A Comparison Between the People of “Land of the Dead” in Siberian Folk Narratives and the People Suffering in the Hell in Islamic Narratives
Öz
One of characteristic
features in Siberian folk narratives is that when traveling through “the Land
of Darkness” where they generally go in their struggle against the evil or bad
spirits, the heroes encounter with people who are punished or rewarded
according to the deeds they have done in the world. Such scenes which were
encountered by heroes during their travels which resemble shamans’ travels to
the underworld are important in that they display beliefs of Siberian folks on
“sin”, “penalty”, and “life after death”. Uno Harva has stated that these sort
of scenes in narratives of Siberian folks are rooted in universal values. It is
also possible to see the similar scenes in Islamic narratives concerning hell
and that certifies Harva’s opinion. Islamic parables focus on hellish torture
through wicked women, rather. There are significant similarities between
penalty reasons and punishment forms in such parables and the ones in Siberian
folk narratives. It is also possible to explain similarities by means of
universal values and the fact that Muslim Turks have Islamicised their belief
elements belonging to Shamanism, Buddhism and Manichaeism by transferring them into
Islam religion, as well. In this study, we will compare similarities between
the people of ‘‘the land of the dead’’ in Siberian folk narratives and the
people suffering in the hell in Islamic parables in terms of penalty reasons
and punishment forms, and will dwell on origins of Islamic parables which
handle this subject.
Anahtar Kelimeler
Siberian folk narratives Islamic narratives land of the dead hell sin torment
Kaynakça
- AKAR, Metin (1987), Türk Edebiyatında Manzum Mi’râc-nâmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. ARAT, Reşit Rahmeti (1991), Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. BANG, W.-Rahmeti, R. (1934), “Türlü Cehennemler Üzerine Uygurca Parçalar”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Enstitüsü Türkiyat Mecmua-sı, IV, s. 251-263. DEVELİ, Hayati Develi (1998), “Eski Türkiye Türkçesi Devresine Ait Manzum Bir Miracnâme”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 28 (1), s. 81-228. ELİADE, Mircea (1999), Şamanizm. İlkel Esrime Teknikleri, Çev.: İsmet Birkan, İmge Kitabevi, Ankara, ERGUN, Metin-Aça, Mehmet (2004), Tıva Kahramanlık Destanları I, Ankara: Akçağ Yayınları. HARVA, Uno (2015), Altay Panteonu Mitler, Ritüeller, İnançlar ve Tanrılar, Çev.: Ömer Suveren, Doğu Kütüphanesi, İstanbul. HOOK, Samuel Henry (2002), Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya Mısır Filistin Hitit Musevi Hrıstiyan Mitosları, Çev.: Alâeddin Şenel, İmge Kitabevi, İs-tanbul. ROUX, Jean-Paul (1999), Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm, Çev.: Aykut Kazancıgil, Kabalcı Yayınevi, İstanbul. RUBEN, Walter (1995), Eski Metinlere Göre Budizm (Budacılığın Diyalektik Yorumu), Çev.: Lütfü Bozkurt, Okyanus Yayıncılık, İstanbul. SAKAOĞLU, Saim (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınları, Ankara. TANEVİ, Eşref Ali (1998), Dünyada ve Ahirette Amellerin Karşılığı, Seha Neşri-yat, Ankara. TRYJARSKİ, Edward (2012), Türkler ve Ölüm Geçmişten Bugüne Türklerde Ölüm Kültürü, Çev.: Hafize Er, Pinhan Yayıncılık, İstanbul. TURNER, Alice K. (2004), Cehennemin Tarihi, Çev.: Ayhan Sargüney, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
SİBİRYA HALK ANLATILARININ “ÖLÜLER ÜLKESİ”NİN İNSANLARI İLE İSLAMÎ ANLATILARIN CEHENNEM AZABI ÇEKEN İNSANLARI ARASINDA BİR KARŞILAŞTIRMA
Öz
Kahramanların,
genellikle şeytan ya da kötü ruhlarla mücadele etmek için girdikleri
“karanlıklar ülkesi”nde yolculuk ederken orada dünyada yaptıkları işlere göre
cezalandırılan ve ödüllendirilen insanlarla karşılaşmaları, Sibirya halk
anlatılarının karakteristik özelliklerinden birisidir. Kahramanların,
şamanların yeraltı dünyasına yönelik yolculuklarını andıran bu yolculukları
sırasında karşılaştıkları bu türden manzaralar, Sibirya halklarının “günah”,
“ceza” ve “ölümden sonraki hayat”la ilgili inançlarını gözler önüne sermesi
bakımından önemlidir. Uno Harva, Sibirya halklarının anlatılarındaki bu tür
sahnelerin evrensel değerlerden kaynaklandığını ifade etmiştir. Sibirya halk
anlatılarındaki bu sahnelerin benzerlerini, Harva’nın tespitini doğrular bir şekilde,
cehennemle ilgili İslamî anlatılarda da görmek mümkündür. İslamî anlatılar
(miraçnameler, masallar, kıssalar), cehennem azaplarına daha çok günahkâr
kadınlar üzerinden odaklanmıştır. Bu tür anlatılardaki ceza nedenleri ve
cezalandırma biçimleri ile Sibirya halk anlatılarındaki ceza nedenleri ve
cezalandırma biçimleri arasında önemli benzerlikler vardır. Benzerlikleri,
evrensel değerlerden yola çıkarak izah etmenin yanı sıra, Müslüman Türklerin
Şamanizm, Budizm ve Maniheizm gibi dinlere ait inanç unsurlarını İslam inancına
aktararak İslamileştirmeleriyle de izah etmek mümkündür. Bu çalışmada, Sibirya
halk anlatılarındaki “ölüler ülkesi”nin insanları ile İslamî anlatıların
cehennemde azap çeken insanları arasındaki benzerlikler ceza nedenleri ve ceza
biçimleri açısından karşılaştırılmış, bu konuyu ele alan İslamî anlatıların
kökenleri üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Sibirya halk anlatıları İslami anlatılar ölüler ülkesi cehennem günah azap
Kaynakça
- AKAR, Metin (1987), Türk Edebiyatında Manzum Mi’râc-nâmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. ARAT, Reşit Rahmeti (1991), Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. BANG, W.-Rahmeti, R. (1934), “Türlü Cehennemler Üzerine Uygurca Parçalar”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Enstitüsü Türkiyat Mecmua-sı, IV, s. 251-263. DEVELİ, Hayati Develi (1998), “Eski Türkiye Türkçesi Devresine Ait Manzum Bir Miracnâme”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 28 (1), s. 81-228. ELİADE, Mircea (1999), Şamanizm. İlkel Esrime Teknikleri, Çev.: İsmet Birkan, İmge Kitabevi, Ankara, ERGUN, Metin-Aça, Mehmet (2004), Tıva Kahramanlık Destanları I, Ankara: Akçağ Yayınları. HARVA, Uno (2015), Altay Panteonu Mitler, Ritüeller, İnançlar ve Tanrılar, Çev.: Ömer Suveren, Doğu Kütüphanesi, İstanbul. HOOK, Samuel Henry (2002), Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya Mısır Filistin Hitit Musevi Hrıstiyan Mitosları, Çev.: Alâeddin Şenel, İmge Kitabevi, İs-tanbul. ROUX, Jean-Paul (1999), Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm, Çev.: Aykut Kazancıgil, Kabalcı Yayınevi, İstanbul. RUBEN, Walter (1995), Eski Metinlere Göre Budizm (Budacılığın Diyalektik Yorumu), Çev.: Lütfü Bozkurt, Okyanus Yayıncılık, İstanbul. SAKAOĞLU, Saim (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınları, Ankara. TANEVİ, Eşref Ali (1998), Dünyada ve Ahirette Amellerin Karşılığı, Seha Neşri-yat, Ankara. TRYJARSKİ, Edward (2012), Türkler ve Ölüm Geçmişten Bugüne Türklerde Ölüm Kültürü, Çev.: Hafize Er, Pinhan Yayıncılık, İstanbul. TURNER, Alice K. (2004), Cehennemin Tarihi, Çev.: Ayhan Sargüney, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Haziran 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Haziran 2016 |
| Kabul Tarihi | 11 Nisan 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 41 |