HİTİTLERDE KÜLT DANSLARI VE DANS-MÜZİK-DİN İLİŞKİSİ

Yıl 2023, , 95 - 108, 24.10.2023

İrfan Yiğit

https://doi.org/10.59182/tudad.1361456

Öz

Müziğin ortaya çıkış nedeni” Din” dir. İnsanların doğa karşısında yaşadıkları güçsüzlük hissi inanma duygusunu ortaya çıkarmıştır. İnanma duygusunun bir takım kalıplara, şekillere bürünmesi ile din kavramı oluşmuştur. İnanılan varlıklara karşı dini görevlerini yerine getirmeye çalışan insan bir takım yöntem ve araçlarla bunu gerçekleştirmiştir. Bu araçların başında da müzik ve dans gelmektedir. Müziğin ilk ortaya çıkış şekli dini müzik olarak gerçekleşmiştir. Eski çağlardan itibaren müzik ve dans birtakım dinî ritüellerle iç içe olmuştur. Kadim medeniyetlerde dini ritüellerin gerçekleştirilmesinde dans ve müziğin kullanılması bu iki unsurun ilahi bir nitelik kazanmasını sağlamıştır. Tanrıların kızdırılmaması için ritüellerde uygulanan dansların ve bu danslarda kullanılan müziklerin dansçılar ve müzisyenler tarafından kusursuz yapılmasına özen gösterilmiştir. Hititler kaderlerini tanrıların yönettiğini ve yaşamları süresinde başlarına gelen tüm iyi ya da kötü olayların, hastalıkların, yenilginin, onlar tarafından verildiğini düşünmekteydiler. Bu durumda onların hoşnutluğunu kazanmak maksadıyla kurban sunu, onları bayram törenlerinde anmaya gayret ederlerken, çeşitli fallarla da olaylar karşısında tanrıların isteklerini, kızgınlıklarını, yol göstericiliklerini öğrenmeye çalışmışlardır. Doğumdan başlayarak ölüm dahil yaşamın tüm safhalarında her şeyin iyi olması, hastalıkların öğrenilmesi ve iyileşmenin sağlanması, ölümden sonra çok güzel bir ortamda kalınabilmesi için ritüel törenler kullanılmıştır. Hititlerin de dinsel uygulamalarının pek çok bölümüne müziğin eşlik ettiği görülmektedir. Çünkü müzik tanrıları mutlu kılar ve onlar için yapılan törenlerin daha görkemli olmasını sağlar.

Anahtar Kelimeler

Hitit, Kült, Dans, Müzik, Müzik Arkeoloji, Dini Müzik

Kaynakça

• Attali, J. (2017). Gürültüden müziğe. (Çev.G. G. Türkmen,). Ayrıntı Yayınları.
• Aygül, S. (1998). Ortaköy-Şapinuwa: Bir Hitit merkezi. TÜBA-AR. Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 1, 37-61.
• Bryce, T. (2020). Hititler Anadolu Savaşçıları. (Çev. Ülke Evrim Uysal). Kronik Kitap Yayınları.
• Conka, S. (2004). Hititlerde müzik. Atlas Dergisi, 3, 58.
• Çârpâre. (t.y.). İçinde Lehçe-i Osmânî, 2, 1065.
• De Martino, S. (2023). Din ve mitoloji, içinde Hititler: bir Anadolu imparatorluğu. 203-218. Yapı Kredi Yayınları.
• Dinçol, B. (2023). Hititlerde müzik ve dans, içinde Hititler: Bir Anadolu imparatorluğu. Yapı Kredi Yayınları.
• Elbaş, O. (2010). Hitit müziği, müzisyenler ve çalgıları. 7. Uluslararası Hititoloji Kongresi, 245-261.
• Ergener, R. (2022). Anadolu’nun kültürel kökleri tarih, mitoloji ve din. Maya Kitap.
• Erol, L. (2010). Anadolu müzik kültürü birikiminin dünya müzik tarihi için anlamı. 7. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, 1, 285-297.
• İnançer, Ö. T. (2016). İstanbul’da tarikat ayin ve zikirleri. Antik Çağdan, 21, 316-327.
• İttihâd. (t.y.). TDV İslâm ansiklopedisi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/ittihad Karaağaç, B. (2018). Arkeolojik çağlarda Anadolu’da müzik. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 285-298.
• Kılınç, U. (2019). Mitolojinin müziği. Karum Yayınları.
• Macqueen, J. G., & Davutoğlu, E. (2022). Hititler: ve Hitit çağında Anadolu: 149 resim, harıta ve planla. Akılçelen Kitaplar.
• Masalcı Şahin, G. (2020). Hititlerde müzik, müzik aletleri ve müzisyenler. Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Nacakcı, Z. (2021). İnsan-kültür-müzik (Varoluştan müzik kültürüne). Müzik Kültürü,(Ed. Alaattin Canbay, Zeki Nacakcı). Pegem Akademi.
• Nâkûr’un Sesi” Ya da “Sûr’a Üfleme. (2020). Z Kültür Sanat Şehir Tematik Dergi, 4, 32-33.
• Nevbe. (2007). İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi, 33, 37-38.
• Peker, H. (1993). Tasavvuf psikolojisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 35-52.
• Peter, N. (1990). Tanrılar ve Tapınaklar kenti Hattuşa. Anadolu Araştırmaları, 12, 21-40.
• Reyhan, E. (2016). Hitit kültür dünyasında bayram ritüelleri. Electronic Turkish Studies, 11(16), 89-114.
• Schwemer, D. (2013). Tanrılar kültü, büyü ritüeli ve ölülerin bakımı. (Eds. M. Doğan–Alparslan–M. Alparslan). Hititler 432-449.
• Sedat, A. (1967). Libasyon kapları" gaga ağızlı desti" ile" kol biçimli alet" ve hitit metinlerindeki karşılıkları. Belleten, 31(124), 513-530.
• Sipahi, İ. T. (2019). Hititlerde dans-müzik ve günümüze yansımaları. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 71-97.
• Süel, A., & Süel, M. (2006). Stratejik bir başkent: Şapinuva. National Geographic (Türkiye), Ocak, 80-81.
• Süel, M. (2010). Şapinuva Hitit kenti, Ağılönü kutsal alanı. 7. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, 1, 829-844. Taş, İ. (2010). Hititlerde lanet ve beddua olgusu üzerine bir çalışma. 7. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, 1, 869-890.
• Uçan, A. (2015). Türk müzik kültürü. Evrensel Müzik ve Yayınevi.
• Yıldırım, T. (2013). Hüseyindede kazısı ve eski Hitit Sanatı’na katkıları. Çorum Kültür ve Sanat Bilim, Kültür, Sanat, Tarih ve Turizm Dergisi, S, 14, 76-92.
• Yiğit, İ. (2023). Mısır’dan İskandinavya’ya dans. Müzik Din İlişkisi. 352-367.