BULMAK VE BULUNMAK FİİLLERİNİN ANLAM VE KULLANIM ÖZELLİKLERİ

Yıl 2016, Sayı: 40, 83 - 104, 01.12.2016

Doç. Dr. Mahir Kalfa

https://doi.org/10.17133/tubar.270432

Öz

Türkçede bulmak ve bulunmak fiilleri bağımsız fiil ve birleşik fiil kuruluşlarıyla Türkçenin en eski dönemlerinden itibaren kullanılagel-miş kelimelerdir. Türkçede “etmek, olmak, yapmak, kılmak, almak, ver-mek, görmek, bilmek” gibi fiillerin yanı sıra “bulmak” ve “bulunmak” ke-limeleri de birleşik fiil kuruluşunda yer alan yardımcı fiillerdir. Bu tür ku-ruluşlarla ifadenin kuvvetlenip zenginleşmesi, söz tekrarına düşülmemesi, ad cümlelerinden fiil cümlelerine geçilebilmesi gibi kolaylıklar sağlanabil-mekte, anlatım gücünün olanakları artmaktadır. “Bulmak” ve “bulunmak” fiilleri söz dizimi sırasında çeşitli kullanım özellikleriyle kalıplaşıp deyim-leşmekte ve böylece kısa ve etkili ifadenin yolu da açılmış olmaktadır. Ay-rıca bu fiiller yalnız yardımcı fiil göreviyle kullanılmayıp birleşik fiil oluş-turmakta da rol almaktadır. Bu durum, Türkçenin hemen hemen bütün dö-nemlerinde görülen dikkat çekici bir özelliktir.

Anahtar Kelimeler

bulmak fiili, bulunmak fiili, yardımcı fiil, bir-leşik fiil, Türkçede fiiller, anlambilgisi

Kaynakça

• ABİK, A.Deniz (2005), “Türkçede ‘Vefât’ Kelimesi ve Yardımcı Fiilleri”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 14, s. 13-28.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1998), Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara.
• CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford Üniversitesi, Londra.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Kaynak Eserler Dizisi 47, Ankara.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984), Kutadgu Bilig Grameri Fiil, Gazi Üniversi-tesi Yayınları, Ankara.
• Muhammed bin Hamza (Haz. Ahmet TOPALOĞLU) (1976), XV. Yüzyıl Başla-rında Yapılmış Kur’an Tercümesi I, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Muhammed bin Hamza (Haz. Ahmet TOPALOĞLU) (1978), XV. Yüzyıl Başla-rında Yapılmış Kur’an Tercümesi II (Sözlük), Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• TİETZE, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı 1: A-E, Simurg Yayınları, İstanbul.
• TUĞLACI, Pars (1995), Okyanus, Ansiklopedik Türkçe Sözlük, ABC Yayınevi, İstanbul.
• Türkçe Sözlük (2011), TDK Yayınları, Ankara.