previous excavations prior to 2014 and just lately observed during the latest arrangements made in the storehouse. The other part includes the finds unearthed in the recent excavations since 2014. Sixty-three artifacts were examined, including rings, ornaments (fibula, beads, hairpins, pendants), game pieces (game piece, fish vertebrae, astragals), appliqués, and tool handles. All the items were compared with akin samples from nearby and distant archaeological sites, and those with contexts were dated according to the ceramic groups found with them. The worked bone and ivory objects researched in Old Smyrna, inhabited from the Early Bronze Age to the Hellenistic Period, were dated to periods within the 1st millennium BC. Overall, due to the limited number of studies, the Old Smyrna finds will make essential contribution to the insufficient level of bone and ivory object researches. These objects provide insight into the daily lives of the people who lived in Smyrna.

Anahtar Kelimeler

Old Smyrna, Bone Object, Ivory Object, Worked Bone, Astragal

ESKİ SMYRNA’DA ELE GEÇEN KEMİK VE FİLDİŞİ OBJELER

Öz

Bu makalede, Batı Anadolu coğrafyasının önemli kentlerinden biri olan Eski Smyrna’da bulunmuş kemik ve
fildişi eserler kullanım amaçlarına göre sınıflandırılarak incelenmiştir. Bu buluntuların büyük çoğunluğu, eski
dönem kazılarında ele geçmiş ve depo çalışmalarında yapılan düzenlemeler esnasında kayıt altına alınan objeleri
kapsamaktadır. Bir kısmı ise 2014 yılından itibaren sürdürülen yeni dönem kazılarında ele geçen buluntuları
içermektedir. Halkalar, süs eşyaları (fibula, boncuk, saç iğnesi, pendant, kolye uçları), oyun objeleri (oyun taşı, balık
omurgaları, astragaller), aplikler, alet sapları gibi çok geniş bir alanda kullanılmış eserlerin yer aldığı toplam 63 parça
incelenmiştir. Tüm buluntuların benzerleri, uzak ve yakın coğrafyadaki merkezlerle karşılaştırılmış, kontekstlere
sahip olanlar ise birlikte bulunduğu seramik gruplarına göre tarihlendirilmiştir. Erken Tunç Çağı’ndan Hellenistik
Döneme kadar iskân gören Eski Smyrna buluntusu işlenmiş kemik ve fildişi objeler, MÖ I. binyıl içindeki zaman
diliminde yerini almıştır. Özetle, küçük buluntu grubunda sınırlı çalışma sayısı ile yeterli düzeyde olmayan kemik
ve fildişi obje araştırmalarına Eski Smyrna buluntuları önemli katkılar sağlayacaktır. Bu objeler, Smyrna’da yaşamış
toplumların günlük hayatlarındaki yaşayışlarına dair ipuçları göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eski Smyrna, Kemik Obje, Fildişi Obje, İşlenmiş Kemik, Astragal

Kaynakça

• AKAR TANRIVER, D. S., 2009. Apollon Klarios Kültü, Kehanet Pratikleri ve Adaklar, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• AKAR TANRIVER, D., 2017. “Eski Smyrna’nın Keşfi”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 42, 67-77.
• AKTAŞ, R., 2018. “Aşık Kemiğinin (Astragalos) Antik Dönemde Kullanımı”, (Eds. O. Zunal, Y. Polat, H. Cevizoğlu, G. G. Demir, G. Polat, G. Günata, E. Doğan Gürbüzer, C. Pişkin Ayvazoğlu), Prof. Dr. Nuran Şahin’e Armağan Kitabı, EPIPHANEIA, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 1-8.
• AKURGAL, E., 1997. Eski İzmir I. Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı, Ankara.
• ALMAGRO, M., 1953. Las Necrópolis de Ampurias, Vol. 1, Barcelona.
• AMANDRY, P., 1984. “Chapitre IX: Os et Coquilles”, L’Antre Corycien II, Bulletin de Correspondance Hellenique, Supplement IX, Paris, 347-380.
• BAKAN, C., 2009. Assos Nekropolü S-3 Açması Buluntuları, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• BAR-OZ, G., 2001. “An Inscribed Astragalus with a Dedication to Hermes”, Near Eastern Archaeology 64/4, 215–217.
• BENER, S. S., 2008. Eski Yunan ve Roma’da Oyun ve Oyuncaklar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BERLİN, A. M., 1999. “Studies in Hellenistic Ilion: The Lower City. Stratified Assemblages and Chronology”, Studia Troica 9, 73-157.
• BERTI, F., 2012. “Grave Goods from the Necropolis in the Agora of Iasos”, (Eds. B. Böhlendorf-Arslan, A. Ricci), Byzantine Small Finds in Archaeological Contexts, BYZAS 15, İstanbul, 187-211.
• BLEGEN, C. W., BOULTER, C. G., CASKEY, J. L., RAWSON, M., 1958. Troy: Settlements VIIa, VIIb ad VIII, Vol. 4, Part I-II, Princeton.
• BLEGEN, C. W., PALMER, H., YOUNG, R. S., 1964. The North Cemetery, Corinth XIII, New Jersey.
• BLINKENBERG, C., 1926. Fibules Grecques et Orientales, Kobenhavn.
• BLINKENBERG, C., 1931. Les Petits Objets, Lindos: Fouilles de L’acropole 1902-1914-I, Berlin.
• BOARDMAN, J., 1967. Excavations in Chios 1952-1955: Greek Emporio, BSA Suppl. Vol. No: 6, 1-258.
• BOARDMAN, J., HAYES, J., 1966. Excavations at Tocra 1963-1965: The Archaic Deposits I, BSA Supp. Vol: 4, 1-170.
• BOARDMAN, J., HAYES, J., 1973. Excavations at Tocra 1963-1965: The Archaic Deposits II and Later Deposits, BSA Supp. Vol: 10, 1-126.
• BOEHMER, R. M., 1972. Die Kleinfunde von Boğazköy: Aus Den Grabungskampagnen 1931-1939 und 1952-1969, Wissenschaftliche Veröffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft 87, Boğazköy-Hattuşa VII, Berlin.
• BOULTER, C. G., 1963 “Graves in Lenormant Street, Athens”, Hesperia 32.2, 113-137.
• BOZBAY, H. 2012. “Aşık Kemiğinin Tarihi”, Arkeoloji ve Sanat 141, 1-12.
• BRECCIA, E., 1912. La Necropoli Di Sciatbi, Vol. I: Testo (Catalogue Général du Musée d'Alexandrie), Le Caire.
• BROCK, J. K., YOUNG, G. M., 1949. “Excavations in Siphnos”, BSA 44, 1-92.
• BRUNEAU, P., VATIN, C., BEZERRA DE MENESES, U., DONNAY, G., LÉVY, E., BAVON, A., SIEBERT, G., GRACE, V. G., SAVVATIANOU-PETROPOULAKOU, M., LYDING WILL, E., HACKENS, T., 1970. L’ilôt de la Maison des Comédiens, Delos XXVII, Paris.
• CARÈ,B., 2009-2010. “Il gioco degli astragali: un passatempo tra antico e moderno”. Ludica. Annali di storia e civiltà del gioco 15-16, 32-42.
• CHAVANE, M. J., 1975. Salamine De Chypre. VI: Les Petits Objets, Paris.
• COLDSTREAM, J. N., 1973. “The Jewellery and other Small Finds”, Knossos: The Sanctuary of Demeter, BSA Supplementary, Vol. 8, 130-176.
• CROWFOOT, J. W., CROWFOOT, G. M., KENYON, K. M., 1957. The Objects From Samaria, Samaria-Sebaste, Reports of the work of the Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935, No: 3, London.
• DAVIDSON, G. R., 1952. The Minor Objects, Corinth XII, New Jersey.
• DAVIDSON, G. R., THOMPSON, D. B., 1943. Small Objects From the Pnyx: I, Hesperia Supplement VII, Princeton.
• DAWKINS, R. M., 1929. The Sanctuary of Artemis Orthia at Sparta, excavated and described by members of the British School at Athens, 1906-1910, The Society for the Promotion of Hellenic Studies; Supplementary Paper No.5, London.
• DAWKINS, R. M., WACE, A. J. B., DROOP, J. P., DICKINS, G., TILLYARD, H. J. W., WOODWARD, A. M., TOD, M. N., 1906/1907. “Laconia: I. Excavations at Sparta, 1907”, BSA 13, 1906/1907, 1-218.
• DÉONNA, W., 1938. Le mobilier délien. Delos XVIII, Paris.
• DUNBABIN, T. J., 1962. Perachora: The Sanctuaries of Hera Akraia and Limenia, Excavations of the British School of Archaeology at Athens 1930-1933, II, Oxford.
• DUSENBERY, E. B., 1998. Samothrace: The Nekropoleis, Vol. 11, Princeton.
• EKİN MERİÇ, A., 2007. Metropolis Ana Tanrıça Kült Mağarası, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ELDERKIN, K. MCK., 1928. “Buttons and Their Use on Greek Garments”, American Journal of Archaeology 32/3, 333-345.
• ELDRİDGE, L. G., 1918 “A Third Century Etruscan Tomb”, American Journal of Archaeology 22/3, 251-294.
• ERDEM, A. Ü., TANRIVER, C., 2016. “2015 Yılı Bayraklı Höyük Kazıları: Tunç Çağ Çalışmalarına Dair Ön Rapor”, ADerg XXI, 1-9.
• ERDMAN, K. M., 2018. “Appendix: Catalogue of Miscellaneous Bone Objects”, (Eds. A. M. Berlin, S. C. Herbert), TEL ANAFA II, iii: Decorative Wall Plaster, Objects of Personal Adornment and Glass Counters, Tools for Textile Manufacture and Miscellaneous Bone, Terracotta and Stone Figurines, Pre-Persian Pottery, Attic Pottery, and Medieval Pottery, Ann-Arbor, MI, 211-216.
• ERGİNER, G. E., FOÇA, S., 2020. “Klazomenai Ağaçlı Yol Nekropolisi’nden Bir Grup Mezar: Tipolojisi ve Buluntuları”, Arkeoloji ve Sanat 163, 69-86.
• ERSOY, A., 2017. Antik Dönemden Osmanlı Dönemine Smyrna/İzmir Kemik Objeleri, Ege Yayınları, İstanbul.
• ERTÜZÜN, B., 2021. “Yeni Araştırmalar Işığında Eski Smyrna Arkaik Dönem Sivil Mimarisinin Değerlendirilmesi”, TUBA-AR 28, 187-210.
• EVELY, D., 2006. “Chapter 5: The Small Finds”, (Ed. D. Evely), Lefkandi IV: The Bronze Age. The Late Helladic IIIC Settlement at Xeropolis, BSA Supplementary Volume No: 39, 265-302.
• FORSTENPOINTNER, G., WEISSENGRUBER, G. E., 2008. “Artemision’da Bulunan Hayvan Kemikleri”, (Ed. W. Seipel), Efes Artemisionu Bir Tanrıçanın Kutsal Mekânı, Viyana, 149-157.
• GALLET DE SANTERRE, H., TRÉHEUX, J., 1947. “Rapport sur le dépôt égéen et géométrique de l'Artémision à Délos”, BCH 71-72, 148-254.
• GHAIL-KAHIL, L. B., 1954. “Nécropoles Thasiennes”, Bulletin de Correspondance Hellénique 78, 225-251.
• GOLDMAN, H., 1940. “The Acropolis of Halae”, Hesperia 9. 4, 381-514.
• GOLDMAN, H., 1950. Excavations at Gözlü Kule, Tarsus I: The Hellenistic and Roman Periods, New Jersey.
• GOLDMAN, H., 1963. Excavations at Gözlü Kule, Tarsus: The Iron Age, Vol: III, Princeton.
• HASPELS, C. H. E., 1951. La Cité de Midas: Céramique et Trouvailles Diverses, Phrygie III, Paris.
• HEURTLEY, W. A., ROBERTSON, M., 1948. “Excavations in Ithaca, V: The Geometric and Later Finds from Aetos.”, BSA 43, 1-124.
• HOGARTH, D. G., 1899/1900. “The Dictaean Cave”, BSA 6, 94-116.
• HOGARTH, D. G., 1908. ”Chapter X. Other Ivory and Bone Objects”, Excavations at Ephesus: The Archaic Artemisia, London, 186-198.
• HÜRMÜZLÜ, B., 2003. Klazomenai-Akpınar Nekropolisi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• JACOP, C. M., 2012. Morgantina, Sicily: The Worked Bone and Ivory Objects 459 B.C. to the First Century A. D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Rutgers University-Graduate School-New Brunswick.
• JACOPI, G., 1929. Scavi Nella Necropoli di Jalisso, 1924-1928, Clara Rhodos III, Rodi.
• JACOPI, G., 1931. Esplorazione Archeologica Di Camiro I, Scavi Nelle Necropoli Camiresi 1929-1930, Clara Rhodos IV, Rodi, 1931.
• JACOPI, G., 1932. Esplorazione Archeologica Di Camiro II, Clara Rhodos VI-VII, Rodi.
• KARACA, E., 2015. “Tios 2007-2012 Kazılarında Bulunan Kemik Eserler/The Bone Artefacts Found at the Excavations of Tios Between 2007-20121”, (Ed. S. Atasoy, Ş. Yıldırım), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: TIOS /An Ancient City in Zonguldak: TIOS, Ankara, 365-380.
• KARAGEORGHIS, V., 1978. Excavations in the Necropolis of Salamis IV, Salamis Vol. 7, Nicosia.
• KASAPOĞLU, B. E., 2015. “Parion Güney Nekropolisinden Omurgalı İki Lahit ve Buluntuları”, (Ed. C. Başaran, V. Keleş), Parion Kazıları 100. Yıl Armağanı, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara, 99-116.
• KASAPOĞLU, H., 2013. “XI. Kemik Objeler”, (Ed. C. Başaran), Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion: 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, Ege Yayınları, İstanbul, 171-175.
• KNIGGE, U., 2005. Der Bau Z, Kerameikos Ergebnisse der Ausgrabungen, Band XVII, München.
• KOHLER, E. L., 1995. The Lesser Phrygian Tumuli Part 1: The Inhumations, The Gordion Excavations (1950-1973) Final Reports Volume II, Philadelphia.
• KOURAYOS, Y., BURNS, B., 2004. “Exploration of the Archaic Sanctuary at Mandra on Despotiko”, BCH 128-129.1, 133-174.
• KUBITSCHEK, W., 1907. “Ein Bronzegewicht aus Gela”, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes 10, 127-140.
• LAMB, W., 1932. “Antissa”, BSA 32, 41-67.
• LARSON, K. A., ERDMAN, K. M., 2018. “4. Tools for Textile Manufacture”, (Ed. A. M. Berlin, S. C. Herbert), TEL ANAFA II, iii: Decorative Wall Plaster, Objects of Personal Adornment and Glass Counters, Tools for Textile Manufacture and Miscellaneous Bone, Terracotta and Stone Figurines, Pre-Persian Pottery, Attic Pottery, and Medieval Pottery, Ann-Arbor, MI, 145-202.
• LEHMANN, K., SPITTLE, D., 1964. Samothrace Vol: 4 Part II: The Altar Court, New York.
• MACALISTER, R. A. S., 1912. The Excavation of Gezer 1902-1905 and 1907-1909, Vol: III, London.
• MAZARAKIS AINIAN, A., 2005. “Inside the adyton of a Greek temple Excavations on Kythnos (Cyclades)”, (Eds. M. Yeroulanou, M. Stamatopolou), Architecture and Archaeology in the Cyclades: Papers in honour of J.J. Coulton, BAR Publishing, 87-103.
• MILTNER, F., MILTNER H., 1932. “Bericht über eine Voruntersuchung in Alt-Smyrna”, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Instituts in Wien XXVII, 127-188.
• MUSS, U. 2008. “Efes Artemisionu’nda Bulunan Fildişi ve Kemik Eserler”, (Ed. W. Seipel), Efes Artemisionu Bir Tanrıçanın Kutsal Mekânı, Viyana, 215-250.
• MUSTILLI, D., 1942. “La Necropoli Tirrenica Di Efestia”, ASAtene XV-XVI (1932-1933), 1-278.
• NICHOLLS, R. V., 1958/59. “Old Smyrna: The Iron Age Fortifications and Associated Remains on the City Perimeter”, BSA 53/54, 35-137.
• NOLLÉ, J., 1996/97. “Medien, Sprüche, Astragale. Zum Orakelwesen im kaiserzeitlichen Kleinasien”, Nürnberger Blätter zur Archäologie 13, 167-182.
• POLAT, G., POLAT, Y., 2007. “Antandros Nekropolü 2001-2006 Yılları Ön Raporu”, ADerg IX (2007/1), 1-20.
• POLAT, G., POLAT, Y., YAĞIZ, K., ZUNAL, O., 2010. “Antandros 2008 Yılı Kazıları”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı (25-29 Mayıs 2009, Denizli), Ankara, 1-22.
• RICHTER, G., 1966. The Furniture of the Greeks, Etruscans and Romans, London.
• ROBINSON, D. M., 1941. Metal and Minor Miscellaneous Finds, Excavations at Olynthus X, Baltimore.
• SCHÄDLER, U., 1996. “Spielen mit Astragalen,” Archäologischer Anzeiger 1996, 61-73.
• SCHLIEMANN, H., 1880. Ilios: The City and Country of The Trojans: The Results of Researches and Discoveries on the site of Troy and Throughout the Troad in the years 1871, 72, 73, 78, 79, London.
• SPERLING, J. W., 1976. “Kum Tepe in the Troad: Trial Excavation, 1934”, Hesperia 45.4, 305-364.
• TANRIVER, C., AKAT ÖZENİR, S., AKAR TANRIVER, D. S., ERDEM OTMAN, A. Ü., ERDOĞAN, A., 2017. “Eski Smyrna (Bayraklı Örenyeri / Tepekule) Kazısı 2014-2015”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, (23-27 Mayıs 2016, Edirne), Ankara, 95-114.
• THOMPSON, D. B., 1960. “The House of Simon the Shoemaker”, Archaeology 13, 234-246.
• THOMPSON, H. A., 1958. “Activities in the Athenian Agora: 1957”, Hesperia 27.2, 145-160.
• TOPBAŞ, A., 1993. “Seyitömer Höyüğü 1991 Yılı Kurtarma Kazısı”, III. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, (27-30 Nisan 1992, Efes), Ankara, 1-30.
• TOPBAŞ, A., 1994. “Seyitömer Höyüğü 1992 Yılı Kurtarma Kazısı”, IV. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, (26-29 Nisan 1993, Marmaris), Ankara, 297-310.
• UTILI, F., 1999. Die archaische Nekropole von Assos, Asia Minor Studien, Band 31, Bonn.
• VON DER OSTEN, H. H., 1937. The Alishar Hüyük Seasons of 1930-1932, Part III, (Eds. J.A. Wilson, T.G. Allen), Researches in Anatolia, Vol: VIII, The University of Chicago Oriental Institute Publications, Vol: XXIX, Chicago.
• VON GRAEVE, V., 1986. “Grabung auf dem Kalabaktepe”, IstMitt 36, 37-51.
• WALSDTEIN, C., 1905. The Argive Heraeum, Vol: 2, Houghton, Mifflin.
• WEINBERG, G. D., 1960 “Excavations at Tarrha, 1959”, Hesperia 29.1, 90-108.
• YOUNG, R. S., 1962. “The 1961 Campaign at Gordion”, American Journal of Archaeology 66/2, 153-168.