Geleneksel Mardin Evi’nin Mekansal ve Isısal Konfor Özellikleri

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 4, 28 - 44, 03.01.2015

Ayhan Bekleyen Neslihan Dalkılıç Nurtekin Özen

Öz

Türkiye’nin güneydoğusunda bulunan tarihi Mardin şehri, Orta Doğu’nun en eski yerleşmelerinden biridir. Güneye bakan çok eğimli bir yamacın üzerinde bulunan bu yerleşmenin, geleneksel konutları ise merdiven basamaklarını andırır. Bu makale, örnek bir Geleneksel Mardin Evi’nin mekânsal özelliklerini ve ısısal performanslarını araştırmaktadır. Çalışma, mevsimlere göre mekânların (üst kattaki eyvan, teras ve odalardan biri; alt kattaki revak, kiler ve odalardan biri ile en üstteki dam) ortam sıcaklıklarına odaklanmaktadır. Amaç, çeşitli mevsimlerdeki en konforlu mekânları belirlemektir. Elde edilen bulgulara göre alt kattaki odanın sonbaharda en konforlu, kışın ise diğer mekânlarla karşılaştırıldığında en sıcak mekân olduğu saptanmıştır. Yazın hem alt kattaki odanın (temmuz) hem de eyvanın (haziran) en konforlu mekânlar olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konut; İklimsel tasarım; Geleneksel ev; Mekânsal konfor

Kaynakça

• A. Bekleyen, N. Dalkılıç “Modernite ile yerelin birleştirilmesi (Diyarbakır Örneği): Geçmişte iklime göre biçimlendirilen konutlardan günümüz konut tasarımlarına taşımalar yapılabilir mi?”, M.Taş (ed.), 19. Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi Bildiri Kitabı, Bursa: Mimarlar Odası, 277-288, 22-24 Mart 2007.
• A. Bekleyen, N. Dalkılıç “The influence of climate and privacy on indigenous courtyard houses in Diyarbakır, Turkey”, Scientific Research and Essays, 6, 4, 908–922, 2011.
• A. Bekleyen, N. Dalkılıç “Design with climate-what can we learn from the past to cope with
• climate in terms of design strategy and usage style of courtyard houses?”, Middle-East Journal of
• Scientific Research, 11, 3, 357–366, 2012.
• S. Abdulac “Traditional housing design in the Arab countries”, Sevcenko M.B. (ed.), Urban Housing, Cambridge: Aga Khan Program for Islamic Architecture, 2-9, 1982.
• S. Al-Azzawi “Seasonal impact of climate on the pattern of urban family life: Indigenous courtyard houses of Baghdad region of the hot-dry climates”, Renewable Energ, 8, 1-4, 283-288, 1996.
• S. Al-Azzawi “Daily impact of climate on the pattern of urban family life: Indigenous courtyard houses of Baghdad region of the hotdry climates Part I: Daily shifts or daily movements in summer”, Renewable Energ, 8, 1-4, 289-294, 1996.
• S. Cantacuzino, K. Browner “Houses, and Remedy 3: Rehab”, in Isfahan, Architectural Review, 159, 951, 305-314, 1976.
• K. Herdeg “Formal structure in islamic architecture of Iran and Turkistan”, New York: Rizzoli International Publication, 57-69, 1990.
• G. Memarian, F. E. Brown “Climate, culture, and religion: aspects of the traditional courtyard house in Iran”, Journal of Architectural and Planning Research, 20, 3, 181-198, 2003.
• F. Ragette “Traditional domestic architecture of the Arab Region”, Sharjah: Axel Menges, American University of Sharjah, 84-86, 2006.
• G. Scudo “Climatic design in the Arab courtyard house”, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Center, 1-2, 82-91, 1988.
• E. F. Alioğlu “Mardin şehir dokusu ve evler”, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 2. Basım, 2003.
• A. Karaman “GAP’ta kentsel morfoloji”, GAP Bölgesi’nde Kültür Varlıklarının Korunması, Yaşatılması ve Tanıtılması Sempozyumu Bildiri Kitabı, 287-324, Haziran 1998, Ş.Urfa.
• G. Manioğlu, Z. Yılmaz “Energy efficient design strategies in the hot dry area of Turkey”, Building and Environment, 43, 7, 1301-1309, 2008.
• S. Aydın, K. Emiroğlu, O. Özel ve S. Ünsal “Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet”, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 2000.
• E. F. Alioğlu “Tarihsel süreçte şehir dokusu ve Geleneksel Mardin Evleri”, Özdem, F. (ed.), Taşın Belleği Mardin, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 177-240, 2005.
• Ulusal Meteoroloji Servisi, Sıcaklık değerleri, Diyarbakır, 2010.
• Yaşayan tarih mardin “İlin genel coğrafyası”, İstanbul: Resim Matbaası, 1998.
• V. Minorsky “Mardin”, İslam Ansiklopedisi, Cilt.VII, İstanbul, 317-322, 1965.
• Y. Bilge “Geçmişten Günümüze Süryaniler”, İstanbul: Zvi-Geyik Yayınları, 2001.
• A. Özmen “Mardin’in Etno-Kültürel Yapısı Üzerine Bir Deneme: Kültürün Sınır(sızlığı)”, Özdem, F. (ed.), Taşın Belleği Mardin, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 327-361, 2005.
• V. Günal “Mardin İlinde Kültürel Çekicilik ve Turizm Amaçlı Kullanım Olanakları”, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1-7, 2006.
• A. Kankal “18.Yüzyılda Mardin’de Aile” I. Uluslararası Mardin Tarihi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Özcoşar İ. ve Güneş H.H. (eds.), İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Yayını, 735-742, 2006.
• A. Kankal, İ. Özcoşar, H. H. Güneş ve V. Gürhan “183 Nolu Mardin Şer’iye Sicili Belge Özetleri ve Mardin”, İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi, Yayın no: 13, İmak Yayınları, 2007.
• D.İ. Önenç, N. Kıral, D. Erkanol ve A. Tullukçu (2006) “Medeniyetlerin Taşı “Mardin Taşı” ve Özellikleri”, Türkiye Jeoloji Kurultayı (20-24 Mart 2006) Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 2006. (http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/dbbe6abe5f14af8_ek.pdf )
• N. Dalkılıç, M. Halifeoğlu “Tarihi yapıların restorasyon uygulamalarında geleneksel yapım tekniklerinin kullanımı: Mardin Tekke Cami-Şah Sultan Hatun Medresesi Restorasyonu”, Mimarlıkta Malzeme Dergisi, 5, 17, 46-60, 2010.
• C. Karagülle “Yerel Verilerin Konut Tasarım Sürecinde Değerlendirilmesi: Mardin Örneği”, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• M. A. Humphreys. “Outdoor temperature and comfort indoors”, Building and Research Information, 6, 2, 92-105, 1978.