Yerle İlgili Bazı Atasözleri ve Deyimlerin Mitolojik Bağlantısı

Yıl 2010, Sayı: 28, 171 - 181, 01.02.2010

Doç. Dr. Faruk Çolak

Öz

Anahtar Kelimeler

-

YERLE İLGİLİ BAZI ATASÖZLERİ VE DEYİMLERİN MİTOLOJİK BAĞLANTISI

Öz

Bilindiği üzere Türkçede yer ile ilgili deyim ve atasözleri oldukça yaygın bir kullanışa sahiptir. Bu anlatı kalıpları yaygınlığının yanı sıra, olumsuz anlamlar taşımaları açısından ilgi çekicidirler. Söz konusu bu anlatı kalıplarındaki olumsuz anlamlandırmanın rastgele olmadığı, dahası mitolojideki yer iyelerine bağlı bazı kalıntılar olduğu kanaatindeyiz. Bundan dolayıdır ki; bu makalede yer ile ilgili deyim ve atasözlerinin mitoloji ile bağlantısı ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Atasözü, deyim, mitoloji, yer, yeraltı, yer iyesi, Erlik, Şamanizm

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2004), “Yaratılış Mitleri, Şamanizm ve Tasavvuf Bağlamında Düşüş, Mahrumiyet ve Hapis”, Millî Folklor, S. 62, s. 8-16.
• AGIZZA, Rosa (2001), Antik Yunanda Mitoloji Masallar ve Söylenceler, (çev. Z. Zühre İlkgelen), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• AKSOY, Ömer Asım (1984a), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-I Atasözleri Söz- lüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• AKSOY, Ömer Asım (1984b), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-II Deyimler Söz- lüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• ANOHİN, Andrey Viktoroviç (2006), Altay Şamanlığına Ait Materyaller, (çev. Zekeriya Karadavut-Jannet Meyermanova), Kömen Yayınları, Konya.
• ÇOLAK, Faruk (2008), “Gök Keçinin Püsküllü Oğlağı Olmak” Deyiminin Mito- lojik Değerlendirmesi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 19, s. 193- 204.
• ELİADE, Mircea (1993), Mitlerin Özellikleri, (çev. Sema Rifat), Simavi Yayın- ları, İstanbul.
• ERHAT, Azra (1978), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• EYÜBOĞLU, E. Kemal (1975a), On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Şiir ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler –Atasözleri-, C. 1, İstanbul.
• EYÜBOĞLU, E. Kemal (1975b), On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Şiir ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler –Deyimler (Tabirler)-, C. 2, İstanbul.
• GÖKÇEOĞLU, Mustafa (1997), Kıbrıs Türk Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Galeri Kültür Yayınları, Lefkoşa.
• HONKO, Lauri (2003), “Mitleri Tanımlama Problemi”, (çev. Nezir Temür), Mil- lî Folklor, S. 59, s. 96-103.
• İNAN, Abdülkadir (1987), Makaleler ve İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Ya- yınları, Ankara.
• KATANOV, Nikolay Födoroviç (2000), Bilimsel Eserlerinden Seçmeler, (çev. Fatma Özkan), Türksoy Yayınları, Ankara.
• ÖGEL, Bahaeddin (1989), Türk Mitolojisi, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• ÖGEL, Bahaeddin (1995), Türk Mitolojisi, C. II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• PARLATIR, İsmail-ÇETİN, Nurullah (2005), Şinasî Bütün Eserleri, Ekin Ya- yınları, Ankara.
• PARLATIR, İsmail (2008a), Atasözleri, Yargı Yayınları, Ankara.
• PARLATIR, İsmail (2008b), Deyimler, Yargı Yayınları, Ankara.
• TDV (1983), Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın- ları, Ankara.
• TEKİN, Talat (2008), Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TÜRKMEN, Seyfullah (2004), “Gebermek Kelimesinin Kökeni Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten-, Ankara, s. 131-134.
• VASFİ, İhsan S. (1985), Irak Türklerinde Deyimler ve Atasözleri, Fuzûlî Yayın- ları, İstanbul.