Karabük İli Bulak Köyü İğne Oyacılığı

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 43 - 54, 01.08.2021

Hatice Somçağ

Öz

Karabük İli Bulak Köyü İğne Oyacılığı
Karabük City Bulak Village Needle Lacing
Öz: El sanatları; geçmişe dayanan, toplumsal olayları, gelenek ve görenekleri, giyim kuşam, yaşam tarzı ve geçmişi yansıtan canlı belgelerdir. Ürünlerin kaynağı olan kültürel miras; motif, desen, kompozisyon ve kullanım yerlerinin biçimlenmesinde etken olmaktadır. Bu nedenle el sanatları örneklerinin araştırılması koruma altına alınarak gelecek nesillere ulaştırılması ve devamının sağlanması önem taşımaktadır.
Örücülük; renk, motif, desen ve bezeme yönünden çeşitliliği ile el sanatlarının bilinen zengin tekniklerindendir. Örgü sanatları içinde en eski ve köklü örneklerin oyalarda, özellikle de iğne oyalarında olduğu bilinmektedir. Eskisi kadar kullanım alanı olmamakla birlikte ev ve giysi süslemeleri için yapılan iğne oyaları, günümüzde devam eden sanatlardandır. Oyalarda yapım teknikleri ve kullanılan gereçler benzer olsa da, her yöreye göre renk, motif, bezeme veya kullanım alanında farklılık ve çeşitlilik görülmektedir.
Bu çalışmada; Karabük iline bağlı Bulak Köyünde yapılan iğne oyalarının kullanım alanları, teknik, desen, gereç ve motif özellikleri yönünden araştırılarak başörtü kenarlarında kullanılan eskiden örülmüş örnekler ile günümüz oyaları ele alınmıştır. Verilerin toplanmasında anket ve bilgi formu kullanılmış, örneklem grubu olarak 20 kişi belirlenmiş, verilerin sayı ve yüzdeleri değerlendirilerek yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Örücülük, Oya, İğne, Karabük, Bulak köyü
Abstract: Hand Crafts; they are living evidences that are based on past, reflecting social events, customs and traditions, dressing, life styles and past. Cultural heritage that is source of products; was effective at the formation of motif, pattern, composition and place of use. Therefore, it is important to make researches on hand craft samples, to be taken under protection for transferring to next generations and providing their continuity.
Masonry; it is one of the rich techniques of hand crafts together with its color, motif, pattern and ornament variety. It is known that the oldest and the most radical examples of the masonry arts are in the laces, especially at the needle laces. As area of use decreasing, the needle laces that are done for house and dress ornaments still continue today.
Even though making methods and the tools used are similar at laces, differences are seen at color, motif, ornament and area of use according to regions.
At this study; the area of use, technics, patterns, tools and motif features of the needle laces that are made at Bulak Village of Karabük City are researched and examples that were done in the past and used at the edges of the scarfs and today’s laces are handled. Questionnaire and information forms were used at the collection of data, 20 people were determined as sample group and number and percentage of the data were evaluated and interpreted.
Key Words: Masonry, Lace, Needle, Karabük, Bulak Village

Anahtar Kelimeler

Örücülük, Oya, İğne, Karabük, Bulak köyü

Kaynakça

• Akpınarlı, F. (2013). "El Sanatlarında Kalite ve Pazarlama Sorunları", Göynük El Sanatları Paneli ve Çalıştayı Bildirileri, Göynük Belediyesi Yayınları:2
• Akpınarlı, F. (1995), “El Örgüsü Çorapların Teknik, Desen, Renk ve Kullanım Özellikleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ulusal Tez Tarama Merkezi, Ankara.
• Atay, A. (1987), Örücülük, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1.Basım.
• Erbek, G. (1981), “Erkek Oyaları”, 1. Ulusal El sanatları Sempozyumu Bildirileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir.
• Kurt, G. (2011). “Akdeniz Bölgesi Boncuk Oyalarından Yapılan Ürünlerin İncelenmesi” Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, El Sanatları Bilim Dalı, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Ankara.
• Meriç, A. (1993), “Tire İğne Oyaları”, Kültür ve Sanat Dergisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, S. 20
• Onuk, T. (1995), “Kastamonu İğne Oyaları”, Kültür ve Sanat, Kastamonu Özel Sayısı 27
• Onuk, T. (2000), Osmanlı’dan Günümüze Oyalar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ortaç, S. (1997), “Elazığ İğne Oyaları”, Türkiye' de El sanatları Geleneği Ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı yayınları:1861,Hagem Yayınları:237, Seminer Kongre Bildirileri Dizisi:51 Ankara.
• Önge, E. (1997). “Erkek Ege Oyaları”, Sanatsal Mozaik, S. 21, S: 50.
• Özbağı, T. (1995), “Emirdağ ve Birkaç Çevre Köyünden Derlenen Bazı Oyalar”, Emirdağ Kültür Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Ayaş Belediyesi Yayınları, Ayaş.
• Ülger, N. (2013), “Göynük Oyaları”, Göynük El Sanatları Paneli ve Çalıştayı Bildirileri, Göynük Belediyesi Yayınları:2