İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN FEN BİLİMLERİ KAVRAMLARINA İLİŞKİN KAVRAM YANILGILARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 4, 45 - 54, 31.12.2019

Gökhan Uyanık

Öz

Bu
araştırmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin fen bilimleri kavramlarına ilişkin
kavram yanılgılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, tarama
modelindedir. Araştırmanın evreni 2017-2018 akademik yılı bahar döneminde
Kastamonu İl merkezindeki devlet okullarında öğrenim görmekte olan ilkokul
dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise bu
okullar arasından alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeyde öğrencilerin yer
aldığı 6 okuldaki toplam 162 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak
araştırmacı tarafından geliştirilen “Kavram Yanılgısı Belirleme Testi”
kullanılmıştır. Verilerin analizinde, bağımsız gruplar için t-testi ve tek
yönlü ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre,
farklı sosyo-ekonomik düzeylerde bulunan öğrencilerin bazı fen bilimleri
kavramlarına ilişkin kavram yanılgılarının farklılık gösterdiği tespit
edilmiştir. Alt sosyo-ekonomik düzeyde yer alan öğrencilerin kavram yanılgısı
belirleme testi puanları ile üst sosyo-ekonomik düzeyde yer alan öğrencilerin
puanları arasındaki farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir.  Orta sosyo-ekonomik düzeyde yer alan
öğrencilerin kavram yanılgısı belirleme testi puanları ile hem alt hem de üst
sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin puanları arasındaki farkın anlamlı
olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, öğrencilerin kavram yanılgısı
belirleme testi puanları arasında cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir fark
olmadığı belirlenmiştir. Elde edilen bulguların genel incelemesi yapıldığında,
öğrencilerin belirli kavramlara ilişkin kavram yanılgılarının daha fazla olduğu
tespit edilmiştir. Buna ek olarak, üst sosyo-ekonomik düzeydeki okullarda
öğrenim görmekte olan öğrencilerin fen bilimleri kavramlarına ilişkin daha az
kavram yanılgısına sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri, Kavram, Kavram Yanılgısı

Kaynakça

• Abraham, M. R., Grzybowski, E. B., Renner, J. W., & Marek, E. A. (1992). Understandings and misunderstandings of eighth graders of five chemistry concepts found in textbooks. Journal of research in science teaching, 29(2), 105-120.
• Ayas, A. (2011). Kavram öğrenimi. (Editör: S. ÇEPNİ). (9. Baskı). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (s. 126-151). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ayas, A., Özmen, H. & Coştu, B. (2002). Lise öğrencilerinin buharlaşma kavramı ile ilgili anlamalarının belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 74-84.
• Bahar, M. (2003). Misconceptions in biology education and conceptual change strategies. Educational Sciences: Theory & Practice, 3(1), 55-64.
• Bar, V., & Travis, A. S. (1991). Children's views concerning phase changes. Journal of research in science teaching, 28(4), 363-382.
• Bilgin, İ., Uzuntiryaki, E., & Geban, Ö. (2003). Öğrencilerin Kimyasal Denge Konusundaki Kavram Yanılgıları. EĞİTİM VE BİLİM, 28(127).
• Birinci-Konur, K., & Ayas, A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının bazı kimya kavramlarını anlama seviyeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 83-90.
• Briggs, H., & Holding, B. (1986). Aspects of secondary students' understanding of elementary ideas in chemistry. Centre for Studies in Science and Mathematics Education The University of Leeds.
• Bouma, J., & Brandt, L. (1990). Words as tools: A simple method for the teacher to obtain information on pupils' preconceptions. Journal of Chemical Education, 67(1), 24.
• Cleminson, A. (1990). Establishing an epistemological base for science teaching in the light of contemporary notions of the nature of science and of how children learn science. Journal of research in science teaching, 27(5), 429-445.
• Çaycı, B. (2007). Kavram öğreniminde kavramsal değişim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çepni, S. (2005). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çepni, S., Bayri, N. & Özsevgeç, T. (2007). Kalıcı kavramsal değişimde 5E modelinin etkililiği. Edu 7, 2(2).
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6th.Ed.). New York: McGraw-Hill International Edition.
• Gabel, D. L., & Bunce, D. M. (1994). Research on problem solving: Chemistry. Handbook of research on science teaching and learning, 11, 301-326.
• Geban, Ö. & Ertepınar, H. (7-8 Eylül 2001). Altıncı sınıf öğrencilerinin elektrik konusundaki kavramları anlamalarında kavramsal değişim yaklaşımının etkisi. Yeni Binyılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumunda Sunulmuştur, İstanbul.
• Gülçiçek, Ç. (2002). Lise 2. sınıf öğrencilerinin mekanik enerjinin korunumu konusundaki kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Harrison, A. G., Grayson, D. S. & Treagust, D. F. (1999). Investigation a grade 11 students’ evolving conceptions of heat and temperature. Journal of Research in Science Teaching, 36, 55-87.
• Hewson, P. W. (1984). Microcomputers, Conceptual Change and the Design of Science Instruction: Examples from Kinematics and Dynamics. South African Journal of Science, 80, 15-20.
• Hewson, M. G., & Hewson, P. W. (2003). Effect of instruction using students’ prior knowledge and conceptual change strategies on science learning. Journal of Research in Science Teaching, 40, 86-98.
• Köse, S., Ayas, A., & Taş, E. (2003). Bilgisayar destekli öğretimin kavram yanılgıları üzerine etkisi: Fotosentez. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 106-112.
• Mikkila-Erdmann, M. (2001). Improving conceptual change concerning photosynthesis through text design. Learning and Instructions, 11, 241-257.
• Mullet, E., & Gervais, H. (1990). Distinction between the concepts of weight and mass in high school students. International journal of science education, 12(2), 217-226.
• Nakhleh, M. B. (1994). Student's models of matter in the context of acid-base chemistry. Journal of chemical education, 71(6), 495.
• Nakiboğlu, C., & Özkılıç Arık, R. (2006). 4. sınıf öğrencilerinin gazlar ile ilgili kavram yanılgılarının V-diyagramı kullanılarak belirlenmesi. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Ölmez, O. & Geban, Ö. (7-8 Eylül 2001). Dördüncü sınıf öğrencilerinin dünya ve gökyüzü konularındaki kavramları anlamalarında kavramsal değişim yaklaşımının etkisi. Yeni Binyılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumunda Sunulmuştur. İstanbul.
• Özdemir, A. M. (2012). İlköğretim 5. sınıf fen ve teknoloji dersi ünitelerinde kavramsal değişim yaklaşımının öğrenci başarısına etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pınarbaşı, T. (2002). Çözünürlükle ilgili kavramların anlaşılmasında kavramsal değişim yaklaşımının etkinliğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Tiberghien, A. (1983). Critical review of research concerning the meaning of electric circuits for students aged 8 to 20 years. Research on Physics Education, 109-123.
• Tunç, T., Akçam, H. K., & Dökme, İ. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının bazı fizik konularındaki kavram yanılgıları ve araştırmada uygulanan tekniğin araştırma sonucuna etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(3), 137-153.
• Uyanık, G. (2014). İlkokul dördüncü sınıf fen ve teknoloji dersinde kavramsal değişim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uyanık, G. & Dindar, H. (2016). İlkokul Dördüncü Sınıf Fen Bilimleri Dersinde Kavramsal Değişim Metinlerinin Kavram Yanılgılarının Giderilmesine Etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 349-374.
• Vogelezang, M. J. (1987). Development of the concept ‘chemical substance’‐some thoughts and arguments. International Journal of Science Education, 9(5), 519-528.