YAHYA AKENGİN'İN ŞİİRİNDE TABİAT

Yıl 2021, Sayı: 49, 91 - 104, 08.06.2021

İlhan Karoğlu

https://doi.org/10.17133/tubar.840935

Öz

Yahya Akengin, ilk şiir kitabı İstesen’den (1969) günümüze Türk şiirinin yarım asırlık ilerleyişine tanıklık etmiş bir Hisar şairidir. 1946’da Bayburt’ta doğan Akengin sırasıyla Erzurum (1959-1967), Sultandağı (1967-1971) ve son olarak Ankara’da (1971’den bu yana) ikamet etmiştir. Bu coğrafyalardan Bayburt ve Erzurum onun şiirinde tabiat imgesini belirleyen önemli mekânlar olmuştur. Bunda bu iklime aşina olmanın yanında çocukluk ve gençlik çağına duyulan özlemin de etkileri görülür. Onun şiirinde gerek mazi gerekse mazinin uzamı tabiat, şiirsel özne için şimdinin boyunduruğundan sıyrılma imkânı verir. Tabiatın zamanını imleyen mevsimler ile tabiat unsurları şiirsel öznenin yaşamla ilişkisinin aynası hüviyetindedir. Akengin’in hüzne teşne mizacı tabiatın şiirleşmesinde de belirleyici olurken taşrayla aşinalık, kent ve modernleşme serüveni karşısındaki itidalli tavır tabiata onu daha da yaklaştırır. Özellikle şiirsel öznenin mazisi söz konusu edildiğinde tabiat hüzünlü bir atmosfere bürünür. Buna karşın milli kimlik ve tarih vurgusunun öne çıkarıldığı şiirlerde tabiat romantik bir hala alır. Biz bu çalışmamızda Akengin’in şiirlerinde tabiatın zaman ve uzam bağlamında nasıl yer edindiğini ortaya koyacağız.

Anahtar Kelimeler

Yahya Akengin, şiir, tabiat, mevsim, çiçekler

Kaynakça

• Akbalık, Esra. (2014), "Halk Hikâyelerinde Bir İmaj Olarak Bağ ve Bahçenin Kadın ve Bedeni ile İlişkisi". Milli Folklor, Sayı:101, s. 113-124.
• AKDİK, Hazel Melek (2018), Modern Türk Edebiyatında Tabiat Algısı: Servet-i Fünun Dönemi (1896-1901), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• AKENGİN, Yahya (Haziran 1968), "Duyuyor musun", Emre, S. 54, s. 10.
• —— (Ağustos 1969a), "Damarlarımdaki Şarkı", Hisar, S. 68, s. 15.
• —— (1969b), İstesen, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
• —— (Mart 1970), "Bunalım Durağı", Hisar, S. 75, s. 25.
• —— (Eylül 1971), "Karanlığın Derin Saatlerinde", Hisar, S. 93, s. 10.
• —— (Mayıs 1972), "Barışmadın Benimle", Hisar, S. 101, s. 14.
• —— (1973a), Akşamla Gelen, Hisar Yay., Ankara.
• —— (Ekim 1973b), "Dalgınlıkta Açan Güller", Hisar, S. 118 (193), s. 19.
• —— (Şubat 1974a), "Daha Kimselere Anlatmadım", Hisar, S.122 (197), s. 5.
• —— (Kasım 1974b), "Yolumuz Aşka Doğru", Hisar, S. 131 (206), s. 24.
• —— (Ocak 1975), "Çağırır Uzaklar", Hisar, S. 133 (208), s. 17.
• —— (1977a), Çağ Sürgünü, Hisar Yay., Ankara.
• —— (Temmuz 1977b), "Zaman Çıkmazı", Hisar, S. 163 (238), s. 21.
• —— (Ocak 1980), "Çöpçüler Ateş Yakmış", Hisar, S. 266 (191), s. 16.
• —— (1982), Saatler ve Çehreler, Ocak Yay., Ankara.
• —— (Nisan 1986a), "Gemide", Türk Edebiyatı, S. 150, s. 34.
• —— (1986b), Ötelerden, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• —— (Haziran 1990), "Ahmet Muhip Dıranas'ın Şiirinde Tabiat", Milli Kültür, S. 73, s. 28-9.
• —— (1994), Sözümüz Var, Ecdad Yay., Ankara.
• —— (2001), Eylül Kuşatması, TÜRDAV Yay., Ankara.
• —— (2004a), Hasat, Berikan Yay., Ankara.
• —— (Şubat 2004b), "Kış Albümünden", Türk Edebiyatı, S. 364, s. 19.
• —— (Haziran-Temmuz-Ağustos 2007), "Şehir Mahşerinde Hesaplaşmalar", Bizim Külliye, S. 32, s. 14-5. —— (2014), Kırk Yıldan Şiirler, Akçağ Yay., Ankara.
• —— (Aralık-Ocak-Şubat 2016-17), "Eylül Kapıda", Bizim Külliye, S. 70, s. 6.
• ANDREWS, Walter G. (2018), Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, (Çev. Tansel Güney), İletişim Yay., İstanbul. AYVAZOĞLU, Beşir (2020), Güller Kitabı, Kapı Yay., İstanbul.
• BAYRAM, Yavuz (Fall 2007), "Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, s. 209-219.
• BORATAV, Pertev Naili (2017), Folklor ve Edebiyat II, Bilgesu Yay., Ankara.
• ELİADE, Mircea (2003), Dinler Tarihine Giriş, (Çev. Lale Arslan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• GÖLPINARLI, Abdülbaki (1945), Divan Edebiyatı Beyanındadır, Marmara Kitabevi, İstanbul.
• HASTAOĞLU, Betül (2010), Yahya Akengin’in Hayatı, Şiirleri ve Sanatı Üzerine Bir Araştırma, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• İNCE, Özdemir (2011), Tabula Rasa, İmge Kitabevi, Ankara.
• OKTAY, Ahmet (2002), Metropol ve İmgelem, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
• ORHANOĞLU, Hayrettin (2010), "1950 Sonrası Türk Şiirinde Tabiat ve Dünya Algıları", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, s. 1712-1753.
• SİMMEL, Georg (2009), "Metropol ve Zihinsel Hayat", (Çev. Tuncay Birkan), Bireysellik ve Kültür, Metis Yay., İstanbul, s. 317-329.
• SİYAVUŞGİL, Sabri Esat (1993), "Türk Halk Şiirinde Tabiat", (Haz.: Şükrü Elçin), Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara, s. 7-20.
• TEBER, Serol (2009), Melankoli ‘Normal Bir Anomali’, Say Yay., İstanbul.
• YİVLİ, Oktay (2008), "Yahya Akengin’in Şiiri", Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 52, s. 277-284.