KÜLTÜREL BAĞLANMA SORUNU VE ELİF ŞAFAK

Yıl 2022, Sayı: 51, 61 - 78, 13.06.2022

Eyüp Can Ekinci

Öz

Batı merkezli geliştirilen söylem biçimi edebî metinler odaklı düşünülecek olursa; Türk aydını özelinde kendi kültür ve gelenek olgusuyla geliştiremediği bağın neticesidir. Batılı söylemin Türk aydını ve onun kurduğu edebî metinler üzerindeki yayılışı dikkate alındığında ise; Batı kanonu ve kültür kodlarını referans alarak metne dönüştüren bir yazar kurgusu olarak nitelendirilebilir. Kültür ve gelenek taşıyıcılığı bakımından incelediğimiz Elif Şafak’ın romanları; kendi değersel ölçülerinden soyutlanmış, medeniyet dairesini Avrupaî bir düzlemde oluşturmuş aydının kültürel olarak uyruklaşma ve bağlanma problemini teşkil etmektedir. Bu bağlamda yazarın Batı merkezli metin kurma ve tek taraflı söylem geliştirme biçimi, oryantalizmin Türk aydını üzerindeki tesir alanları olarak nitelendirilmelidir. Dolayısıyla öteki imgelemi ve batılı söylem kodlarıyla metin kuran yazarın romanları bu tesir alanı itibariyle nesnellik ilkesinin uzağında, bir dolu sapma ve yanılgılarla örülmüş bir yapı doğurmaktadır. Aşk, Araf, Baba ve Piç ve İskender romanlarını metin merkezli analizlerle incelediğimiz bu makalede, Elif Şafak’ın oryantalist düzlemde metin kurma çabası, olaylara tek taraflı yaklaşımı, önyargılı ve özentisiz söylem biçimi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Elif Şafak, Batı, oryantalist, kültür

Kaynakça

• AKAY, Ali (1997), Postmodern Görüntü, Bağlam Yay., İstanbul. BAYRAKDAR, Mehmet (2007), “Dinler Arası Diyalog ve Başkalaştırılan İslâm”, İslâm Araştırmaları Dergisi, s. 283-300. BENDA, Julien (2017), Aydınların İhaneti, (Çev. Cem Soydemir) Doğu Batı Yay., Ankara. DELEUZE, Gilles (2010), Bergsonculuk, (Çev. Hakan Yücefer), Otonom Yay., İstanbul. ELİOT, T. S. (2007), Edebiyat Üzerine Düşünceler, Paradigma Yay., İstanbul. FOUCAULT, Michel (2013), Toplumu Savunmak Gerekir, (Çev. Şehsuvar Aktaş), Yapı Kredi Yay., İstanbul. FOUCAULT, Michel (2017), Kelimeler ve Şeyler, (Çev., Mehmet Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, Ankara. GÜNGÖR, Erol (2011), Türk Kültürü ve Milliyetçilik, Ötüken Yay., İstanbul. KARABURGU, Oğuzhan (2008), “Baba ve Piç Romanı ve Simetri” Arayışlar İnsan Bilimleri Araştırmaları, s. 43-60. MARDİN, Şerif (2002). "Oryantalizmin Hasıraltı Ettiği", Doğu- Batı Düşünce Dergisi, s. 111-116. Namık Kemal (1962), Renan Müdafaanâmesi, (hzl. M. Fuad Köprülü) Milli Kültür Yay., Ankara. POLAT, Adem (2017). "Beş Şehir Yanılgısı: Alberto Manguel'in Beş Şehir'ini Bir Palyaço'yla Dolaşmak", Yedi İklim Dergisi, s. 42-46. POLAT, Adem (2018), Oğuz Atay Anlatılarında Bağlam-sızlık, Kesit Yay., İstanbul. REVEL, Judith (2012), Foucault Sözlüğü, (Çev. Veli Urhan), Say Yay., İstanbul. SAAVEDRA, Miguel de Cervantes (2016), Don Quijote, (Çev. Roza Hakmen) Yapı Kredi Yay., İstanbul. SAİD, W. Edward (2013), Şarkiyatçılık, Metis Yay., İstanbul. ŞAFAK, Elif (2005), “In Istanbul, a Crack In the Wall of Denial”, Washingtonpost, Sunday, Sebtamber 25. ŞAFAK, Elif (2006), “Geçmiş Olmadan Anlam Üretemeyiz”, Yeni Aktüel, S. 35, 9-15 Mart. ŞAFAK, Elif (2009), Aşk, Doğan Kitap, İstanbul. ŞAFAK, Elif (2015), Araf, Doğan Kitap, İstanbul. ŞAFAK, Elif (2017), Baba ve Piç, Doğan Kitap, İstanbul. ŞAFAK, Elif (2017), İskender, Doğan Kitap, İstanbul. TANPINAR, Ahmet Hamdi (2015), Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergâh Yay., İstanbul. TUNA, B. Babür (2002), “Şarkiyatçılığı Anlamak: Edward Said’in “Şarkiyatçılık”ı Üzerine Notlar”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, s. 211-232.